Ադրբեջանում տնային տնտեսությունների միայն 30%-ն է կարողանում վճարել անհրաժեշտ ծախսերը
Սոցիալ-տնտեսական իրավիճակն Ադրբեջանում
Ադրբեջանում տնային տնտեսությունների միայն 30 տոկոսն է կարողանում վճարել անհրաժեշտ ծախսերի համար։ Այս մասին նշվում է Ադրբեջանում սոցիալական և տնտեսական իրավունքների վերաբերյալ զեկույցում։ Այն հրապարակել է Բաքվի Մարդու իրավունքների ակումբը Մարդու իրավունքների ոլորտում համագործակցության միջազգային կազմակերպության հետ համատեղ։ Փաստաթղթում ասվում է նաև, որ վերջին մի քանի տարիների ընթացքում բնակչության իրական եկամուտները նվազել են 37 տոկոսով։
Բաքվի Մարդու իրավունքների ակումբը (BCHR) Մարդու իրավունքների ոլորտում համագործակցության միջազգային կազմակերպության հետ համատեղ հրապարակել է թեմատիկ զեկույցներ Ադրբեջանում սոցիալական և տնտեսական իրավունքների վերաբերյալ։
Զեկույցներն ընդգրկում են չորս կոնկրետ ոլորտներ՝ աշխատանքի իրավունք, համապատասխան բնակարանային ստանդարտներ, առողջապահության բարձր չափանիշների հասանելիություն (առողջության իրավունք) և կրթություն:
Զեկույցները տրամադրում են լայնածավալ նախնական վերլուծություն նշված բոլոր ուղղություններով՝ տեղական օրենսդրական դաշտի, կառավարության ծրագրերի և հանրության համար բաց տեղեկատվական բազայի վերլուծությամբ: Փաստաթղթում արտացոլված են նաև սոցիալական ցանցերում անցկացված հարցումների արդյունքները, քաղաքացիների բողոքները, որոնք ուղարկվել են BCHR։
Զեկույցներում որպես վերլուծության հիմք են ընտրվել 1992 թվականին Ադրբեջանի խորհրդարանի կողմից վավերացված տնտեսական, սոցիալական և մշակութային իրավունքների մասին միջազգային պայմանագրի սկզբունքներն ու չափանիշները։
Բաքվի Մարդու իրավունքների ակումբի ղեկավար Ռասուլ Ջաֆարովն ասել է, որ զեկույցներում արտացոլվել են Ադրբեջանի կառավարությանն ուղղված առաջարկությունները բոլոր ուսումնասիրված ոլորտների վերաբերյալ։
«Ուսումնասիրության հիմնական արդյունքները ցույց են տալիս, որ Ադրբեջանի բնակչության մեծամասնությունը չունի անհրաժեշտ կենսամակարդակ՝ ցածր եկամուտների, սնունդ և բնակարան ձեռք բերելու ցածր հնարավորությունների պատճառով։ Կատարված վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ տնային տնտեսությունների մեծամասնությունն ի վիճակի չէ ապահովել իր կարիքները ցածր եկամուտների կամ պետական աջակցության բացակայության պատճառով: Ըստ հարցումների արդյունքների՝ տեսակարար կշիռը այն տնային տնտեսությունների, որոնք ի վիճակի են վճարել անհրաժեշտ ծախսերի համար, չի գերազանցում 30 տոկոսը»,- ասվում է նյութում։
Համաճարակի շրջանը հատկապես ծանր էր գործազրկության աճի պատճառով, իսկ պետությունն այդ ամիսներին յուրաքանչյուր ընտանիքից միայն մեկ գործազուրկ անդամի էր վճարում փոխհատուցում 190 մանաթի չափով [մոտ 110 դոլար], որը ցածր է մեկ անձի նվազագույն սպառողական զամբյուղի արժեքից։
Նշվում է, որ Ադրբեջանի պետական վիճակագրական կոմիտեի տվյալների համաձայն՝ 2013 թվականին երկրում մեկ շնչին բաժին ընկնող տարեկան եկամուտը կազմել է 4039,6 մանաթ [այն ժամանակվա փոխարժեքով՝ մոտ 5180 դոլար]։ Բայց 2020 թվականին նույն ցուցանիշը կազմել է 5587 մանաթ [այն ժամանակվա փոխարժեքով՝ մոտ 3286 դոլար]։ Այսինքն՝ իրականում բնակչության եկամուտները նվազել են 37 տոկոսով՝ պայմանավորված 2015-2016 թվականներին ազգային արժույթի անկմամբ և բարձր գնաճով։
Զեկույցում ասվում է, որ նվազագույն սպառողական զամբյուղը, նվազագույն պետական սոցիալական աջակցությունը և կենսաթոշակները պետք է պարբերաբար բարձրանան և բավարարեն բնակչության կարիքները։
Առաջարկվում է ավելացնել սոցիալական խմբերի թիվը, որոնք իրավունք ունեն բնակարան ձեռք բերելիս արտոնություններ ստանալ։
Ինչ վերաբերում է առողջապահությանը, ընդգծվում է գյուղական բնակավայրերում բժշկական կենտրոնների պակասը։ Զեկույցում նշվում է նաև, որ չնայած 2020 թվականին պարտադիր բժշկական ապահովագրության ներդրմանը՝ առողջապահական ոլորտի պետական սուբսիդիաների ծավալը կրկնապատկվել է։
Փաստաթղթի հեղինակներն ընդգծել են, որ անհրաժեշտ է մշակել մայրության և երեխաների պաշտպանության համալիր ծրագրեր, այդ թվում՝ խորհուրդ է տրվում ընդունել օրենք վերարտադրողական առողջության պաշտպանության և ընտանիքի պլանավորման մասին։
Կրթության ոլորտում առաջարկվում է ընդունել բարձրագույն կրթության սուբյեկտների գործունեությունը կանոնակարգող առանձին օրենք։ Միաժամանակ, առաջարկվում է մշակել պետական ծրագիր կրթական հաստատությունների տեսադաշտից դուրս մնացած երեխաների, մասնավորապես, գյուղական բնակավայրերում ապրող աղջիկ երեխաներին դպրոցներ ներգրավելու նպատակով։
Սոցիալ-տնտեսական իրավիճակն Ադրբեջանում
