Դաղստանի մուսուլմանները. արժեքներ ու նախապաշարմունքներ

Կավկազսկի ուզել

2016թ-ի մայիսին Ռուսաստանի ժողովրդական տնտեսության և պետկառավարման և Ե.Տ. Գայդարի անվան տնտեսական քաղաքականության ինստիտուտի մի խումբ ռուս գիտնականներ (Իրինա Ստարոդուբրովսկայա, Եվգենի Վարշավեր և Եգոր Լազարև) համացանցում հարցում են անցկացրել Դաղստանի մուսուլմանների արժեքներն ուսումնասիրելու նպատակով: Սակայն հարցվածների շրջանում քիչ չէին նաև կյանքի խորհրդային ձևի ջատագովները: Այդ պատճառով էլ, կարծում են աշխատանքի հեղինակները, դրա արդյունքը Դաղստանի ինտերնետ-հանրության իսլամացված սեգմենտի արտացոլումը դարձավ՝ կրթված, մեծ մասամբ քաղաքում բնակվող մուսուլմանների:

Հարցմանը 3105 մարդ է մասնակցել: Նրանցից 1675-ն ամբողջությամբ են լրացրել հարցաթերթիկը: Այդ 1675 հարցաթերթիկների հիման վրա էլ հենց արվել է վերլուծությունը:

ԴԱՂՍՏԱՆԻ ՄՈՒՍՈՒԼՄԱՆՆԵՐՆ՝ ԻՐԵՆՑ ԵՎ ԻՐԵՆՑ ՇՐՋԱՊԱՏՈՂ ԱՇԽԱՐՀԻ ՄԱՍԻՆ

Դաղստանի մուսուլմանները երջանիկ մարդիկ են, որքան էլ դա տարօրինակ հնչի՝ հաշվի առնելով տնտեսական անհաջողությունները, կլանային համակարգը, կոռուպցիան, իրավական անպատժելիությունը հանրապետությունում: Հարցվածների 85%-ը հայտարարել է, որ նրանք շատ երջանիկ են և հավանաբար երջանիկ են, իրենց բացարձակապես դժբախտ են համարում հարցվածների 1.5%-ը:

Դաղստանի հարցված մուսուլմանների ճնշող մեծամասնությունը պատրաստ է ապրել ներգաղթյալների, այլ ռասաների ներկայացուցիչների, կրոնների, ազգությունների և լեզվական խմբերի հետ:

Շատ ավելի քննադատական վերաբերմունք կա նրանց հանդեպ, ովքեր նրանց կողմից ընկալվում են որպես «սոցիալական արատներ»՝ ալկոհոլիկների, միասեռականների, թմրամոլների հանդեպ: Նման հարևան չի ցանկանում ունենալ ոչ ոք:

Իսկ, օրինակ, ՁԻԱՀ-ով հիվանդների և չամուսնացած, բայց միասին ապրող զույգերի վերաբերյալ ձայները գրեթե կիսվել են. որպես անցանկալի հարևան նրանց դիտարկում է հարցվածների 43-45%-ը:

 ԻՆՉՆ ԵՆ ՔՆՆԱԴԱՏՈՒՄ

Դաղստանի մուսուլմանները անհանդուրժող են ավանդական բարոյական արժեքների խախտման՝ միասեռականության, պոռնկության, ամուսնությունից առաջ սեռական հարաբերությունների, ինչպես նաև կոռուպցիայի դրսևորումների հանդեպ:

• 86%-ը պաշտոնեական դիրքի չարաշահման արդյունքում կաշառք վերցնելը երբեք արդարացված չի համարում,
• 80%-ը համաձայն է, որ ոչ պաշտոնական վճարումները կոռուպցիա են, որը վնասակար է հասարակության համար,
• 70%-ից ավելին նախընտրում է այն համակարգը, որտեղ իշխանության ներկայացուցիչները խստիվ հետևում են կանոնների կատարմանն ու համաձյան չեն ընդառաջել նրանց, ովքեր խախտում են կանոնները:

Միաժամանակ հարցվածների մոտ 85%-ը հայտարարում են, որ այն երկրի օրենքները, որտեղ իրենք ապրում են, պետք է պահպանել նույյնիսկ այն դեպքում, երբ համաձայն չես դրանց հետ, օրենսդրության խախտման հստակ փաստերի հանդեպ հանդուրժողականությունը բավականին բարձր է: Երբեք չարդարացված է համարվում.

• պետական նպաստ ստանալը, եթե մարդ դրա իրավունքը չունի՝ հարցվածների 48%;
  
• հասարակական տրանսպորտ նստել ու չվճարելը՝ հարցվածների 45%-ը; հարկ չվճարելը՝ հարցվածների 36%-ը:
  
• Եվ միայն ուրիշի ունեցվածքը գողանալն է գրեթե միաբերան քննադատություն առաջացնում:

ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ԱՐԺԵՔԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ 

Ինչպե՞ս են վերաբերվում կրթության խնդրին Դաղստանի մուսուլմանները: Այն բանի հետ, որ մարդու համար կարևոր է որակյալ կրթություն ստանալ, չի համաձայնել հարցվածների 2%-ը: Երեխաներին լավ կրթություն տալու անհնարինությունը շատ է անհանգստացնում հարցվածների 80%-ին և մի քիչ է անհանգստացնում ևս 14%-ին:

Սեփական պրոֆեսիոնալ որակավորումը բարձրացնելու անհնարինությունը (ինչը մեծ մասամբ կապված է կրթության հետ) այս կամ այն չափով անհանգստացնում է հարցվածների 80%-ին: Երեխաներին լավ կրթություն տալու անհնարինությունը մի փոքր ավելի քիչ է անհանգստացնում երիտասարդությանը. նրանց համար դա, ըստ երևույթին, դեռևս այնքան էլ արդիական չէ, փոխարենը նրանց մեծապես անհանգստացնում է պրոֆեսիոնալ որակավորումը բարձրացնելու անհնարինությունը:

Սակայն ո՞ր կրթությունն է իրոք կարևոր: Հարցվածների 60%-ը կարծում է, որ կարևոր է ինչպես կրոնական, այնպես էլ աշխարհիկ կրթությունը: Առաջին հերթին աշխարհիկ կրթության կարևորությունը նշել է հարցվածների 30%-ը, կրոնականինը՝ 7%-ը:

Աշխատանքի արժեքը

«Մարդը պետք է աշխատի»: Առանց որևէ լրացուցիչ պայմանի այս կետի հետ համաձայնել է հարցվածների կեսից ավելին: Ավելի երիտասարդ տարիքային խմբերում աշխատանքի անպայմանության մասին պատկերացումը նվազում է. այն ընդունում է 55 տարեկանից բարձրների 65%-ը և երիտասարդության ընդամենը 48%-ը: Սակայն հարցվածների ընդամենը 5%-ն է համարում, որ մարդը պտք է որքան հնարավոր է քիչ աշխատի (մեծահասակների 1%-ը և երիտասարդության 7%-ը):

 Ընտանեկան արժեքներ

Հարցվածներըը գրեթե միակարծիք են, որ ընտանեկան արժեքներն առաջին տեղում են, ընտանեկան հարաբերությունների դերը նրանց համար ակնհայտորեն շատ բարձր է:

Սակայն հարցվածների միայն մեկ երրորդն է առաջին հերթին բարեկամներին վստահում, միայն 7%-ն է համաձայն կնոջը թույլ տալ աշխատել, եթե մանկահասակ երեխաներին ծնողները նայեն:

Ըստ ամենայնի, որքան էլ հարցվածները նշեն ընտանեկան հարաբերությունների արժեքավորությունը, «մեծ ընտանիքներն» անցյալում են մնում: Դա հաստատում է նաև մեծ սերնդի հանդեպ առավել քննադատական վերաբերմունքը, որի հիման վրա են կառուցվում ընդլայնված ընտանիքների ներսում հարաբերությունները: Ավագ սերնդի ներկայացուցչի անհարկի պահվածքի մտացածին պայմաններում հարցվածների 73%-ը պատրաստ է մոտենալ տարեց մարդուն և խնդրել, որ իրեն ավելի պատշաճ պահի: Եվ միայն 7%-ն է համարում, որ նման բան պետք չէ անել, քանի որ ճիշտ չէ տարեցին նկատողություն անել (19%-ը դժվարացել էր պատասխանել): Անգամ երիտասարդության շրջանում 64%-ը պատրաստ է տարեցին նկատողություն անել:

Մասնակցություն քաղաքականությանը

Որքան էլ հակառակը պնդեն, Դաղստանի մուսուլմանների համար կարևոր են ժողովրդավարական արժեքները: Հարցվածների 90%-ն ամբողջությամբ համաձայն է, որ մարդիկ պետք է ընտրեն քաղաքական առաջնորդներին ազատ և արդար ընտրություններում: Եթե ընտրությունները համապատասխանեին այդ չափանիշներին, հարցվածների 60%-ը բոլոր մակարդակի ընտրությունների կգնար, իսկ 15%-ը իր թեկնածությունը կդներ իշխանական մարմնում աշատելու համար:  Անգամ նման պայմաններում հարցվածների 17%-ը չէր գնա ընտրության: Երիտասարդության շրջանում այդ մասնաբաժինն աճում է գրեթե մինչև մեկ քառորդ, մինչև 49% է իջնում այն մարդկանց մասնաբաժինը, որոնք բոլոր մակարդակների ընտրություններին կքվեարկեին: Փոխարենը մինչև 20% աճում է նրանց մասնաբաժնն, ովքեր կփորձեին իրենց թեկնածույթունն առաջադրել:

ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐ

Զեկույցի հեղինակները հետևյալ եզրակացությանն են գալիս:

• Արժեհամակարգի առումով առավել ակնհայտորեն պառակտված են ոչ ավանդական մուսուլմանները:
  
• Դաղստանի երիտասարդությունն ավելի կրոնապաշտ և ավելի պահպանողական է իր կրոնապաշտության մեջ:
  
• Իսլամացումը ոչ միանշանակ է ազդում ավանդական սոցիալական հիերարխիայի վրա՝ խախտելով սերնդային հիերարխիան և ձգտելով պահպանել գենդերայինը:

Հրապարակվել է՝ 28.11.2016