«Հայրենասիրական դաստիարակության մասին» օրենք Ադրբեջանում․ ի՞նչ է սա նշանակում։ Կարծիքներ

Ադրբեջանի խորհրդարանում նախապատրաստվում է նոր օրենք «Հայրենասիրական դաստիարակության մասին»։ Փաստաթուղթը դեռևս պատրաստ չէ, սակայն արդեն բուռն քննարկումներ է առաջացրել սոցցանցերի ադրբեջանական տիրույթում։ Պատմաբանի, քաղաքական մեկնաբանի և դիվանագետի մեկնաբանությունները։

• ՄԱԿ-ը մտահոգություն է հայտնում Վրաստանում պետտեսչի ծառայության լուծարման առթիվ
• Մոսկվայի «համբերությունը հատել է»։ Ինչպե՞ս կվարվեն ՆԱՏՕ-ն ու Արևմուտքն Ուկրաինայի և Վրաստանի հետ
• Ձևավորվում է Ադրբեջան-Թուրքիա-Ուկրաինա հարթա՞կ։ Ինչո՞ւ էր Ալիևը Կիև մեկնել

Ադրբեջանի գիտության և կրթության կոմիտեի 2022 թ-ի գարնանային նստաշրջանի աշխատանքը «Հայրենասիրական դաստիարակության մասին» նոր օրենքի մշակումն է լինելու։

Առաջին անգամ նման օրենքի մշակման պլանների մասին Միլլի Մեջլիսի կուլիսներում սկսել էին խոսել անցյալ տարվա սեպտեմբերին։ Սակայն այն ժամանակ օրենքն այդպես էլ չէր մշակվել, և դրա մասին բարեհաջող մոռացել էին։

Թեմայի վերագործարկումը բուռն քննարկումներ է առաջացրել սցցանցերի ադրբեջանական տիրույթում։

Մեկնաբանություններ

Ալթայ Գյոյուշով, պատմաբան․

«Ինչպես խորհրդային իշխանության տարիներին, նոր օրենքը դառնալու է հայրենասիրության մասին պատկերացում միայն մեկ գաղափարախոսության շրջանակում։

Վստահեցնում եմ, որ հայրենասիրության առաջին սկզբունքը լինելու է հավատարմությունը համազգային առաջնորդի ժառանգությանը [Ադրբեջանում համազգային առաջնորդ են անվանում նախկին նախագահ Հեյդար Ալիևին — JAMnews]։ ԽՍՀՄ-ում հայրենասիրություն էր համարվում հավատարմությունը մարքսիզմ-լենինիզմի գաղափարներին։ Դա հնարավոր չէր չընդունել։ Նման բան պատկերացնելն անգամ դժվար էր։

Իսկ այժմ նրանք, ովքեր Հեյդար Ալիևին որպես համազգային առաջնորդ չեն ընդունում, հայրենասեր չեն համարվելու և արդյունքում՝ նրանց կյանքը դժվարանալու է լիովին օրինական հիմքերով։

Ի դեպ, Ռուսաստանում պատմության մասին այդպիսի պնդում ներառված է սահմանադրությունում։ Եթե պատմությունը մեկնաբանում ես ոչ այնպես, ինչպես պետությունը, ապա արդեն խախտում ես սահմանադրությունը։

Օրինակ՝ պատմության պետական դասագրքերում գրված է պանֆիլովականների մասին։ Պատմական փաստաթղթերը պնդում են, որ այդ գրքերը ստում են։ Սակայն, եթե հանկարծ որոշես ասել, որ դա սուտ է և ճշմարտությունը պատմել, սահմանադրությանը դեմ կգնաս և կդառնաս, մեղմ ասած, ոչ հայրենասեր»։

Աղշին Քերիմով, քաղաքական մեկնաբան․

«Հայրենասիրությունը բնավորության դրական գիծ է, հպարտություն է առաջացնում, սակայն պետք է հաշվի առնել այն, որ յուրաքանչյուրն այդ զգացումը գնահատում է յուրովի։ Գոյություն ունեն հայրենասիրության շատ չափանիշներ, և դրանք կարգավորվում են հասարակական կարծիքով և հասարակության ներսում եղած հարաբերություններով։

Հարց է առաջանում․ եթե օրինագիծ նախապատրաստվի, ինչպես են որոշվելու հայրենասիրության չափանիշները, ո՞րն է լինելու բարոմետրը։

Հարգելի՛ պատգամավորներ, մի՞թե ձեզ չի թվում, որ օրենքով հայրենասիրության կարգավորումն ու այդ զգացմունքների դաստիարակումն այդ բոլոր անկեղծ զգացմունքները շրջանակի մեջ է առնում։ Չգիտեմ ինչու, ես այսպես եմ կարծում և վստահ եմ․ հայրենասիրական դաստիարակությունը սկսվում է ընտանիքից, դպրոցից։ Եվ ինչպե՞ս մենք այժմ պետք է պնդենք, որ ընտանիքում երեխաներին դաստիարակեն օրենքի հիման վրա։ Իսկ եթե չկարողանան, ապա ինչպե՞ս է այդ հարցը կարգավորվելու վարչական մեթոդներով։ Չէ՞ որ դա հնարավոր չէ։

Այո, պատերազմում Ադրբեջանի տարած հաղթանակը, նոր աշխարհաքաղաքական իրողությունները կարող են պահանջել փոփոխություններ կատարել օրենսդրությունում, սակայն ի՞նչ է նշանակում հայրենասիրական դաստիարակության կարգավորում։ Անկեղծ ասած, դա հնչում է որպես պոպուլիզմ։

Յուրաքանչյուր օրենքի խախտման համար պատիժ է սահմանված։ Եվ ինչպե՞ս է որոշվելու հայրենասիրության մասին օրենքի խախտման համար պատժի աստիճանը։ Չէ՞ որ կան հարցեր, որոնք անհնար է կարգավորել օրենքներով։ Դրա անհրաժեշտությունը չկա»։

Էմին Իբրահիմով, դիվանագետ․

«Խոսում են հայրենասիրության մասին օրենքի մշակման մասին։ Հենց լսեցի այդ նորությունը, համացանցում սկսեցի որոնել, թե արդյոք նման բան եղե՞լ է Ռուսաստանում։ Եվ չսխալվեցի։ 2020 թ-ի հուլիսին ընդունվել է հայրենասիրական դաստիարակության մասին օրենք։ Մի քիչ ժամանակ է անցել, և ահա այդ հարցը բարձրացվել է Բաքվում։

Ռուսաստանը ներկա պահին ավտորիտարիզմի հիմնական աշխարհաքաղաքական և գաղափարական հենքն է մեր տարածաշրջանում։ Եվ պատահական չէ, որ մեր իշխանությունը Ռուսաստանի քաղաքական ուղեծրում է։ Որովհետև, եթե դուրս գա դրանից, կտապալվի։ Սա բավականին լավ է երևում հատկապես քաղաքականության պարագայում, որը վարվում է Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմի ավարտից հետո»։