Էկոպարեկային ծառայություն Հայաստանում. բնության պահպանություն 24/7 ռեժիմով
Էկոպարեկային ծառայություն ՀՀ-ում
Հայաստանում անտառների, պետական արգելոցների, ազգային պարկերի տարածքների պահպանության համար ներդրվել է նոր մոդել՝ էկոպարեկային ծառայություն: Բնապահպաններն այն համարում են շրջակա միջավայրի պահպանման գործում աննախադեպ բարեփոխում:
Այս ծառայությունը հսկելու է անտառները, բնության հատուկ պահպանվող տարածքները։ Այն նպաստելու է հրդեհային անվտանգության կանոնների պահպանմանը, կանխարգելելու է ապօրինի անտառահատումները, որսը և ձկնորսությունը։ Սյս բոլորը 24/7 պահպանության ռեժիմով և ժամանակակից տեխնիկական միջոցներով։
Ծառայությունը ստեղծելու մասին օրենքն ուժի մեջ է մտել 2024թ-ի հունվարի 1-ից։ Այս ընթացքում բազմաթիվ մասնագետներ Հայաստանի տարբեր մարզերից վերապատրաստվել ու վերապատրաստվում են, որպեսզի կարողանան լիարժեք կատարել իրենց պարտականությունները:
- Սևանի ափին 8 հազար սոճի է չորացել՝ բզեզների՞, թե՞ մարդկանց մեղքով
- Էկոտուրիզմ Սյունիքում․ հաճույք զբոսաշրջիկների և աշխատանք տեղացիների համար
- Ծառեր և ֆլամինգոներ՝ որպես իշխանության խորհրդանիշ։ Ի՞նչ է ստացվել վրացի օլիգարխի «քմահաճույքից»
Անտառն ավելի էֆեկտիվ հսկողները
Սուրեն Ավանեսյանն ապրում է Կապանում։ Երկար տարիներ աշխատել է Հայաստանի ուժային կառույցներում: Թոշակի անցնելուց հետո որոշել է տանը չնստել և կուտակած փորձն ու գիտելիքները ծառայեցնել բնության պահպանության գործին:
Նա մասնակցել է էկոպարեկների վերապատրաստման դասընթացներին, կատարելագործել իր ունակությունները նորաստեղծ համակարգը համալրելու նպատակով:
«Շատ բանիմաց դասախոսական կազմ աշխատեց մեզ հետ։ Սովորել ենք՝ ինչպես տարածքում կողմնորոշվել, ինչպես առաջին բժշկական օգնություն ցուցաբերել, ինչպես և որ դեպքերում հրազեն կիրառել: Իրավաբանները մեզ ծանոթացրել են օրենսդրական կարգավորումներին և նրբություններին։ Դա անհրաժեշտ էր, որպեսզի ծառայության ժամանակ անվտանգության հետ կապված խնդիրներ չունենանք»,- պատմում է Սուրենը:
Նրա խոսքով՝ իր կողմից հսկվող տարածաշրջանում մարդիկ բավականին ուշադիր են բնության պահպանությանը, գործում են օրենքի շրջանակներում: Իսկ էկոպարեկային ծառայության ներդրմամբ բնությանը հասցվող վնասը կարող է նվազագույնի հասնել, քանի որ վերահսկողության մեխանիզմներն ավելի են ընդլայնվում․
«Ավելի ուշադիր պետք է աշխատել գյուղական համայնքների բնակիչների հետ։ Պետք է բացատրել, որ դեպքերում է նրանց մուտքը հատուկ պահպանող տարածք ապօրինի, ինչ պատասխանատվություն է սահմանված: Միաժամանակ պետք է իրազեկել, թե օրենքով սահմանված որ տարածքներում նրանք կարող են տնտեսական գործունեություն իրականացնել, ինչ պայմաններով»։
Էկոպարեկ Հայկ Հովհաննիսյանը նույնպես Կապանից է։ Հունվարից է աշխատանքի անցել նոր ներդված ծառայությունում: Նրա խոսքով, էկոպարեկային ծառայության շնորհիվ մի քանի անգամ հեշտացել է բնության պահպանությանը: Օրենքով հստակ սահմանվել է իրենց գործառույթների շրջանակը՝ լիազորությունները.
«Մենք հստակ գիտենք մեր անելիքները։ Դա օգնում է ավելի արդյունավետ գործել և հստակ գիտակցել պատասխանատվության շրջանակը»:
Տեղամասում աշխատանքի նրբությունների մասին խոսելիս՝ կարևորում է ծառայության մեջ ներդրված տեխնոլոգիական լուծումները.
«Բարձր լեռնային և տեղաշարժի համար ոչ մատչելի տեղանքներում հսկողություն իրականացնում ենք դրոնների միջոցով: Ունենք նաև ծառայողական ավտոմեքենա, կապի միջոցներ, տեղանքում կողմնորոշվելու համար կոորդինատներ և այլն։
Բացի դրանից, կանոներն ավելի հստակ են։ Օրենքում ամեն ինչ սահմանված է։ Կարելի է ասել՝ չկան դեպքեր, որոնց ժամանակ էկոպարեկը չի կարողանա կողմնորոշվել կամ սխալ որոշումներ կկայացնի: «Վարչական իրավախատումների վերաբերյալ» օրենսգրքում հստակ սահմանված է յուրաքանչյուր իրավախախտման համար տուգանքի չափը և պատասխանատվության միջոցները։ Մեզ մնում է հետևել օրենքի իրականացմանը»։
Երկու մասնագետներն էլ վստահեցնում են, որ իրենց համար բնապահպանությունը կարևոր, սիրելի աշխատանք է:
«Գործին մոտենում ենք մեծ պատասխանտվությամբ։ Մենք առաքելություն ունենք հնարավորինս պահպանել բնությունը սերունդների համար»,- ասում է Սուրեն Ավանեսյանը:
Ինչ է փոխելու էկոպարեկային ծառայությունը
Նախկինում անտառների և բնության հատուկ պահպանվող տարածքների պահպանությունն իրակացնող աշխատակիցներն ունեին ցածր սոցիալական պաշտպանվածություն, տեխնիկական սակավ հագեցվածություն, սահմանափակ լիազորություններ։ Բացի դրանից, նրանք չունեին ծառայողական զենք կրելու իրավունք: Այս ամենի արդյունքում՝ հնարավոր չէր իրականացնել լիարժեք պահպանություն:
Այժմ էկոպարեկները ծառայության ընթացքում պետք է կարողանան անհրաժեշտության դեպքում հրազեն և այլ հատուկ միջոցներ օգտագործել, ինչպես նաև ֆիզիկական ուժ կիրառել:
Էկոպարեկների ընտրությանը կատարվում է մրցութային կարգով։ Իսկ դրան հաջորդում է մասնակցությունը՝ միջազգային լավագույն փորձին ծանոթանալու կրթական ծրագրին։ Մասնագիտական ուսուցումն իրականացվում է երկու փուլով:
Առաջին փուլի ընթացքում կրտսեր էկոպարեկները հատուկ գիտելիքներ են ստանում էկոլոգիայի, կենդանաբանության, բուսաբանության, անտառագիտության և իրավաբանության ոլորտից։ Երկրորդ փուլում հակահրդեհային պատրաստություն են անցնում։ Առանձին տեղ են գրավում ֆիզիկական և կրակային պատրաստվածության դասընթացները։
Ծառայության նոր մոտեցումն է՝ գործել իրականում, ոչ թե թղթի վրա, այլ
«Շրջակա միջավայրի պահպանությունում աննախադեպ էր համալրման գործընթացում համապատասխան կրթական և աշխատանքային գործունեության մակարդակի սահմանումը: Որպես հանրային ծառայության տեսակ, սա օրենսդրության պարտադիր պահանջ էր»,- ասում է Շրջակա միջավայրի նախարարության էկոպարեկային ծառայության գլխավոր քարտուղար Լուսինե Ալեքսանյանը։
էկոպարեկներն իրենց լիազորությունների շրջանակում հայտնաբերած խախտումների համար արձանագրությունները կազմում են առանց ավելորդ բարդացման։ Դա արվում է համակարգում ներդրված օպերատիվ կառավարման կենտրոնի հետ և իրենց տրամադրված պլանշետներում առկա ծրագրով։
Էկոպարեկները իրավախախտումների և պատահարների վերաբերյալ հաղորդումները ռադիոկապով պետք է անմիջապես փոխանցեն օպերատիվ կառավարման կենտրոն և անմիջական ղեկավարին։
Կառավարման կենտրոնը պետք է մշակի տեղեկատվությունը և փոխանցի է այն ծառայության կենտրոնական մարմնի կազմում գործող ներքին անվտանգության վարչությանը։ Այդ օղակը գործում է ծառայության ղեկավարի ենթակայությամբ։
Պլանշետների ծրագրային ապահովման շնորհիվ էկոպարեկը կարող է նույնականացնել հնարավոր իրավախախտներին, նրանց տրանսպորտային միջոցները, տեղորոշել իրավախախտման վայրը, ինչպես նաև կազմել արձանագրություն, մուտքագրել այն և փոխանցել համակարգ։
Ծառայության թափանցիկությունը և որակի ստուգումը ապահովելու նպատակով ծառայողներն ապահովվել են համազգեստի վրա ամրացվող և ծառայության ընթացքը տեսանկարահանող համապատասխան սարքերով։ Իսկ դրանց մեջ առկա տեսանյութը՝ ծառայողի կողմից հերթափոխը հանձնելուց հետո հնարավոր է բեռնել համապատասխան սերվերում և հասանելի դարձնել հսկող լիազորություն ունեցող ծառայության աշխատակիցներին և պաշտոնյաներին։
«Նախկինում անտառապահն աշխատում էր հնգօրյա և 8-ժամյա աշխատանքային գրաֆիկով: Իսկ վերլուծության արդյունքներից պարզ է դառնում, որ անտառներում խախտումները հիմնականում իրականացվում են ոչ աշխատանքային օրերին և ժամերին: Հիմա պահպանություն իրականացվում է շուրջօրյա։ Ծառայության ստեղծման իմաստը դրանում է, որ այն լինի ժամանակակից մարտահրավերներին դիմակայելու կարողությամբ ու հմտություններով կառույց։ Նորարարական բարեփոխումները ոչ միայն իրավաբանորեն թղթի վրա են ամրագրված, այլ իրական աշխատանք են դարձել»,- ասում է Լուսինե Ալեքսանյանը։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Էկոպարեկային ծառայություն ՀՀ-ում
