Սկանդալ Ucom ընկերության՝ Հայաստանի կապի տեղական միակ օպերատորի շուրջ։ Մասնատո՞ւմ, կլանո՞ւմ, թե՞ սեփականության օտարում
Միակ տեղական, այսինքն՝ հայկական կապիտալով աշխատող Ucom հեռահաղորդակցության ընկերությունը սկանդալային իրավիճակում է հայտնվել։ Մյուս երկու օպերատորները, որոնք Հայաստանում բջջային կապ և ինտերնետ են տրամադրում, ռուսական կապիտալով աշխատող ընկերություններ են (Beeline и MTS)։
Պատմությունը սկսվել է մի քանի շաբաթ առաջ։ Ընկերության հիմնադիրներ Հայկ և Ալեքսանդր Եսայանները, որոնք մոտ վեց տոկոս բաժնեմաս ունեն, հայտարարեցին ընկերության մյուս սեփականատերերի հետ անհամաձայնությունների մասին։ Այդ կապակցությամբ Ucom–ի գլխավոր տնօրեն և համահիմնադիր Հայկ Եսայանը դիմում ներկայացրեց պաշտոնը լքելու մասին։
Ի նշան աջակցության՝ ազատման դիմումներ գրեցին ընկերության ավելի քան 800 աշխատակից, այսինքն՝ ողջ կազմի գրեթե կեսը։
Միաժամանակ Ազգային անվտանգության ծառայությունը հետաքննություն է սկսել Գուրգեն Խաչատրային նկատմամբ, որը Ucom–ի բաժնետերերից մեկն է և տնօրենների խորհրդի նախագահը։ Բացի այդ, նա Պետեկամուտների կոմիտեի նախկին պետ Գագիկ Խաչատրյանի որդին է, որը կալանավորված է պաշտոնեական դիրքի չարաշահման և առանձնապես խոշոր չափի հափշտակության համար։
Ավելին, դատարան միջնորդություն է ներկայացվել Գուրգեն Խաչատրյանի կալանքի վերաբերյալ, ապրիլի 30–ի երեկոյան նրա տանը խուզարկություն է տեղի ունեցել։
Դրանից մեկ օր առաջ Գուրգեն Խաչատրյանը հայտարարել էր «պետական մակարդակով» իր վրա ճնշում գործադրելու մասին։ Նա նշել էր, որ այդ ամենն ուղեկցվել է կալանքի սպառնալիքներով, պահանջել երկրում հավատարմագրված դիվանագետների և միջազգային կազմակերպությունների ուշադրությունն այս հարցին։
Բանն այն է, որ հայկական իշխանությունների կարծիքով, Խաչատրյան ընտանիքին պատկանող ընկերության մասնաբաժնի վաճառքի դեպքում ողջ գումարը պետք է բյուջե փոխանցվի՝ որպես Գագիկ Խաչատրյանի Պետեկամուտների կոմիտեի նախագահ աշխատած տարիների ընթացքում պետությանը հասցված վնասի փոխհատուցում։
Բոլոր մանրամասները․ ինչո՞ւ են ընկերության հիմնադիրները լքել այն, ինչի՞ համար է հետապնդվում Խաչատրյանների ընտանիքն ու իշխանությունների մոտեցումը հարցին։
Սկանդալի մանրամասները
Ucom ընկերության շուրջ այս աղմուկը բարձրացել է ապրիլի 10–ին, երբ իրենց պաշտոնները լքել են ընկերության հիմնադիրներ, բաժնետերեր և ղեկավարներ Եսայան եղբայրները։
Նրանք հակասություններ են ունեցել Ucom–ի Տնօրենների խորհրդի հետ՝ Հայաստանում գործող կապի մյուս օպերատորի՝ ռուսական Beeline ընկերության հետ միավորման կապակցությամբ։
Արդեն հայտնի էր, որ Ucom ընկերությունը մտադիր է գնել Beeline–ի բոլոր բաժնետոմսերը։ Լուրեր էին պտտվում նաև, որ միավորումից հետո ընկերության ղեկավարը Beeline–ի գործադիր տնօրեն Անդրեյ Պյատախինն է լինելու։
Սակայն Եսայան եղբայրների համար առավել նշանակալից էր իրենց բաժնեմասի կրճատումը, որը հնարավոր էր ընկերությունների միավորման դեպքում սպասվող ներդրումների արդյունքում։
Հայկ Եսայանն այս օրերին երկու անգամ Ucom–ի մյուս բաժնետերերին առաջարկեց գնել նրանց բոլոր բաժնետոմսերն, այսինքն՝ մնացած 94%–ը, սկզբից 22 մլրդ դրամով, այնուհետև՝ 34 մլրդ դրամով։ Բայց նրա առաջարկները մերժվեցին։
Այս պահին Ucom ընկերության բաժնետոմսերի 29%–ը պատկանում է IU Telecommunicate ընկերությանը, Գուրգեն և Արտյոմ Խաչատրյան եղբայրներն ունեն 11,9–ական տոկոս բաժնետոմս, նրանց մյուս ազգական՝ Սուրեն Խաչատրյանը՝ 24%։ IU Telecommunicate ընկերության բաժնետոմսերը նույնպես պատկանում են Խաչատրյաններին։
Ընկերությունում ռուսական հետք էլ կա․ բաժնետոմսերի 10%–ը պատկանում է ծագումով հայ ռուսաստանցի գործարար Սամվել Կարապետյանի «Ֆորա բանկին»։
Ապրիլի 23–ին Ucom–ը լքած Եսայան եղայրները հայտարարել են հեռահաղորդակցության ոլորտում նոր ընկերություն հիմնելու մասին։
Իսկ Ucom–ի նոր ղեկավար, Տնօրենների խորհրդի որոշմամբ, դարձել է Արա Խաչատրյանը։
Կալանքի մասին միջնորդություն և խուզարկություն Գուրգեն Խաչատրյանի տանը
Ucom ընկերության տնօրենների խորհրդի նախագահի և ընկերության ապագայի շուրջ ծավալվող պատմությունը սկսել է թափ հավաքել ապրիլի վերջին, երբ Գուրգեն Խաչատրյանը հայտարարել է, որ երկրի բարձրաստիճան պաշտոնյաների մակարդակով Ucom–ը վաճառելու պահանջ է ներկայացվել․
«Սպառնալիքները հասել են ընդհուպ մինչև այն կետին, որ խոստացվել է անկառավարելի իրավիճակ ստեղծել ընկերություններում, որի արդյունքում, ըստ նրանց, ստիպված կլինենք համաձայնություն տալ վաճառելուն՝ այն էլ, առավելագույն ցածր գնով։ Տեսնելով, որ սաբոտաժը արդյունք չի տվել՝ արդեն ուղիղ պահանջ է ներկայացվել Ucom-ն օտարելու, իսկ չհամաձայնվելու դեպքում հստակ հայտնել են, որ կարճ ժամկետում ինձ մեղադրելու են առանձնապես ծանր հանցագործության կատարման մեջ և կալանավորելու, որին հետևելու է նույնաբնույթ գործողությունների իրականցումը եղբորս, ընտանիքիս այլ անդամների, ազգականներիս, մտերիմնեիս, ինչպես նաև մեզ հետ առնչվող այլ անձանց նկատմամբ»։
Նրա խոսքով՝ ինքը ստիպված է հանրայնացնել այս գործընթացը և դիմել միջազգային կառույցներին, քանի որ իրավական եղանակով պաշտպանվելու գործիքակազմը երկրի ներսում սպառվել է․
«Վստահ եմ, որ մեր հենքը օրինական է, բարոյական ու մենք չենք դարձնելու 12 տարվա ինստիտուցիոնալ կառույցը՝ իր սոցիալական կապիտալով ու մարդկային ճակատագրերով, սակարկությունների առարկա անգամ ամենածանր ճնշումների պարագայում։ Ucom-ը չի վաճառվում ու մեր արժանապատվությունը սակարկության չի դրվում»։
Թե հստակ ով է ստիպում վաճառել ընկերությունն, ով է «ճնշում գործադրում», տնօրենների խորհրդի նախագահը չի նշել։ Սակայն նրա հայտարարությանը պատասխանել է վարչապետի մամուլի խասնակը։
Ֆեյսբուքյան իր էջում Մանե Գևորգյանը գրել է, որ Գագիկ Խաչատրյանի ընտանիքը պատրաստակամություն է հայտնել վերադարձնել իր թալանածը և վերականգնել պետությանը պատճառված վնասը․
«Գագիկ Խաչատրյանը և նրա որդիները ղեկավարել են Հայաստանում երկար տարիներ գործած կոռուպցիոն, մաֆիոզ համակարգ, ինչի արդյունքում կուտակել են մի քանի հարյուր միլիոն դոլարի ապօրինի հարստություն:
Ինչ վերաբերվում է Ucom ընկերությանը, նրա բաժնեմասերի օտարումը Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ, հնարավոր է միայն ՀՀ կառավարության համաձայնությամբ: Այն բանից հետո, երբ ընկերության բաժնետերերի մեջ վեճ է ծագել և օրակարգում հայտնվել է բաժնետերերի կազմի փոփոխության հարց, կառավարության դիրքորոշումը եղել է այն, որ Խաչատրյանների բաժնեմասի վաճառքը հնարավոր կլինի միայն այն պարագայում, եթե այդ վաճառքի դիմաց ստացվող ողջ գումարը փոխանցվի Հայաստանի պետական բյուջե»։
Դրանից անմիջապես հետո հայտնի է դարձել, որ Գուրգեն Խաչատրյանին մեղադրանք է առաջադրվել և նրա կալանքի վերաբերյալ միջնորդություն ներկայացվել։ Ապրիլի 30–ին Խաչատրյանի փաստաբանները հայտարարել են, որ առաջադրված մեղադրանքը համարում են «պետության կողմից կոպիտ միջամտություն ազատ տնտեսական գործունեությանն ու անձնական կյանքին»․
«Անհրաժեշտ ենք համարում արձանագրել, որ Գուրգեն Խաչատրյանին արդեն իսկ առաջադրված եղել է մեղադրանք, և որպես խափանման միջոց ընտրվել էր ստորագրությունը չհեռանալու մասին: Այժմ մեղադրանքը փոփոխվել է: Ըստ նոր մեղադրանքի՝ Գուրգեն Խաչատրյանը աջակցել է կաշառք ստանալուն, այնինչ և՛ գործի նյութերից, և՛ պարզաբանումներից հստակ երևում է, որ մեղադրանքում նշված գումարը փոխառություն է, փոխառության պայմանագիրը դեռ գործում է և պետք է վերադարձվի ժամկետի ավարտին»։
Երեկոյան Գուրգեն Խաչատրյանի տանը քննիչները խուզարկություն են իրականացրել։
Թե ինչ են նրանք փնտրել, հայտնի չէ։
Ողջ երկիրը լարված հետևում է ընկերության շուրջ ծավալվող իրադարձություններին, հասարակությունը բաժանվել է բաժնետոմսերի մեծ մասի սեփականատերերի կողմնակիցների և հակառակորդների։
