«Ժամանակն աշխատում է Ադրբեջանի օգտին, բայց իրավիճակը կփոխվի»․ քաղաքագետ
Հայաստան—Ադրբեջան ուղիղ երկխոսությունը քիչ հավանական է։ Մարտի 23-ին կազմակերպված «Հայաստան-Ադրբեջան խաղաղության օրակարգ. ո՞ւմ օգտին է աշխատում ժամանակը» թեմայով քննարկման ժամանակ նման տեսակետ է հայտնել քաղաքագետ Արմեն Վարդանյանը։ Դրան մասնակցել է նաև քաղաքագետ Էդգար Վարդանյանը։
JAMnews-ն առանձնացրել է քննարկման բոլոր կարևոր թեզերը։
Խաղաղության օրակարգի մասին
Քաղաքագետ Էդգար Վարդանյանի խոսքով՝ Ադրբեջանն ուզում է, որ բոլորը մոռանան, որ կա ԼՂ կոնֆլիկտ, իսկ Հայաստանը դա թույլ տալ չի կարող․
«Քանի որ հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների օրակարգի մեծ մասը հենց ԼՂ խնդիրն է, տրամաբանական է, որ դիմել ենք Մինսկի խմբին, որ ակտիվ գործառույթներ ստանձնի կամ փորձի որոշակի գործողություններ իրականացնել»։
Էդգար Վարդանյանը կարծում է՝ հայկական կողմի այս քայլը ցույց է տալիս, որ ՀՀ իշխանությունները խաղաղության կողմնակից են, ցանկանում են Ադրբեջանի հետ հարաբերությունները կարգավորել, բայց «կան հարցեր, որոնք հնարավոր չէ անտեսել, և կան ձևաչափեր, որոնք հնարավոր չէ մի կողմ դնել, մոռանալ»։
Քաղաքագետի դիտարկմամբ՝ ռուս-ուկրաինական պատերազմի պայմաններում Մինսկի խմբի աշխատանքներն «օբյեկտիվորեն բարդանում են»։
«Մյուս կողմից խմբի անդամները կարող են միասնական գործողություն չանել, բայց առանձին-առանձին նպաստել այս օրակարգին։ Բոլորն էլ շահագրգռվածություն ունեն, որ այս խնդիրը խաղաղ ձևով լուծվի, բոլորն էլ հասկանում են, որ նոր պայթյունները խիստ անցանկալի են, այն էլ այսօրվա աշխարհում»,- ընդգծել է Էդգար Վարդանյանը։
Քաղաքագետ Արմեն Վարդանյանի գնահատմամբ՝ Ադրբեջանն ուզում է, որ Հայաստանը ճանաչի իր տարածքային ամբողջականությունը՝ ներառյալ Արցախը․
«Այո, Ադրբեջանն ուզում է խաղաղ կարգավորում, բայց իր պատկերացրած ձևաչափով, այն է՝ Հայաստանը պետք է ճանաչի Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունն Արցախով, հարցը այդպես լուծվի, գնա»։
Ըստ քաղաքագետի՝ սա է պատճառը, որ Հայաստանը փորձում է ժամանակ շահել, հարցը տանել այլ ուղղությամբ, այդ թվում՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձևաչափ։
Հայաստան-Ադրբեջան չմիջնորդավորված, ուղիղ երկխոսությունը քաղաքագետը քիչ հավանական է համարում։
«Ադրբեջանն էլ շատ լավ հասկանում է, որ Հայաստանը պատերազմից հետո բավականին թուլացած է, և փորձում է այդ իրավիճակից օգտվել։ Տեսնում ենք՝ անընդհատ սադրանքներ են հրահրում տարբեր տեղերում, և Հայաստանը չի տրվում դրանց»,- նշել է Արմեն Վարդանյանը։
Նա հիշեցրել է՝ 44-օրյա պատերազմից հետո ՀՀ-ում ԱՄՆ, Ֆրանսիայի, ինչպես նաև ԵՄ մի շարք երկրների դեսպաններ բազմիցս նշել են, որ հակամարտությունը դեռևս կարգավորված չէ, պետք է լուծվի Արցախի կարգավիճակի հարցը․
«Սա պարզ մեսիջ է Ադրբեջանին, որ իրենք չեն համակերպվելու ուժային ճանապարհով հարցի վերջնական լուծման հետ»։
Քաղաքագետի խոսքով՝ Ռուսաստանը շահագրռգված չէ հակամարտության համապարփակ լուծմամբ․
«ՌԴ-ին պետք է, որ այս հակամարտությունը սառեցված մնա, բայց վերջնականապես չլուծվի։ Այս կոնֆլիկտը մահակ է Ռուսաստանի ձեռքում, որով նա երկու կողմերի վրա ճնշումներ է գործադրում։ Այն պահին, երբ ՀՀ-Ադրբեջան հակամարտությունն իսկապես լուծվի, ՌԴ-ն կկորցնի իր կշիռն ու ազդեցությունը տարածաշրջանում»։
Հայաստան-Ադրբեջան խաղաղության պամանագրի մասին
Նոր պատերազմի հավանականության մասին
Քաղաքագետ Արմեն Վարդանյանը կարծում է՝ ներկա պահին լայնամասշտաբ պատերազմի հավանականություն չկա։
Ասում է՝ Արցախում նոր պատերազմը կլինի նաև «Ռուսաստանի հեղինակության հարց»։ Ինչ վերաբերում է ՀՀ սուվերեն տարածքին, Վարդանյանի համոզմամբ՝ ներխուժումը Հայաստան «ծանր հետևանքներ կունենա Ադրբեջանի համար»։
Ասում է՝ Ալիևը շատ լավ հասկանում է, որ կոնֆլիկտը վերջնականապես լուծված չէ, այդ մասին են վկայում ինչպես բանակի վերազինումն ու արդիականացումը, այնպես էլ Ադրբեջանի նախագահի հայտարարությունները․
«Ալիևն իր գրեթե բոլոր հայտարարություններում խոսում է հայկական ռևանշիզմից, Հայաստանի՝ հնարավոր պատերազմ սկսելուց, սա ցույց է տալիս նրա վախերը»։
Քաղաքագետի գնահատմամբ՝ մինչ այս պահը ժամանակն աշխատում է Ադրբեջանի օգտին, սակայն հույս ունի, որ մոտ ապագայում իրավիճակը կփոխվի․
«ԱՄՆ-ն ու Իրանը գրեթե համաձայնության են հասել նոր միջուկային գործարքի շուրջ։ Սա նշանակում է, որ Իրանը վերադառնալու է նավթի համաշխարհային շուկա։ Նավթի գները կընկնեն, Ադրբեջանի նավթային եկամուտներն էլ կփոքրանան, ինչը կազդի տնտեսության, ինչպես նաև նոր սպառազինության ձեռքբերման վրա»։
Քաղաքագետ Էդգար Վարդանյանի խոսքով՝ ստեղծված իրավիճակում նոր պատերազմի հրահրումը չի բխում Թուրքիայի և Ադրբեջանի շահերից, իսկ Հայաստանն ագրեսիվ քաղաքականություն չի վարում․
«Պետք է հասկանալ՝ նպատակը որն է, ինչ արդյունքի կարող են հասնել այս իրավիճակում, մանավանդ, որ այսօր Թուրքիան և Ադրբեջանը փորձում են ՌԴ-ի և Արևմուտքի հետ վստահելի գործընկեր լինել։ Իսկ ՀՀ-ն ագրեսիվ քաղաքականություն չի վարում, տարածքային պահանջներ չունի այդ պետությունների նկատմամբ, ԼՂ խնդիրն էլ դիտարկում է որպես ինքնորոշման խնդիր, բացի այդ՝ անընդհատ խոսում է խաղաղության մասին»,- շեշտել է Վարդանյանը։
