Ի՞նչ են քննարկել հայ և ադրբեջանցի փորձագետները Վրաստանում
Հայ և ադրբեջանցի փորձագետների հանդիպումը Վրաստանում
Երևանի և Բաքվի միջև հարաբերությունների կարգավորմանն առնչվող հարցերը Վրաստանում քննարկել են 11 անկախ փորձագետներ Հայաստանից և Ադրբեջանից: Նրանք քայլերի շարք են սահմանել, որոնք պետք է ձեռնարկեն առաջիկա վեց ամիսների ընթացքում: Քայլերի վերաբերյալ մանրամասներ չեն հաղորդվում: Հայտնի է միայն այն, որ դրանք պետք է ուղղված լինեն տարածաշրջանում խաղաղության հաստատման ջանքերին աջակցելուն:
Հատկանշական է, որ ֆորմատը ստեղծվել է LINKS Europe կազմակերպության կողմից: Այս կազմակերպությանն աջակցում է Եվրամիությունը, որը վերջին ամիսներին ակտիվորեն ներգրավված է հայ-ադրբեջանական բանակցություններում և երբեմն նախաձեռնողականությամբ առաջ է ընկնում պաշտոնական Մոսկվայից:
Հանդիպման մանրամասները, որոնց մասին խոսել են հայկական կողմը ներկայացնող փորձագետները
Հանդիպումն անցկացվել է հունիսի 27-ին և 28-ին Վրաստանի Կաչրետի քաղաքում։
Հայաստանից ներկա են եղել Ստեփան Գրիգորյանը, Տարոն Հովհաննիսյանը, Գևորգ Մելիքյանը, Ջոնի Մելիքյանը, Բենիամին Պողոսյանը, Ադրբեջանից՝ Ահմադ Ալիլին, Մեհման Ալիևը, Շահլա Իսմայիլը, Սամիր Մամեդովը, Ռամազան Սամադովը և Անար Վալիևը։
Հայկական կողմի ներկայացուցիչներն այս ֆորմատը կարևոր են համարում: Կարծում են՝ այն ադրբեջանցի փորձագետների մոտեցումները հասկանալու, կարծիքներ փոխանակելու լավ հնարավորություն է, բացի այդ թույլ է տալիս ցույց տալ Արևմուտքի գործընկերներին, որ Հայաստանը գնում է երկխոսության:
Քաղաքագետ Բենիամին Պողոսյանի խոսքով՝ շատ հարցերի շուրջ հայ և ադրբեջանցի փորձագետների կարծիքները չեն համընկնում:
Նրանք հակադիր կարծիքներ են արտահայտել ինչպես ԼՂ-ի կարգավիճակի, այնպես էլ սահմանագծման և տարածաշրջանի ապաշրջափակման հարցերի շուրջ։
Հայկական կողմը պնդում է, որ սահմանագծումը որևէ կապ չունի ԼՂ-ի հետ, իսկ Բաքվի համոզմամբ՝ գործընթացը պետք է ներառի նաև Հայաստանի կողմից ԼՂ-ի՝ որպես Ադրբեջանի մաս ճանաչումը:
Ապաշրջափակման պարագայում Երևանի դիրքորոշումն այն է, որ «Զանգեզուրի միջանցքի» հարց չի կարող քննարկվել, եռակողմ հայտարարության մեջ մեկ միջանցք է հիշատակվում՝ Լաչինի միջանցքը: Պաշտոնական Բաքուն, սակայն, պնդում է՝ Նախիջևանը Ադրբեջանին կապող ճանապարհը պետք է ունենա նույն կարգավիճակը, ինչ Հայաստանն Արցախին կապող ճանապարհը:
«Ազատության» հետ զրույցում Պողոսյանն ընդգծել է, որ ադրբեջանցիները դժգոհ են ԼՂ-ում ռուս խաղաղապահների ներկայությունից, սակայն միջազգային այլ խաղաղապահ ուժերի տեղակայմանը նույնպես դեմ են.
«Նշում են՝ «իսկ ինչո՞ւ պետք է այլ խաղաղապահ ուժեր լինեն, միևնույն է կոնֆլիկտ չկա, Լեռնային Ղարաբաղ չկա, հետևաբար, ռուսները պետք է գնան», և միջազգային ուժերի գալն էլ անիմաստ է, որովհետև, իրենց պատկերացմամբ՝ ոչ հակամարտություն կա, ոչ էլ Լեռնային Ղարաբաղ:
Հայերի համար էլ ասում են՝ «մենք իրենց իրավունքները կերաշխավորենք, կտանք Ադրբեջանի անձնագրեր, իսկ ովքեր այդ պայմաններին համաձայն չեն, երկրագունդը մեծ է, կարող են ընտրել Չիլիից մինչև Ավստրալիա ընկած ցանկացած պետություն և ապրել»:
Այս հարթակը ոչ թե քաղաքական և բանակցային օրակարգերը կրկնելու, այլ մտահոգություններ բարձրաձայնելու համար է: Նման տեսակետ է հայտնել փորձագիտական խմբի անդամներից Տարոն Հովհաննիսյանը:
Ադրբեջանագետի փոխանցմամբ՝ հայկական կողմն առաջարկել է ատելության խոսքի, երկրների ղեկավարների հռետորաբանության մշտադիտարկում իրականացնել.
«Դեռևս որևէ բան հստակեցված չէ, միայն գաղափարներ են գեներացված, և շատ դժվար է ասել՝ որևէ բան կհաջողվի անել, թե ոչ»:
«Արմենպրես»-ի հետ զրույցում Հովհաննիսյանն ասել է, որ մոնիթորինգի շրջանակներում հնարավոր է քննարկեն նաև սահմանային իրավիճակը, Արցախում հրադադարի խախտումները:
Հանդիպման մեկ այլ մասնակից՝ վերլուծաբան, վրացագետ Ջոնի Մելիքյանը ևս հայտնել է, որ ադրբեջանցի փորձագետները կիսում են պաշտոնական Բաքվի դիրքորոշումը և հայտարարում, թե հակամարտությունը լուծված է․
«Բացատրական աշխատանքը պետք է շարունակել։ Ի վերջո, ժամանակ կգա, և նրանք էլ այս հանդիպմանը անկախ փորձագիտական մոտեցումներով կգան, ոչ թե իրենց իշխանությունների թեզերը արտաբերելու համար»,- ասել է Մելիքյանը:
Հայ և ադրբեջանցի փորձագետների խումբը ձևավորվել է երկխոսության և փոխվստահության ձևավորմանը նպաստելու համար: Նպատակին հասնելու համար փորձագետները ակտիվ շփման մեջ են լինելու ինչպես երկու երկրների կառավարությունների, այնպես էլ տեղական ու միջազգային շահագրգիռ կառույցների հետ:
Ներկա պահին շոշափելի արդյունքների մասին խոսելն, ըստ հայ փորձագետների, դեռևս վաղ է: Կարծում են՝ Եվրամիությունը կապահովի այս ֆորմատի շարունակականությունը, տարբեր խնդիրների քննարկման արդյունքում կձևավորվեն նաև առաջարկներ:
Հայ և ադրբեջանցի փորձագետների հանդիպումը Վրաստանում
