Էներգաարդյունավետության ծրագրեր Հայաստանում. շահում են և քաղաքացիները, և պետությունը
Էներգաարդյունավետության ծրագրեր ՀՀ բնակիչների համար
Էներգաարդյունավետության նպատակը էներգիայի կիրառությունը հնարավորինս արդյունավետ դարձնելն է: Մարդիկ հաճախ շփոթում են այս բառն էներգախնայողության հետ: Տարբերությունն այն է, որ մի դեպքում մարդը «խնայում» է, որ քիչ վճարի, մյուս դեպքում մարդը կիրառում է ժամանակակից տեխնոլոգիական լուծումներ, որ ավելի արդյունավետ սպառի էլեկտրաէներգիան:
Ժամանակակից աշխարհում, երբ շատ երկրներ էներգակիրների ներմուծման, դրանց գների հետ կապված մտավախություններ ունեն, գիտական միտքն ու տեխնոլոգիական լուծումներն ուղղվում են էներգիայի արդյունավետ սպառմանն ու կառավարմանը: Արդեն տևական ժամանակ է՝ կիրառության մեջ են դրվել խելացի տան համակարգերը, էներգաարդյունավետ լուսավորությունը, արևային մարտկոցները և այլ տեխնոլոգիաներ, որոնք զգալիորեն նվազեցնում են էներգիայի սպառումը:
Այսօր էներգաարդյունավետ արդիականացումը նոր մակարդակի է հասել։ Ներդրվել են էներգիայի կառավարման թվային համակարգեր, որոնց շնորհիվ հնարավոր է առցանց ռեժիմով հետևել տվյալ տարածքում ինչ ինտենսիվությամբ է սպառվում հոսանքը։ Ավելին՝ բավականին պահանջված են դառնում «պասիվ տները», որոնք գրեթե չեն պահանջում ջեռուցման և հովացման ավանդական համակարգեր:
Հայաստանում էներգաարդյունավետությունը համեմատաբար նոր ուղղություն է: JAMnews-ի թղթակիցը պարզել է, թե ինչ օգնություն է առաջարկվում ՀՀ բնակիչներին իրենց բնակարաններն էներգաարդյունավետ դարձնելու համար պետական, մասնավոր և միջազգային կազմակերպությունների կողմից։
- «Հայաստանի էներգետիկ կախվածությունը 73 տոկոս է, պետք է կրճատել»․ փորձագետ
- ՀՀ-ում հոսանքի անջատումների և էներգետիկ անվտանգության մասին. տեսակետներ
- Ճանապարհ դեպի անկախություն. ՀՀ-ն կկարողանա՞ ապահովել իր էներգետիկ անվտանգությունը
«Ամբողջ օրը կարիք չկա ջեռուցելու»
Նոր բնակարաններ գնելիս՝ մարդիկ ուշադրություն են դարձնում շենքի էներգաադյունավետության դասին:
Իսկ նրանք, ովքեր էներգաարդյունավետ բնակարան գնելու հնարավորություն չունեն, մտածում են կամ արդեն քայլեր են ձեռնարկել որևէ հնարավորությունից օգտվելու համար: Հիմնականում դիմում են վարկավորման։ Ընդ որում վարկերի մի մասը սուբիսդավորվում է պետության կողմից, կամ այլ աջակցության ծրագրերից։ Դրանց թվում են «Ջերմ օջախը», «Իմ տանիքը», ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի և Կլիմայի կանաչ հիմնադրամի «Շենքերի էներգաարդյունավետ արդիականացմանն ուղղված ներդրումների ռիսկերի նվազեցում» ծրագիրը և այլն:
Կիմ Անանյանն այս տարի դիմել է վարկավորման իր երկուսենյականոց բնակարանն էներգաարդյունավետ դարձնելու համար: Խոստովանում է՝ վերանորգման կարիք ուներ բնակարանը, բայց միջոցներ գտնելու խնդիր կար։
Մեծ տղայի խորհդրով դիմել է բանկ՝ օգտվելու պետության կողմից սուբսիդավորվող բնակարանի վերանորգման վարկավորումից, որը համեմատաբար ցածր տոկոսադրույք ունի:
«Լավ հնարավորությունն էր։ Կարելի է ասել, առանց տոկոս գումար եմ վերցրել բանկից: Պայմանն այն էր, որ պետք է փոխեի լուսամուտները, ձեռք բերեի ջեռուցման համակարգ, պատերին ջերմամեկուսիչ շերտ ավելացնեի, լամպերը փոխեի։ Եթե անգամ բանկը նման պայմաններ առաջ չքաշեր, հիմարություն կլիներ էներգիայի ծախսը նվազեցնող միջոցառումներն անտեսելը։
Մեր բնակարանի արտաքին պատերը շատ բարակ էին՝ խորհրդային շինություն է։ Թեև բնակմակերեսի հաշվին, սակայն ներսից ջերմամեկուսացրել ենք: Ամբողջ օրը կարիք չկա ջեռուցելու։ Մի քանի ժամ երեկոյան միացնում ենք, տունը տաք-տաք է»,- ասում է Կիմը:
Իր հարևաներին ևս խոհուրդ է տվել օգտվել պետության ընձեռած հնարավորությունից․
«Պահաջները խիստ են, սակայն արդարացի և կարևոր, հենց վարկառուի շահերից բխող: Վերանորգման այլ վարկեր էլ էինք նայում։ Տոկոսները հաշվում էինք հինգ տարի մարման ժամկետով, ստացվում էր ամսական միայն 40-50 հազար տոկոսն էր: Հավաքել էլ չէինք կարող, իսկապես լավ հնարավորություն է սա»:
Կիմի հաշվարկներով՝ եթե ինքը տարեկան կտրվածքով էլեկտրաէներգիայի համար խնայի անգամ 200 հազար դրամ, շահած դուրս կգա.
«Բնակարան գնելիս էլ մարդիկ սկսել են նայել էներգիան խնայելու համար սեփականատերն ինչ է արել տանը։ Օրինակ, հաշվի են առնում լուսամուտները քանի շերտ ապակի ունեն, ջեռուցման կաթսան ինչ ֆիրմայի է և այլն: Այնպես որ, ես այս վերանորոգումը նաև ներդրում եմ համարում»:
Էներգաադյունավետության հնարավորությունները Հայաստանում
Էներգաարդյունավետ վերանորոգման վարկերից մեկը «Բնակարանների և անհատական բնակելի տների էներգաարդյունավետ վերանորոգման աշխատանքների» պետական աջակցության ծրագիրն է։
Դրա շրջանակում 2022 թվականից պետությունը սուբսիդավորում է շահառուներին տրամադրվող վարկերի տոկոսներն՝ ըստ բնակավայրի։ Սահմանամերձ և բարձր լեռնային բնակավայրերում տրամադրվում է 14% սուբսիդավորում, ոչ սահմանամերձ գյուղական բնակավայրերում՝ 12%, ոչ սահմանամերձ քաղաքային բնակավայրերում՝ 11%, Երևանում՝ 9%:
«Ծրագրի նախաձեռնման փուլում կանխատեսվում էր 400-2000 շահառուի մասնակցություն։ Սակայն հոկտեմբեր ամսվա դրությամբ շահառուների թիվը շուրջ 17 000 է», — հայտնում են ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության Էներգետիկայի վարչությունից:
2023 թ-ի տվյալներով՝ շահառուների թվով առաջատարն է Արարատի մարզը՝ 1299, այնուհետև Կոտայքի մարզը՝ 1298, երրորդն Արմավիրի մարզն է՝ 845:
«Ծրագիրը թույլ է տալիս նաև ջրատաքացուցիչ արևային համակարգերի, ֆոտովոլտային համակարգի ձեռքբերում և տեղադրում։ Դա ևս համարվում է էներգաարդունավետության չափանիշներին համապատասխանող միջոցառում։ Նման դեպքերը ծրագրի շրջանակներում բարձր տոկոս են կազմում», — տեղեկացնում է վարչությունը։
Իսկ ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի և Կլիմայի կանաչ հիմնադրամի «Շենքերի էներգաարդյունավետ արդիականացմանն ուղղված ներդրումների ռիսկերի նվազեցում» ծրագրով էլ կարող է համաֆինանսավորվել մի ամբողջ բնակելի շենքի ջերմաարդիականացման միջոցառումների 25%-ը։ Մնացած 75%-ը շենքի բնակիչներն կարող են այլ աղբյուրներից ներգրավել։ Այդ աղբյուրները տարբեր կարող են լինել՝ պետական սուբսիդիաներ, մասնավոր ընկերությունների աջակցություն, սեփական միջոցներ և այլն:
Էներգաարդյունավետության հիմնական միջոցառումները բավականին հայտնի են բնակիչների շրջանում։ Սակայն պետությունը և մասնավոր ծրագրերը այդ ուղղությամբ նաև իրազեկման աշխատանքներ են իրականացնում։ Հնարավորինս փորձում են մարդկանց, որոնք բնակարանն են նորոգում կամ տուն են կառուցում, տեղյակ պահել այս հնարավորությունների մասին:
Էներգադրյունավետության օգուտները միայն բնակչինը չեն: Էներգիայի սպառման կրճատումը բնապահպանական քայլ է՝ ուղղված գլոբալ տաքացման մարտահրավերների կանխարգելմանը:
Սպառելով քիչ էներգիա՝ կրճատում ենք ջերմոցային գազերի արտանետումները: Էներգիայի սպառման և մթնոլորտի ջերմոցային գազերի արտանետման տեսակետից շենքերը և տրանսպորտը հիմնական ոլորտներն են՝ ավելի քան 60% մասնաբաժնով:
Հայաստանի կառավարությունը 2023թ-ի դեկտեմբերին հաստատել է ջերմոցային գազերի ցածր արտանետումներով զարգացման երկարաժամկետ ռազմավարությունը։ Դրանով նախատեսվում է մինչև 2050թ-ը ջերմոցային գազերի արտանետումները նվազեցնել մինչև 2.07 տ CO2 համարժեք մեկ շնչի հաշվով: Եվ այս ենթատեքստում էներգաարդյունավետության միջոցառումները դառնում են կարևոր ոչ միայն մարդկանց, այլև պետության համար: Այդ իսկ նպատակով կառավարությունը բոլոր վերոնշյալ ծրագրերի գլխավոր շահառուն է և հովանավորը:
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Էներգաարդյունավետության ծրագրեր ՀՀ բնակիչների համար
