«ԵՄ-ն պատրաստ է կառուցողական գործընկեր լինել»․ Եվրախորհրդի ղեկավարը՝ Երևանում
Եվրախորհրդի նախագահ Շառլ Միշելը վերահաստատել է ԵՄ պատրաստակամությունը՝ Հայաստանին 2,6 մլրդ եվրո տրամադրելու և ավելի ակտիվ ներգրավվելու Հարավային Կովկասի խնդիրների լուծմանը։
«Մենք ձեր կողքին ենք և վերահաստատում ենք կառուցողական գործընկեր լինելու ԵՄ պատրաստակամությունը՝ խնդրահարույց հարցերի լուծման և ժողովրդավարական արժեքների զարգացման համար։ ԵՄ-ն պատրաստ է նպաստել Հայաստանի առաջնահերթություններին․ դրանք ենթակառուցվածքներն են, թվային օրակարգը, կլիման, տրանսպորտը, ժողովրդավարական բարեփոխումները։ ԵՄ-ն ցանկանում է ամրապնդել կապերը տարածաշրջանի երկրների հետ, աշխատանք տանել Արևելյան գործընկերության գագաթնաժողովի նախապատրաստման ուղղությամբ», — ասել է Միշելը Հայաստանի վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանի հետ համատեղ ճեպազրույցի ժամանակ։
Հայաստանի ղեկավարության հետ Եվրախորհրդի ղեկավարի բանակցությունների մանրամասները։
Եվրոպայի մտադրությունները
Առաջին բանը, որը ճեպազրույցի ժամանակ ասել է Եվրախորհրդի նախագահը, եղել է Հայաստանի համար «հավատարիմ և կառուցողական գործընկեր լինելու» վստահեցումը։ Եվ այս նպատակով ԵՄ-ն Հայաստանին զգալի ֆինանսական օգնություն կտրամադրի։ Այդ գումարով 7 ծրագիր կիրականացվի՝ Հայաստանում ուժեղ տնտեսության կայացման, նոր աշխատատեղերի ստեղծման, կոմունիկացիաների զարգացման, մասնավորապես՝ անկախ Հայաստանի ամենախոշոր տրանսպորտային «Հյուսիս-Հարավ» միջանցքի շինարարության համար։
Միաժամանակ, Շառլ Միշելը խոսել է տարածաշրջանում կայունության հաստատմանը նպաստելու պատրաստակամության մասին։
Նա չորս կետ է ներկայացրել, որոնք, ըստ նրա, պետք է քննարկեն Հայաստանի և Ադրբեջանի իշխանությունները, և որոնք կարող են հիմք դառնալ երկրների միջև կոնֆլիկտի հաղթահարման համար կարճաժամկետ, միջնաժամկետ և երկարաժամկետ հեռանկարում․
- զուսպ հռետորաբանություն՝ առանց ագրեսիայի,
- սահմանազատում,
- հնարավոր համագործակցության քննարկում՝ տրանսպորտային և այլ ոլորտներում, որտեղ հնարավոր են տնտեսական աճին նպաստող տարածաշրջանային նախագծեր,
- ինչպես նաև Արցախի կարգավիճակի և տարածաշրջանում խաղաղության քննարկում։
Վերջին կետով ԵՄ-ն պատրաստ է նպաստել Երևանին և Բաքվին ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակում։
«Հույս ունենք, որ հնարավոր կլինի լուծել գերիների [խոսում է հայ գերիների մասին, որոնք դեռ Ադրբեջանում են պատերազմի ավարտից հետո], ականապատված տարածքների քարտեզների, սահմանագծման և սահմանազատման հարցերը։ Հույս ունենք, որ կստացվի բանակցությունների միջոցով լուծել վիճելի տարածքներից զորքերը դուրս բերելու հարցերը՝ համագործակցության, տրանսպորտային կապի հարցերը քննարկելու համար, ինչը կնպաստի տնտեսական զարգացմանը։ Խաղաղ բանակցությունները կարևոր են։ […] Վաղը [հուլիսի 18] Ադրբեջանի նախագահի հետ հանդիպում ունեմ։ Տեսնենք, թե ինչ դրական, կառուցողական դեր կարող է խաղալ ԵՄ-ն»։
ԵԽ նախագահը հիշեցրել է, որ Եվրամիության ողջ պատմությունը հիմնված է հակամարտությունների հաղթահարման վրա։ Դրանք հաջողվել է հաղթահարել «փոխադարձ վստահության և համագործակցության» հիման վրա։ Շառլ Միշելը կարծում է, որ հակամարտությունների հաղթահարման համար «կարևոր է քաղաքական կամքը»։
Փաշինյանը՝ հակամարտության մասին
Ի պատասխան՝ Հայաստանի վարչապետի պաշտոնակատարը խոսել է Ադրբեջանի հետ հակամարտության մասին և ներկայացրել առկա իրավիճակը։ Մասնավորապես, նա հայտարարել է, որ հայկական կողմը տեղեկություններ ունի այն մասին, որ Ադրբեջանի իշխանությունը մտադիր է նոր բախումներ սադրել Արցախում և Հայաստանի հետ սահմանին։ Եվ Բաքվի ագրեսիվ մտադրություններն ապացուցում են հայ-ադրբեջանական սահմանի Նախիջևանի հատվածում տեղի ունեցած վերջին միջադեպերը։
- Կարծիք․ «Խաթարել Հայաստանի պլանները, կամ ինչի՞ է ուզում հասնել Ադրբեջանը»
- Հայ-ադրբեջանական սահմանին փոխհրաձգության հետևանքով հայ զինծառայող է զոհվել
Փաշինյանի խոսքով՝ հենց այդպիսի միջադեպերը թույլ չեն տալիս սահմանագծման և սահմանազատման գործընթաց սկսել։ Նա հիշեցրել է նաև, որ դեռևս Հայաստանի ինքնիշխան տարածքում են գտնվում Ադրբեջանի ԶՈւ ստորաբաժանումները, որոնք սահմանն անցել են և հաստատվել այնտեղ մայիսի 12-ից։ Այս առնչությամբ Փաշինյանը խոսել է այն մասին, որ Ադրբեջանը տարածքային նկրտումներ ունի հարևանների մեծ մասի նկատմամբ․
«Հարցը միայն Հայաստանը չէ։ Հիմա նրանք խոսում են Արևմտյան Ադրբեջանի մասին, չգիտեմ՝ ունեն Հարավային Ադրբեջան, ունեն Հյուսիս-արևմտյան Ադրբեջան և այլն և այդպես շարունակ: Ադրբեջանների ցանկը շատ լայն է, և կարծում եմ՝ սա սպառնալիք է ոչ միայն Հայաստանի, այլև ընդհանրապես տարածաշրջանի անվտանգությանը: Այստեղ ընդամենը քաղաքական հռետորաբանության հարց չէ, և երբ ուսումնասիրում ենք, թե ինչ են դասավանդում Ադրբեջանի դպրոցներում, տեսնում ենք, որ հարևանների նկատմամբ այդ ագրեսիվ քաղաքականությունը միայն Հայաստանի նկատմամբ չէ, այլ Ադրբեջանի հարևանների մեծամասնության նկատմամբ է»։
Փաշինյանն Ադրբեջանին մեղադրել է նրա համար, որ այն հրաժարվում է Հայաստանին միջանցք տրամադրել Հայաստան-Վրաստան, Ադրբեջան-Ռուսաստան երկաթուղու գործարկման համար՝ թեև դա ենթադրվում է Ռուսաստանի միջնորդությամբ ստորագրված եռակողմ փաստաթղթով։
Այնուամենայնիվ, Փաշինյանի խոսքով, Հայաստանը հետևողական աշխատանք է տանելու տարածաշրջանային կոմունիկացիաների ապաշրջափակման, նախկինում գոյություն ունեցած կոմունիկացիոն ուղիների վերականգնման համար։
Ինչ վերաբերում է Արցախյան հարցին, ապա վաչապետի պաշտոնակատարը վստահեցրել է, որ «ուժի կիրառումն ու զանգվածային հանցագործությունները» չեն կարող լուծել այն, կարգավորումը հնարավոր է միայն ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակում բանակցությունների ճանապարհով։
Փաշինյանը հիշեցրել է ՄԽ համանախագահների հայտարարության մասին, որն արվել է դեռ ապրիլին․ նրանք կոչ էին արել առաջին իսկ հնարավորության դեպքում քաղաքական երկխոսություն և բանակցություններ սկսել․
«Ես արդեն մի քանի անգամ հրապարակավ ողջունել եմ այս հայտարարությունն՝ ընդգծելով, որ Հայաստանը պատրաստ է վերսկսել բանակցությունները։ Սակայն Ադրբեջանը չի արձագանքել»։
Ինչի՞ վրա է ծախսվելու ԵՄ գումարը
ԵՄ ֆինանսական օգնության մասին խոսելիս Փաշինյանը թվարկել է այն ուղղությունները, որոնց վրա ծախսվելու է այդ գումարը․
- աջակցություն փոքր և միջին բիզնեսին,
- Հայաստանի հարավային շրջանների՝ Ադրբեջանին սահմանակից Սյունիքի դիմակայունության ամրապնդում,
- ենթակառուցվածքների զարգացում (ջրամատակարարման, դաշտերի և արոտավայրերի հասանելիության հետ կապված հարցեր),
- ջրամբարների կառուցում,
- բարեփոխումներ կրթության ոլորտում, դպրոցների և մանկապարտեզների կառուցում,
- գիտության թվայնացում,
- զբոսաշրջության զարգացում,
- բարեփոխումների առանձին փաթեթ Երևանի համար՝ «Կանաչ Երևան» և «Խելացի կառավարվող քաղաք», որը ենթադրում է երթևեկության կառավարում արհեստական բանականության միջոցով, նաև մետրոպոլիտենի զարգացում։
Վարչապետի պաշտոնակատարը մանրամասն խոսել է նաև «Հյուսիս-Հարավ» տրանսպորտային նախագծի մասին, որի շինարարության համար ԵՄ-ն 600 մլն եվրո կտրամադրի։ Հյուսիսում մայրուղին Հայաստանը կմիացնի Վրաստանին և կապահովի ելքը դեպի Սև ծով և եվրոպական երկրներ, հարավում՝ կկապի Իրանի հետ։ Այս նախագծի շնորհիվ՝ Հայաստանը կարող է տարանցիկ երկիր դառնալ։
Այս ճանապարհը Հայաստանում սկսել են կառուցել 2012 թ-ին։ 2019-ին այն պլանավորվում էր ամբողջությամբ ավարտել և շահագործման հանձնել, սակայն դեռևս կառուցված է դրա մոտ 20 տոկոսը, ընդ որում, ըստ փորձագետների, ճանապարհի ամենաթեթև հատվածները։
Փաշինյանը հաղորդել է, որ շուտով տենդեր կհայտարարվի ճանապարհի Ագարակ-Սիսիան հատվածի շինարարության համար, իսկ դա բարդ հատված է՝ թունելներով և կամուրջներով։
