Արդյո՞ք կորոնավիրուսի դեմ պատվաստանյութ և դեղորայք կհայտնվի։ Եվ ե՞րբ

Covid-19–ին զոհ գնացածների թիվն աշխարհում գերազանցել է 200 հազարը։ Վարակված է ավելի քան երեք միլիոն մարդ։

Ե՞րբ կարող է հայտնվել պատվաստանյութը, որը բազում կյանքեր կփրկի, ովքե՞ր են աշխատում դրա վրա և որքանո՞վ են հաջողել։

Մի քանի ընկերություն պատվաստանյութ է մշակում աննախադեպ արագությամբ։ Ամառվա հույսեր կան։ Սակայն իրատեսական կանխատեսման համաձայն՝ գործընթացը 12-18 ամիս կտևի։

Աղբյուրը՝ Բի–Բի–Սի, Cision

Ո՞րն է պատվաստանյութի դերը

Պատվաստանյութերը «մարզում են» իմունային համակարգն՝ օրգանիզմում COVID-19–ի զարգացումը կանխելու համար։

Եթե բավականաչափ մարդ իմունիտետ ձեռք բերի, կորոնավիրուսը չի կարող տարածվել այնքան սրընթաց, ինչպես հիմա։ Եվ սոցիալական հեռավորության միջոցներ այլևս պետք չեն լինի։

Միաժամանկ մոտ 80 բժշկական խումբ ողջ աշխարհում պատվաստանյութի ակտիվ մշակում է իրականացնում աննախադեպ արագությամբ․ տարիների աշխատանքը մի քանի ամսում պետք է անցկացվի։

• «Կերակրեք կատուներիս, և ես տանը կմնամ»․ Ռուսաստանում բազմահազարանոց «բողոքի ակցիաներ են» համացանցում
• Օգնում են նրանք, ովքեր իրենք էլ օգնության կարիք ունեն։ Անձնական պատմություններ Հայաստանից

Մեծ Բրիտանիա․ սեպտեմբերին ունենալ միլիոն չափաբաժին

Ապրիլի 24–ին Մեծ Բրիտանիայում սկսվել են կորոնավիրուսի դեմ պատվաստանյութի կլինիկական փորձարկումները 18-55 տարեկան 1.1 հազար կամավորների վրա։

Այդ պատվաստանյութը ստացել է ChAdOx1 nCoV-19 անվանումը և ստեղծվել է շիմպանզեի վարակի հիման վրա, որին ավելացվել է կորոնավիրուսի գենետիկ կոդի մի մասը։

Այս տեխնոլոգիան ավելի վաղ արդեն ապացուցել է իր արդյունավետությունն այլ հիվանդությունների նկատմամբ իմունիտետ ստեղծելու հարցում։

Կամավորների մի մասն անմիջականորեն նոր պատվասանյութն է ստացել, մյուսները վերահսկման խմբում են, նրանց պատվաստում են մենինգիտի դեմ։ Միայն բժիշկները գիտեն, թե ում ինչ դեղ է ներարկվում։

Օքսֆորդի թիմն արդեն մշակում է պատվաստանյութի զանգվածային արտադրության պլանն՝ անգամ այն բանից առաջ, երբ կիմանա, թե արդյոք այն կաշխատի։

«Նպատակն այն է, որ մոտավորապես սեպտեմբերին արդեն նվազագույնը մեկ միլիոն չափաբաժին ունենանք, և պատվաստումը կարելի կլինի միանգամից գործարկել, հենց ստացվեն փորձարկումների արդյունքներն», – ասում է պրոֆեսոր Ադրիան Հիլը, որն Օքսֆորդի խմբի անդամ է։

«Ակնհայտ է, որ աշխարհին հարյուրավոր միլիոն չափաբաժին պետք կլինի լավագույն դեպքում մինչև այս տարվա ավարտը, որպեսզի այդ համավարակին վերջ տրվի և մեզ բանտարկությունից ազատ արձակեն»։

Եվրոպա․ մրցակիցները միավորվում են

Երեք առաջատար եվրոպական ընկերություն՝ իտալական, գերմանական և բելգիական ReiThera, LEUKOCARE և Univercells–ը, հայտարարել են կորոնավիրուսի դեմ պատվաստանյութի մշակման համատեղ նախագծի մասին։

Նրանք միավորում են իրենց ֆինանսական և գիտական ռեսուրսները, թեև սովորական պայմաններում այս ընկերություններն անհաշտ մրցակիցներ են։

Խոսքը մեկանգամյա օգտագործման պատվաստանյութի մասին է, դրա կլինիկական փորձարկումները պետք է սկսվեն 2020 թ–ի ամռանը։ Հաջողության դեպքում անմիջապես կսկսվի պատվաստանյութի մեծամասշտաբ արտադրություն։

ԱՄՆ․ ծխախոտային ընկերության անսպասելի դերը

ԱՄՆ–ում նույնպես պատվաստանյութ է մշակվում, որն արդեն կլինիկական փորձարկումների փուլում է։ Դրանով զբաղվում է British Tobacco–ին՝ ծխախոտային արտադրանքի աշխարհի խոշորագույն արտադրողին պատկանող ընկերությունը։

British Tobacco–ն հայտարարել է, որ նախագիծն իրականացվում է իր իսկ սեփական միջոցներով։ Եթե պատվաստանյութն անպետք լինի, վնասները կկազմեն մի քանի տասնյակ միլիոն դոլար։

Ինչպե՞ս է իրականացվում դեղորայքի մշակումը

Գիտնականների մյուս խմբերը, չսպասելով պատվաստանյութի հայտնվելուն, փորձում են որոշել, թե առկա դեղորայքից որը կարող է օգնել կորոնավիրուսով վարակվածներին։

Այժմ աշխարհում մշակվում և փորձակվում է կորոնավիրուսի դեմ ավելի քան 150 դեղամիջոց։ Դրանց մեծ մասն արդեն գոյություն ունեցող դեղեր են, և գիտնականները պարզում են, թե արդյոք դրանք կարող ազդել վարակի վրա։

Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը COVID-19–ի դեմ ամենահեռանկարային դեղամիջոցների կլինիկական հետազոտություն է իրականացնում։ Այն ստացել է «Համերաշխություն» անվանումը։

Բրիտանիայում «Վերականգնում» (Recovery) անվանումով կլինիկական հետազոտություն է իրականացվում, որն աշխարհում խոշորագույնն է․ դրան մասնակցում է ավելի քան հինգ հազար կամավոր։

Որոշ երկրներում գիտական կենտրոնները փորձում են նաև բուժման համար օգտագործել կորոնավիրուսից բուժված մարդկանց արյունը։

Սակայն հիասթափություններ էլ են արդեն տեղի ունեցել․ «ռեմդեսիվիր» անվանումով դեղամիջոցը, որի հետ մեծ հույսեր էին կապում, պարզվել է՝ քիչ արդյունավետ է։

Արդյո՞ք պատվաստանյութն աշխատելու է

Բրիտանացի պրոֆեսոր, առաջատար հետազոտող Սարա Գիլբերտը, որը պատվաստանյութ է մշակում, ասում է․ 80 տոկոսով վստահ է, որ այդպես էլ լինելու է։

Գլխավոր գիտական խորհրդատու Պատրիկ Վալանսը, որը գլխավորում է Բրիտանիայի հետազոտական խումբը, պակաս ոգևորված է։

Նա ասում է, որ կարևոր է հիշել․ հաջող պատվաստանյութ կարող է հայտնվել ցանկացած պահի ցանկացած տեղից։ Սակայն յուրաքանչյուր նախագիծ, որն այժմ մշակվում է, հաջողության ոչ այնքան մեծ հավանականություն ունի։

Նա խորհուրդ է տալիս Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությանը հիմնվել այն կարծիքի վրա, որ 12-18 ամիսն ավելի իրատեսական ժամկետ է։ Պատրիկ Վալանսի կարծիքով, հենց այդքան ժամանակ անհրաժեշտ կլինի արդյունավետ պատվաստանյութ մշակելու համար։