Կարծիք. գողացված Հաղթանակի օրը
Պուտինը և Հաղթանակի օրը
Չնայած Ուկրաինայում շարունակվող արյունալի պատերազմին՝ այս տարի Ռուսաստանում մայիսի 9-ին ֆաշիզմի դեմ տարած հաղթանակի օրը նշում են ռազմական շքերթով։
Այս ամսաթիվը Ռուսաստանի գլխավոր պետական տոնն է, որը վաղուց դարձել է նախագահ Վլադիմիր Պուտինի անձնական բրենդը։
Այնուամենայնիվ, նրանք, ովքեր տեսել են խորհրդային շրջանը, թեկուզ միայն մանկությունն է անցել ԽՍՀՄ-ում, լավ հիշում են, որ այն ժամանակ մայիսի 9-ը բավականին համեստ տոն էր. շնորհավորում էին վետերաններին, երեխաները կատարումներ էին պատրաստում Անմար կրակի մոտ, հանդիսավոր հաղորդումներ էին հեռարձակվում հեռուստատեսությամբ:
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը, կամ ինչպես այն կոչվում էր ԽՍՀՄ-ում, Հայրենական մեծ պատերազմը, բառացիորեն ամբողջ ժամանակ մեզ հետ էր. պատերազմի մասին ֆիլմեր հեռուստատեսությամբ գրեթե ամեն օր, հեռուստատեսային հաղորդումներ, գրքեր, գրեթե ողջ ավագ սերունդը կենդանի վետերաններ էին ու պատերազմի վկաներ։
Մանկական պատերազմական խաղերում միշտ բաժանվում էինք «մերոնց» և «գերմանացիների»։ Տասնամյակներ առաջ ավարտված պատերազմն այն ժամանակ իրականության մի մասն էր:
Բայց չի եղել նման գռեհկություն, որն ընդգրկում է Ռուսաստանը ամեն տարի մայիսի 9-ից առաջ։
Մեքենաների վրա չկային կպչուն պիտակներ՝«Դեպի Բեռլին», չկային մանկասայլակներ և երեխաների հողաթափեր տանկերի տեսքով, գանձապահներն ու հսկիչները գլխարկներ չէին կրում, ոչ ոք մարմնի բոլոր մասերին ժապավեններ չէր կապում:
Այդ օրը զորահանդեսներ չկային (ԽՍՀՄ-ում զորահանդեսներ էին անցկացվում նոյեմբերի 7-ին՝ Հոկտեմբերյան հեղափոխության տարեդարձի կապակցությամբ):
Չի եղել և աբսուրդային և միաժամանակ հանցավոր կարգախոս «Մենք կարող ենք կրկնել» («Այլևս երբեք»-ի փոխարեն)։
Ի՞նչը կրկնել: Տասնյակ միլիոնների մա՞հը: Քաղաքների հիմնահատակ ավերո՞ւմը։ Այս հարցի պատասխանը ստացանք 2022 թվականի փետրվարի 24-ին՝ այո, հենց այդպես։
Հարևան պետության դեմ Ռուսաստանի նոր լայնածավալ ագրեսիվ պատերազմի սկիզբը մեծապես հնարավոր դարձավ ռուսական վարչակազմի ռազմատենչ քարոզչության շնորհիվ, որում մեծ դեր խաղաց մայիսի 9-ի շքեղ տոնակատարությունը։
Վլադիմիր Պուտինի օրոք հերոսների հիշատակի, հպարտության և երախտագիտության օրն աստիճանաբար վերածվեց և՛ ուրախ տոնախմբության, և՛ ռազմական ուժի ցուցադրման օրվա։
Միլիոնավոր մարդկանց ողբերգության փոխարեն պատերազմը հանդիսատեսին սկսեց ներկայացվել որպես զվարճալի արկած ու մարտաֆիլմ։
Ինչո՞ւ Պուտինի օրոք որպես ռուսական պետության գլխավոր տոն ընտրվեց հենց մայիսի 9-ը՝ ավելի քան կես դար առաջ ավարտված պատերազմի օրը։ Հաշվի առնելով, որ որքան պատերազմը շարունակվի և որքան քիչ լինեն կենդանի վետերանները, այնքան շրջանակը կլայնանա՞:
Ինչո՞ւ Ռուսաստանը, ինչպես մյուս երկրները, իր տոնը չդարձրեց, օրինակ՝ Անկախության օրը։ Ռուսաստանի օր Հունիսի 12-ը՝ ՌՍՖՍՀ-ի ինքնիշխանության հռչակագրի ընդունման ամսաթիվն է, որը նշանավորեց Ռուսաստանի՝ ԽՍՀՄ-ից անկախ պետություն դառնալը, այսօր նշվում է համեստ և աննկատ:
Ֆրանսիան, օրինակ, նշում է Բաստիլի գրավման օրը՝ այն օրը, երբ ժողովուրդը ձեռք բերեց ազատություն։
Բայց Ռուսաստանը նման ամսաթիվ չգտավ։ Ազատության և անկախության արժեքներն ամենևին էլ այն չեն, ինչ Կրեմլը կցանկանար քարոզել իր քաղաքացիների շրջանում։
Նորահայտ ազատությունը գնահատելու՝ բիզնեսով զբաղվելու, աշխարհով մեկ ճանապարհորդելու և այլնի փոխարեն, քարոզչությունը երկար ժամանակ հասարակության մեջ սերմանել է ԽՍՀՄ փլուզումից կրած պարտության դառնությունը և վրդովմունք նենգ Արևմուտքի դեմ, որն էլ կազմակերպել էր այդ փլուզումը:
Բացի այդ, ֆաշիզմի դեմ հաղթանակը ԽՍՀՄ/Ռուսաստանի պատմության մեջ միակ իրադարձությունն է, որը հակասություններ չի առաջացնում և միանշանակ մեկնաբանվում է որպես հաղթանակ չարի դեմ։
Գործող վարչախումբն իր լեգիտիմության համար չի մտածել ավելի լավ բան, քան այս իրադարձությունը Պուտինի գրեթե անձնական վաստակ հռչակելը։
Համապատասխանաբար, սա հանգեցնում է եզրակացության՝ եթե մենք հաղթեցինք ֆաշիզմին, նշանակում է՝ չենք կարող սխալվել։
Հաղթանակի օրը Կրեմլի համար հարմար է որպես Արևմուտքին հակադրվելու ևս մեկ պատճառ։ Քարոզչությունը հուշում է, որ 1945 թվականին նացիստական Գերմանիան մարմնավորել է ողջ Արևմուտքը, արևմտյան քաղաքակրթությունը, որն ի սկզբանե թշնամաբար էր տրամադրված Ռուսաստանի նկատմամբ:
Հարմար է, երբ առանց որևէ պատճառի կարող ես ֆաշիստի ու նացիստի պիտակ կպցնել բոլորին, ում չես հավանում։ Իսկ ժողովուրդը, հպարտանալով, որ հաղթել է ֆաշիզմին, անկեղծորեն կատի նրան։
Այսօր էլ ռուսական հասարակության մի զգալի հատված կարծում է, որ իր երկիրը ճիշտ է վարվում, երբ ռմբակոծում է Ուկրաինայի քաղաքները, սպանում ուկրաինացի զինվորների և խաղաղ բնակիչների, քանի որ պատերազմում է «նացիզմի» դեմ։ Չնայած այս մեղադրանքը բացարձակ աբսուրդային է:
Եվ, ամենակարևորը, հանուն ինչի՞ էր ամեն տարի սրվում միլիտարիստական փսիխոզը։ Ռուսաստանի բնակչությունը պետք է պատրաստ լիներ նոր մեծ պատերազմի։ Հիմա մենք գիտենք, որ Պուտինն ու նրա ռեժիմը դա համարում էին անխուսափելի և երկար ժամանակ գնում էին դրան։
Հանուն դրա Ֆաշիզմի դեմ Հաղթանակի օրը գողացել են վետերաններից, ԽՍՀՄ՝ այն ժամանակվա արևմտյան դաշնակիցներից, նախկին խորհրդային հանրապետություններից, պարզապես մարդկանցից, ովքեր անկեղծորեն հարգում են ֆաշիզմի դեմ հաղթանակածների սխրանքը:
