«Z տառը՝ ամեն երրորդ մեքենայի վրա». Ինչպե՞ս ռուսաստանցին Մոսկվայից հասավ Թբիլիսի
Ռեպորտաժ Ռուսաստանի և Վրաստանի սահմանը հատելու մասին
24-ամյա Դմիտրին Ռուսաստանի քաղաքացի է։ Նա Վրաստան է ժամանել սեպտեմբերի 25-ին Վերին Լարսի անցակետով, որտեղ Ռուսաստանում մոբիլիզացիա հայտարարելուց հետո մեկ շաբաթ է, ինչ մեքենաների հսկայական հերթ է։
Սեպտեմբերի 26-ին հերթը հասել է 30 կիլոմետրի, ինչպես հայտնում են ականատեսներն ու տեղական լրատվամիջոցները։ Զինվորական տարիքի տասնյակ հազարավոր տղամարդիկ ընտանիքներով փախչում են Ռուսաստանից բոլոր ուղղություններով, որտեղ ռուսներին վիզա պետք չէ։ Վրաստանը հիմնական ուղղություններից մեկն է։
Սեպտեմբերի սկզբից ամեն օր Ռուսաստանի հինգից վեց հազար քաղաքացի է մուտք գործել Վրաստան։ Բայց սեպտեմբերի 21-ից, երբ Ռուսաստանում մոբիլիզացիա հայտարարվեց, ամեն օր սահմանը հատում է մոտ 10 հազար մարդ, այսինքն՝ հոսքը գրեթե կրկնապատկվել է։ Սեպտեմբերի 27-ին նման հայտարարություն է արել Վրաստանի ՆԳ նախարար Վախթանգ Գոմելաուրին։
Նա ստույգ թիվ չի նշել, թե սեպտեմբերի 21-ից հետո ՌԴ քանի քաղաքացի է մուտք գործել Վրաստան։ Սակայն ընդգծել է, որ լրագրողների հայտարարած թիվը՝ 250 հազար մարդ, ճիշտ չէ։ Նա նաև հավելել է, որ Վրաստան մուտք գործած Ռուսաստանի քաղաքացիների մոտ 60 տոկոսը շատ շուտ լքում է երկիրը և մեկնում այլ երկրներ։
Դմիտրին JAMnews-ին պատմել է, թե ինչպես է Մոսկվայից հասել Թբիլիսի
«Սեպտեմբերի 23-ին՝ գիշերվա ժամը երեքին, Մոսկվայից մեկնեցի բեռնատար միկրոավտոբուսով, որը ծանրոցներ է տեղափոխում Մոսկվայից Թբիլիսի և հակառակ ուղղությամբ:
Վարորդը վրացի էր, հայրս նրան ճանաչում էր։ Հայրս վրացի է, մայրս՝ ռուս։ Ես ծնվել ու մեծացել եմ Մոսկվայում, վրացերեն չգիտեմ։ Դեռ փետրվարին ուզում էի Վրաստան մեկնել, բայց ֆինանսապես չկարողացա։ Ունեի նաև այլ անձնական խնդիրներ։
Բայց աշխատավարձիս մեծ մասը խնայում էի դեռ փետրվարից, երբ Ռուսաստանը սկսեց պատերազմն Ուկրաինայում։ Գիտեի, որ ամեն դեպքում ստիպված եմ լինելու հեռանալ։
Բեռնատար ավտոբուս էր, ընդամենը երկու ուղևոր կար։ Երկրորդ տղան, ինչպես ես, Ռուսաստանի քաղաքացի էր՝ վրացական ազգանունով։
Անցանք Վորոնեժով, Ռոստովով, Կրասնոդարի երկրամասով և Վլադիկավկազով։ Երբ հասանք Վորոնեժ, ճանապարհներին պատկերը կտրուկ փոխվեց։
Մոսկվայում մեքենաների վրա հազվադեպ կտեսնես Z նշանը [ուկրաինական պատերազմում Ռուսաստանի հայրենասիրական խորհրդանիշը — JAMnews], շրջաններում դա շատ տարածված է։
Ռոստովում Z նշանն էր ամեն երրորդ մեքենայի՝ ավտոմեքենաների, բեռնատարների, մոտոցիկլետների վրա։
Վորոնեժից Ռոստով ընկած ճանապարհին աչքի էր ընկնում նաև մեծ քանակությամբ զինտեխնիկան։ Ճամփեզրի բազմաթիվ հատվածներում տանկեր կային։
Կաբարդինո-Բալկարիայում ոստիկանությունը փակել էր ճանապարհը։ Յուրաքանչյուր անձից պահանջում էր 15000 ռուբլի [մոտ 260 դոլար] այդտեղով անցնելու համար։
Ընդհանրապես, Հյուսիսային Կովկասում ոստիկանությունն ամենուր է։ Ամեն խաչմերուկում կանգնած է, տեղ-տեղ ճանապարհը փակում են ու եթե վճարում ես, թողնում են, որ անցնես։
Ընդհանուր առմամբ, Մոսկվայից Վերին Լարս տանող ճանապարհի ամեն քայլափոխի մեզանից փող էին վերցնում։
Ինգուշեթիայով գնացինք Վլադիկավկազ։ Միևնույն ուղղությամբ շարժվում էր հսկայական շարասյուն՝ հիմնականում մոսկովյան համարներով մեքենաներ։
Կարելի է նաև ասել, որ երբ մենք հայտնվեցինք Հյուսիսային Կովկասում, դիմապակու վրա Z տառով մեքենաները զգալիորեն քիչ էին Ռոստովի մարզի և Ռուսաստանի այլ շրջանների համեմատ:
Ինգուշեթիայում մեր բեռնատար միկրոավտոբուսը կանգնեցրին։ Նրանք վերցրին մեր անձնագրերը։ Ոստիկանները մեզ հրամայում էին բանակ զորակոչվելու դիմումներ գրել։ Մենք նրանց ասացինք, որ ծանրոցներ ենք ուղեկցում դեպի Վլադիկավկազ։ Բայց հետո պարզվեց, որ նրանք պարզապես վախեցնում էին մարդկանց։
Վլադիկավկազի յուրաքանչյուր խաչմերուկում անցակետեր կային։ Բայց մեզ հաջողվեց անցնել: Սեպտեմբերի 25-ին՝ ժամը 11-ին հասանք սահման։ Առջևում մեքենաների հսկայական շարասյուն էր։ Մինչև գրանցման կետ հասնելը 20 կիլոմետր էր մնացել, երբ հերթ սկսվեց։
Շատերը ոտքով և իրերը ձեռքին քայլում էին։ Չես կարող ոտքով հատել սահմանը, բայց մարդիկ ծրագրել էին նստել անցակետին ավելի մոտ գտնվող ինչ-որ մեկի մեքենան՝ որևէ դատարկ նստատեղի։ Սրա վրա էլ է բիզնես կառուցված, ազատ նստատեղի համար հսկայական գումար են վերցնում։ Ինձ պատմեցին, որ մեքենայի նստատեղն արժե 800-1000 դոլար։
Գալիս էին նաև հեծանիվներով և նույնիսկ սկուտերներով, քանի որ այդ տրանսպորտային միջոցներով նույնպես թույլատրվում է հատել սահմանը։ Հյուսիսային Օսիայի բնակիչները սահմանի մոտ բիզնես են սկսել՝ վաճառում են հեծանիվներ և սկուտերներ։ Հեծանիվն արժեր 10-ից 50 հազար [200-ից 900 դոլար]։
Այդպես շատ մարդիկ հատեցին սահմանը։ Եթե ավելի շատ վճարեք, ձեզ սահման կհասցնեն հատուկ մոտոցիկլետով, բայց դա շատ ավելի թանկ արժե։
Այս իրավիճակում ձեռներեցները ստեղծել են գումար վաստակելու մի ամբողջ համակարգ։
Երեկոյան ժամը ութին մեզ սպասվում էր ևս 11 կիլոմետր հերթ։
Սեպտեմբերի 26-ին՝ ցերեկվա երեքին մոտեցանք սահմանին, մնացել էր չորս կիլոմետր։ Եվ դա միայն այն պատճառով, որ մեր վարորդը ճանաչում էր տեղի որոշ ոստիկանների և, օգտվելով դրանից, հաճախ ճանապարհի տարբեր հատվածներ անցնում էր հանդիպակաց գոտիով։
Երբ երեք կիլոմետր մնաց, իջանք ավտոբուսից, վերցրինք ուսապարկերն ու որոշեցինք ոտքով գնալ մինչև սահման։
Մեր վարորդը մեր տվյալները նախապես տվել էր ռուս սահմանապահներին, նրանք մեզ առանց հարցերի բաց թողեցին։ Պարզապես վերցրին մեր անձնագրերը, կնիք դրեցին ու վերադարձրին։ Բայց ես այնտեղ ծանոթացա մի մարդու հետ, ով 10000 ռուբլի [մոտ 200 դոլար] էր վճարել այդ ծառայության համար։
Մեկ այլ ծանոթ, ով 30 տարեկան է, պատմեց, որ իրեն շատ հարցեր են տվել՝ որտե՞ղ է աշխատում, արդյո՞ք զինծառայության մեջ է, ծանուցագիր ստացե՞լ է, թե՞ ոչ։ Ինժեներ է աշխատում Մոսկվայում՝ բնակարանային վարչությունում։ Նա ծառայել է բանակում, ինչը նշանակում է, որ ենթակա է Ռուսաստանում հայտարարված մոբիլիզացիային։ Բայց նրան թույլ տվեցին անցնել։
Վրացական կողմից անձնագրային հսկողության երկար հերթ էր։ Մենք այնտեղ կանգնած էինք առնվազն երկուսուկես ժամ։ Դրանք մարդիկ էին, ովքեր ռուսական կողմում էին թողել իրենց հեծանիվներն ու սկուտերները։
Վրաստանի սահմանին ես նույնպես խնդիրներ չունեցա։ Գուցե այն պատճառով, որ վրացական ազգանուն ունեմ։ Բայց նրանք ինձ ոչ մի հարց չտվեցին։
Սակայն ռուսներին նույնպես շատ հարցեր չէին տալիս։
Վրացական կողմն ավելի շատ վերահսկում է հյուսիսկովկասցիներին, մահմեդականներին՝ դաղստանցիներին, չեչեններին։ Նրանց բոլորին տանում են առանձին սենյակ, որտեղ երկար հարցաքննում են։
Մերժվածներից շատերը չէին շտապում վերադառնալ Ռուսաստան։ Անցակետի հատակին ստվարաթղթե թերթեր էին փռված, որոնց վրա պառկած կամ նստած էին բավականին շատ մարդիկ։
Չեչեններից մեկն ինձ ասաց, որ պատրաստվում է այնտեղ մնալ առնվազն երկու շաբաթ։ Ուզում էր մի քիչ սպասել, քանի որ վերադառնալու դեպքում կամ կմոբիլիզացնեին ու կուղարկեին ռազմաճակատ, կամ կպատժեին։
Ես զարմացա, որ նա հույս ուներ, թե երկու շաբաթվա ընթացքում այս ամենը կկարգավորվի կամ կավարտվի։
Կարծում եմ՝ ստիպված կլինեմ մնալ Վրաստանում առնվազն ինը ամիս։ Սպասում եմ իմ երկու ընկերների ժամանմանը։ Կթռչեն Ղրղզստան, տոմսեր են գնել 1700 դոլարով։ Այնտեղից էլ կգան այստեղ։
Դեռ չգիտեմ, թե ինչով եմ զբաղվելու Թբիլիսիում, ինչպես եմ ապրելու։ Բայց ցանկացած իրավիճակ ավելի լավ է, քան Ռուսաստանում մնալը։
Եթե Ուկրաինան հաղթի այս պատերազմում, իսկ Ռուսաստանը փլուզվի, ապա այնտեղ քաղաքացիական պատերազմ կսկսվի։ Ամեն դեպքում, Ռուսաստանի բնակիչները չպետք է մոտ ապագայում խաղաղություն ակնկալեն։
Ռեպորտաժ Ռուսաստանի և Վրաստանի սահմանը հատելու մասին
