Ազատազրկվածների համար անանուն հաղորդումների համակարգ ներդնելու հարցը ՀՀ-ում
Անանուն հաղորդումներ ՀՀ-ում ազատազրկվածների կողմից
Հայաստանի կառավարությունը քննարկում է ազատությունից զրկված անձանց համար անանուն հաղորդումների ներկայացման համակարգ ներդնելու հնարավորությունը։ Որոշման ընդունման դեպքում քրեակատարողական հիմնարկներում ստեղծվելու են համապատասխան պայմաններ, ներքին կանոնակարգերում նախատեսվելու են անանուն հաղորդումներ ընդունելու միջոցներ, սահմանվելու է դրանց քննարկման ընթացակարգը։
«Արդյունքում կստեղծվեն պայմաններ խոշտանգումների, անմարդկային կամ արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի մասին անանուն հաղորդումներ ներկայացնելու համար»,- ասված է նախագծի հիմնավորման մեջ։
Արդարադատության նախարարության այս նախաձեռնությունը հրապարակվել է «e-draft» իրավական ակտերի միասնական հարթակում։ Հարթակից տեղեկանում ենք, որ գործադիրը նախատեսում է ներդնել այնպիսի կառուցակարգեր, որոնք կալանավորված և ձերբակալված անձանց հնարավորություն կտան չխուսափել և չկաշկանդվել հաղորդումներ ներկայացնելուց և լիարժեք իրացնել իրենց իրավունքները։
Սա ենթադրում է, որ ազատազրկված անձինք կունենան լիարժեք իրավական պաշտպանություն, ինչը, իր հերթին, կնվազեցնի խախտումներն ու կխրախուսի արդեն իսկ իրականացված խախտումների բացահայտումը։
Այժմ անանուն հաղորդումներ ներկայացնելու համար առանձնահատուկ պայմաններ չկան
Արդարադատության նախարարությանը ենթակա քրեակատարողական հիմնարկներում կալանավորված անձինք և դատապարտյալները դիմում-բողոքներ, հաղորդումներ ներկայացնելու հնարավորություն ունեն նաև այսօր, այդ թվում՝ «Թեժ գծի» հեռախոսահամարներին զանգահարելու միջոցով։
Սակայն նախագծի հեղինակներն արձանագրել են, որ դրա հետ մեկտեղ խոշտանգումների, անմարդկային կամ արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքի կամ ապօրինի պատժի մասին անանուն հաղորդումներ ներկայացնելու համար «առանձնահատուկ պայմաններ» սահմանված չեն։
Նման նախադրյալներ ստեղծելու համար էլ նախարարությունն առաջարկում է լրացումներ կատարել ՀՀ քրեակատարողական օրենսգրքում և «Ձերբակալված և կալանավորված անձանց պահելու մասին» օրենքում, ըստ այդմ՝ սահմանել հաղորդումների ներկայացման պայմաններն ու դրանց քննարկման կարգը։
«Նախատեսել բողոքների քննության առավել արդյունավետ պաշտպանության մեխանիզմներ»
Ազատազրկված անձանց բողոքների քննության արդյունավետ մեխանիզմների անհրաժեշտության մասին ամրագրում կա նաև ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանության ազգային ռազմավարությունից բխող 2023-2025 թվականների գործողությունների ծրագրում։
Ըստ այդ ծրագրի՝ ռազմավարական նպատակների շարքում է՝
- «ազատությունից զրկման վայրերում ներդնել խոշտանգումների, անմարդկային կամ արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի մասին անանուն հաղորդումներ ներկայացնելու միջոցներ՝ կատարելագործելու խոշտանգման և այլ դաժան, անմարդկային կամ արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքից կամ պատժից զերծ լինելու իրավունքի իրականացումը,
- օրենսդրորեն նախատեսել ազատությունից զրկված անձանց բողոքների քննության առավել արդյունավետ պաշտպանության մեխանիզմներ»։
ՀՀ քրեակատարողական օրենսգրքի 23-րդ գլխում սահմանվել է պատիժ կատարող հիմնարկների կամ մարմինների պաշտոնատար անձանց գործողությունների, անգործության կամ ընդունած որոշումների բողոքարկման կարգը։ Սակայն «գործընթացային մեխանիզմները հստակեցված չեն և ազատությունից զրկված անձանց բողոքների քննության առավել արդյունավետ մեխանիզմները բացակայում են»։
Գործողությունների ծրագրի համաձայն՝ Արդարադատության նախարարությունը պետք է 2023-25 թթ․-ին ապահովի օրենսդրական այնպիսի մեխանզիմներ, որոնք «հնարավորություն կտան կանխարգելել ենթադրյալ խախտման շարունակությունը, իսկ անհրաժեշտության դեպքում տրամադրել հասցված վնասի փոխհատուցում»։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Անանուն հաղորդումներ ՀՀ-ում ազատազրկվածների կողմից
