Աբխազիայում կայանալիք ընտրություններին նախորդող շաբաթը
Կիրակի՝ մարտի 12-ին, Աբխազիան նոր խորհրդարան կընտրի: Այդ քվեարկությունն, ըստ ամենայնի, վերջինը կլինի, երբ հանրապետությունն ընտրում է երկրի գլխավոր օրենսդրական մարմինը մեծամասնական համակարգով:
ԼՈՒՍԱՆԿԱՐԸ՝ ԻԲՐԱՀԻՄ ՉԿԱԴՈՒԱՅԻ
Ճանապարհը վերանորոգե՞լ, թե՞ ազգականներ ունենալ: Ավելի լավ է և՛ մեկը, և՛ մյուսը
Ժողովրդական ժողովի 35 տեղին 138 թեկնածու է հավակնում: Սակայն նրանց նվազագույնը մեկ երրորդը հրաժարվել է ուղիղ եթերով դեբատներից, որոնք կազմակերպում է պետական հեռուստատեսությունն ու «Աբազա» մասնավոր հեռուստաալիքը: Եվ սա այն դեպքում, որ եթերը թեկնածուների համար անվճար է:
Ագիտացիայի նման ձևի անտեսման հիմնական պատճառը շատ պարզ է: Հրաժարվողները հասկանում են, որ, հռետորական արվեստում առանձնահատուկ տաղանդներ չունենալով, մասնակցությունը քննարկումներին բացասականից բացի ոչ մի բան չի խոստանում:
Արդյունքում՝ նախընտրությունը տրվում է ընտրողների միջավայրի վրա ազդելու ավելի սովորական մեխանիզմներին՝ հստակ ընտրատարածքի սոցիալական խնդիրները լուծելուն:
Ընդ որում, ձայների գրավման նման ձևից, երբ պատգամավորի թեկնածուն քաղաքացիների համար անվճար աշխղեկի դեր է ստանձնում, օգտվում են ոչ միայն դեբատներից հրաժարվողներն, այլ նաև պատգամավորի այն թեկնածուները, որոնք հեռուստատեսային եթերները բաց չեն թողնում: Եվ արդյունքում տպավորություն է ստեղծվում, որ ողջ Աբխազիայով մեկ ինչ-որ այգետնտեսական ամիս է հայտարարված:
Ամենուրեք ճանապարհներ և կամուրջներ են վերանորոգում, ջրատար են կառուցում, տրանսֆորմատորներ են տեղադրում, բարեկարգում են մանկական և սպորտային խաղահրապարակները: Եվ այդ ամենն արվում է ոչ միայն բյուջեի հաշվին:
Եթե քաղաքային ընտրատարածքներում ընտրողներին կաշառելու սովորական մեթոդից չօգտվող թեկնածուներն ինչ-որ շանս ունեն իրենց ծրագրի, խարիզմայի և հռետորական ունակությունների միջոցով ընտրվելու, ապա շրջաններում «դու՝ ինձ, ես՝ քեզ» սկզբունքն աշխատում է գրեթե անխափան: Ոչ մի ծրագիր կամ ճարտասանություն իր ազդեցության ուժով չի կարող թեկնածուին ավելի շատ ձայն բերել, քան նրա անունից գյուղական ճանապարհին լուսավորություն քաշելը:
Մարդկանց վրա ազդելու ևս մեկ գործուն մեխանիզմ է «կլանային» մտածելակերպը: Դա այն դեպքն է, երբ ընտրողը քվեարկում է բացառապես իր թեկուզև հեռավոր բարեկամի համար:
Այդ պատճառով էլ անգամ ընդդիմության առաջնորդ Ասլան Բժանիայի հաղթելու շանսերը, որն, ի դեպ, վերջին նախագահական ընտրություններին 35% ձայն է հավաքել, բավականին մշուշոտ են. Ատարի ընտրատարածքում, որտեղ Բժանիան իր թեկնածությունն է առաջադրել, նրա գլխավոր մրցակիցը Թեմուր Կվիցինիան է՝ ամենաբազմանդամ աբխազական ցեղերից մեկի ներկայացուցիչը:
Կվիցինիա ցեղի ներկայացուցիչներն այդ ընտրատարածքի գրեթե կեսն են կազմում: Եվ նրանք բոլորը սովորաբար միահամուռ կերպով քվեարկում են իրենց բարեկամի օգտին: Ցանկացած այլ ընտրատարածքում Թեմուր Կվիցինիան, որն ի դեպ ամենալռակյաց պատգամավորի համբավն ունի, հավանաբար ընտրվելու ոչ մի շանս չէր ունենա, սակայն Ատարի ընտրատարածքում նրա առաջադրվելը գրեթե անպարտելի է: Երկու տարի շարունակ նա այստեղ հաղթել է խորհրդարանական ընտրություններում՝ սահմանափակվելով միայն առաջին փուլով, ինչը ներկայիս աբխազական իրողությունների համար ֆանտաստիկ արդյունք է:
Այդ երկու բացասական գործոնը՝ ընտրողներին կաշառելն ու քվեարկության կլանային բնույթը, որոնք մեծամասնական կարգով ընտրությունների արդյունք են, և հիմք է հանդիսացել գալիք բարեփոխման համար:
Աբխազական խորհրդարանն արդեն երկրորդ ընթերցմամբ դիտարկել է խառը համամասնական-մեծամասնական ընտրակարգի անցնելու մասին սահմանադրական օրինագիծը: Ի սկզբանե պլանավորվում էր, որ անցումը տեղի կունենա արդեն այս ընտրությունների ժամանակ, սակայն, նոր խորհրդարանում պատգամավորական տեղերի քանակի հարցում համաձայնության չգալով, հարցը ձգձգվեց: Այնպես որ, օրենքն արդեն վերջին ընթերցմամբ կընդունի Ժողովրդական ժողովի նոր կազմը:
Սակայն այս ընտրություններն աչքի են ընկնելու բնավ ոչ նրանով, որ մեծամասնական ընտրակարգով վերջինն են:
Այս ընտրարշավի թերևս ամենաինտրիգային գործոնն ընտրություններին Աբխազիայի նախկին նախագահ Ալեքսանդր Անկվաբի մասնակցությունն է:
Անկվաբի գործոնը
Տարբեր նախաձեռնող խմբերի կողմից Ալեքսանդր Անկվաբի թեկնածությունն առաջադրվել է միանգամից երեք ընտրատեղամասում: Բացի այդ, գրեթե բոլոր ընդդիմադիր կազմակերպություններն, ինչպես նաև ինտելիգենցիայի և վրաց-աբխազական պատերազմում զոհվածների մայրերի առանձին խմբեր դիմել են վերջին երկուսուկես տարվա ընթացքում Մոսկվայում բնակվող Ալեքսանդր Անկվաբին քաղաքական կյանք վերադառնալու և պատգամավորի թեկնածություն առաջադրելու խնդրանքով:
Արդյունքում Անկվաբը վերադարձել է և իր թեկնածությունն առաջադրել Գուդաութա քաղաքում:
Նրա վերադարձը լուրջ արձագանք է առաջացրել: Այն մարդկանց թիվը, որոնք ակտիվորեն դեմ են նախկին նախագահի վերադարձին, նույնպես քիչ չէ: Գումիստինի կամրջի մոտ, որտեղ վրաց-աբխազական պատերազմի ժամանակ ճակատային գիծն էր անցնում, պատերազմի վետերանների ցույց անցկացվեց, որոնք պահանջում էին Ալեքսանդր Անկվաբից հրաժարվել ընտրություններին իր մասնակցությունից, քանի որ նախկին նախագահի վերադարձը, նրանց կարծիքով, գլխավոր ապակայունացնող գործոնն է:
Ինքը Անկվաբը պատգամավոր դառնալու գաղափարից չհրաժարվեց, սակայն իր ընտրարշավը գրեթե զրոյի հասցրեց: Նա ընտրողների հետ հանդիպումների չի մեկնում, չի ներկայացնում իր ծրագիրը, չի օգտվում ակներև ագիտացիայից, չի մասնակցում հեռուստաեթերներին:
Անգամ պատգամավորի թեկնածուի վկայականի համար ԿԸՀ չի գնացել: Փաստաթուղթը նոտարով հաստատված վստահագրով ստանալու է գնացել նախկին նախագահի ազգականը:
