LikeLocal. ընթրիք հայ ընտանիքում՝ Հայաստանը մարդկանցով ճանաչելու հնարավորություն
Զբոսաշրջիկները հյուրընկալվում են հայ ընտանիքներում
Այս տարվա հունվարից մեկնարկած LikeLocal նախագիծն այսուհետ երկիր այցելողներին հնարավորություն կտա Հայաստանը ճանաչել ոչ միայն տեսարժան ու պատմամշակութային վայերի, այլև՝ մարդկանց, տեղացիների միջոցով:
«Նման նախագիծ ունենալու գաղափարը վաղուց կար: Տարիներ շարունակ ինքս էլ իմ տուրիստական փորձառությունների ընթացքում փորձել եմ կապ ստեղծել տեղացիների ու զբոսաշրջիկների միջև: Մեր զբոսաշրջային տուրերի ընթացքում զբոսաշրջիկների համար անպայման նաև լանչի ծառայություն էինք կազմակերպում՝ տեղացիների տներում:
Ու անկախ նրանից, թե ինչ հրաշալի տեսարժան կամ պատմամշակութային վայրեր էինք այցելում, միևնույն է, շրջագայության ավարտին ամենահիշարժանը լինում էր հայ ընտանիք կատարած այցելությունը»,- ասում է զբոսաշրջության ոլորտում բազմամյա փորձառություն ունեցող LikeLocal նախագծի հեղինակ Գևորգ Բաբայանը:
Նախագծի և դրա հեղինակի մասին, նաև զբոսաշրջիկների տպավորությունների և այն տեղացիների, որոնք ընդունում եմ արտասահմանցի հյուրերին իրենց տանը։
- Հանքերն ընդդեմ տուրիզմի, մարդիկ ընդդեմ հանքերի
- Զբոսաշրջության զարգացում Հայաստանի հարավում
- COVID-19. ի՞նչ «օգուտներ» են քաղել համավարակից Հայաստանում
«Դա է իրական մշակութը՝ դռնից ներս»
Գևորգը հիշում է՝ գաղափարն առավել առարկայական է դարձել 2019-ին՝ ընտանեկան հերթական ճամփորդության ընթացքում:
«Ես ու կինս ճանապարհորդում էինք Հունգարիայում: Մի երեկո հայտնվել էինք Բուդապեշտի արվարձաններից մեկում։ Շատ գեղեցիկ թաղամաս էր: Արևամուտ էր: Պատուհաններից այն կողմ երևում էր, որ մի ընտանիք պարտրաստվում է ընթրիքի: Կնոջս հետ քննարկում էինք՝ տեսնես ի՞նչ միջավայր է այդ տանը, ի՞նչ են պատրաստել, ինչի մասին են զրուցում։ Հասկանում էինք, որ դա է իրական մշակույթը՝ դռնից ներս, ոչ թե այն, ինչ մատուցվում է տուրիստին զբոսաշրջային քաղաքների կենտրոններում՝ տեղական ճաշկերույթի տեսքով»:
2020-ին նախագիծն ունենում է առաջին հյուրերն ու առաջին ընտանիքները, որոնք համաձայնում են հյուրընկալել իրենց տանն արտասահամանցիների ու հյուրասիրել՝ իրենց ընտանիքի համար ավանդական ուտեստներով: Համավարակի, ապա նաև Արցախյան 44-օրյա պատերազմի հետևանքով ծրագիրը միառժամանակ դադարել է: LikeLocal-ը նոր թափով վերսկսել է գործունեությունը 2022-ի առաջին օրերից։
Այդ ժամանակ նախագիծը սկսեց գործել Եվրոպական միության և Գերմանիայի տնտեսական համագործակցության և զարգացման դաշնային նախարարության (BMZ) համաֆինանսավորմամբ։ LikeLocal-ը իրականացվում է GIZ-ի (German Development Cooperation) EU4Business «Նորարարական զբոսաշրջության և տեխնոլոգիաների զարգացում Հայաստանի համար» դրամաշնորհային ծրագրի շրջանակներում:
Դրա շնորհիվ Հայաստանի մայրաքաղաքում և երեք հյուսիսային՝ Լոռու, Տավուշի և Շիրակի մարզերում 30-ական ընտանիքներ վերապատրաստվել են և հյուրերի են ընդունում։
«Նախագծին միանում են մարդիկ, որոնք պատրաստ են կիսվել հյուրերի հետ իրենց առօրյայով»,- բացատրում է Գևորգը:
Համոզված է՝ LikeLocal-ում ներգրավվող մարդիկ երկկողմանի շփումների արդյունքում ստանում են միջմշակությաին կապերի ու տպավորիչ զգացողությունների հնարավորություն․
«Զբոսաշրջիկները սովորաբար զբոսաշրջային ծառայությունը գնահատում են նույնանման չափանիշներով՝ տեղանք, մաքրություն, անձնակազմի հմտություններ և այլն։
Մեր մոտեցումն այլ է. մենք ցանկանում ենք, որ մեր հյուրերը գնահատեն տվյալ միջոցառման զգայական կողմը. հաճելի՞ էր այն, ի՞նչ տեսան, ի՞նչ միջավայր բացահայտեցին, ի՞նչ զգացողություններ ունեցան։ Զգայական մակարդակում ունեցած տպավորություններն ավելի հիշարժան են ու ավելի խորը հետք են թողնում մարդու ներաշխարհում»:
Նախագիծը միտված է նպաստելու օտար երկրում հայտնված զբոսաշրջիկի արագ ինտեգրմանն ու հնարավորինս սեղմ ժամկետներում տեղի մշակույթն ու միջավայրը ճանաչելուն:
«Երկրի մասին ամենակարևոր տպավորությունը մարդիկ են»
Սուսաննա Եղիազարյանը առաջին հյուրընկալներից է: Նա նաև Դիլիջանում հյուրատուն է բացել։ Եվ այստեղ զբոսաշրջիկներին առաջարկում են ոչ միայն ընտանեկան ընթրիք, այլև՝ ուտեստների համատեղ պատրաստում:
«Ի սկզբանե LikeLocal-ն ինձ շատ տարբերվող ու շատ հետաքրքիր թվաց: Կարծում եմ, այս նախագիծը ոչ միայն զբոսաշրջիկին, այլ նաև մեզ՝ հյուրընկալներիս, հնարավորություն կտա ծանոթանալ տարբեր երկրների խոհանոցին, մշակութային առանձնահատկություններին, ավանդույթներին, ընտանեկան սովորույթներին»,- ասում է Սուսաննան:
Նրա ռուսաստանցի հյուրերը պատմում են, որ ընտանեկան երեկոն Սուսաննայի տանը շատ տպավորիչ է ստացվել:
«Հավաքվել էր ամբողջ ընտանիքը, մեծ ընտանիքի մի քանի սերունդ, ու մենք շատ հաճելի ժամանակ անցկացրեցինք: Սա, կարծում եմ, շատ հետաքրքիր հնարավորություն է զբոսաշրջիկների համար ուղիղ, առանց որևէ ուղեկցորդի, անծանոթ երկրում, անծանոթ քաղաքում դրա սովորական բնակիչների հետ անմիջական շփում ունենալու համար։
Զբոսաշրջիկի համար շատ բարդ է փողոցում ուղղակի մոտենալ որևէ մեկին ու ընկերանալ նրա հետ: Այս նախագիծը տալիս է այդ հնարավորությունը, սա կենդանի շփման հրաշալի հնարավորություն է: Այս նախագիծն ինձ համար ոչ միայն հայկական խոհանոցի, այլ առավելապես հայ ընտանիքների հետ շփումների ու ծանոթությունների մասին է, որոնց միջոցով դու ծանոթանում ես նաև տվյալ քաղաքի ու տվյալ երկրի պատմությանը»,- ասել է Վիկտորիա Բոգատայան:
Վիկտորիան հատկապես կարևորում է մարդկանց հետ չմիջնորդավորված շփումը․
«Այս անգամ տեսարժան վայրեր, կարելի է ասել, չենք այցելել, փոխարենը ծանոթացել ենք շատ տարբեր մարդկանց հետ: Սա, կարելի է ասել, երկիրը ճանաչելու մեր նախընտրելի տարբերակը դարձավ: Երկրի մասին ամենակարևոր տպավորությունը մարդիկ են»:
Վստահ է՝ ճամփորդական այս փորձառությունը նոր գույն ու նոր մոտեցում է մտցնելու երկրի զբոսաշրջային առաջարկների փաթեթում: Ինքն էլ՝ վերադարձից հետո, պատրաստվում է ընկերներին խորհուրդ տալ՝ Հայաստան գալու դեպքում անպայման օգտվել հայկական ընտանիքներում հյուրընկալվելու բացառիկ հնարավորությունից։
«Դա հնարավորություն կտա տպավորություններ ձևավորել ոչ թե զբոսավարների ու ուղեկցորդների պատմածների, այլ կոնկրետ անձանց ու կոնկրետ պատմությունների միջոցով։ Դա երկրի մասին տպավորություններն ու հիշողությւններն ավելի կենդանի ու ավելի ջերմ կդարձնի»,- ասում է Վիկտորիան:
«Վերականգնել հիշողություններն ու ավանդույթները»
Երևանաբնակ Անի Հարությունյան-Դանցերը մոտ երկու ամիս առաջ է Ռուսաստանի Դաշնությունից ամուսնու հետ վերադարձել հայրենիք: Արվեստագետների ընտանիքում մեծացած, արվեստաբան Անին այս կարճ ժամանակահատվածում ոչ միայն հասցրել է ծանոթանալ LikeLocal-ին, այլև միացել է նախագծին՝ որպես հյուրընկալ ընտանիք:
«Իմ մանկություն անցել է շատ հագեցած ու շատ աղմկոտ տանը, որտեղ երեկոյան միշտ արվեստագետներ էին հավաքվում: Իմ մանկության հիշողություններում մենք միշտ ընտանիքով ճաշել ենք, ընտանիքով ընթրել։ Ես այս ամենի մեջ մեծ խորհուրդ եմ տեսնում: Ուզում էի վերականգնել այդ հիշողություններն ու այդ ավանդույթը և մտածեցի, որ դա կարող եմ անել այս նախագծի շրջանակներում՝ իմ հայրական տուն հրավիրելով Հայաստան այցելած մարդկանց,- պատմում է Անին։ — Եթե ես կարողանամ իմ իմացած, իմ ճանաչած Երևանի մասին նրանց պատմել, դա էլ կարող է լինել իմ փոքրիկ ներդրումը Հայաստանի զբոսաշրջության ոլորտում»:
Բազմաթիվ երկրներ ճամփորդած Անին վստահ է՝ զբոսաշրջային փորձառությունների կարևորագույն բաղադրիչը մարդկանց հետ շփումն է․
«Երբ մենք գնում ենք այլ երկիր, հանդիպում ենք տարբեր մարդկանց, նաև նրանց միջոցով ենք ճանաչում այդ երկիրը: Շատ հաճախ գնալով միայն Գառնի, Գեղարդ, Սևան, մարդիկ մի փոքր այլ պատկերացումներ են ստանում Հայաստանի մասին: Դրանք ներկայացնում են երկրի ճարտարապետությունը, բայց ոչ մարդկանց:
LikeLocal-ի միջոցով զբոսաշրջիկը ծանոթանում է ոչ միայն քո խոհանոցին, այլ խոհանոցի միջոցով նաև ազգային մշակույթին ու պատմությանը: Չէ՞ որ մեր խոհանցում շատ կարևոր է, թե որ տարածաշրջանի ուտելիք ես պատրաստում, ինչ պատմություն ունի տվյալ ուտեստն ու տվյալ տարածաշրջանը: Ու ակամայից պատրաստելուն զուգահեռ սկսում ես նաև պատմել այդ ամենի մասին»:
Անին կարևոր է համարում, որ նախագիծն իրականացվում է Հայաստանի տարբեր բնակավայրերում ու հյուրընկալողները տարբերվում են ոչ միայն իրենց սովորություններով, այլև՝ նիստուկացով, համուհոտով:
Իսկ LikeLocal-ը հեղինակը նախատեսում է ընդլայնել ծրագրի աշխարհագրությունը ոչ միայն Հայաստանում, այլև դրա սահմաններից դուրս: Արդեն իսկ Երևանին, Լոռու, Շիրակի, Տավուշի մարզերին զուգահեռ LikeLocal-ն ակտիվ գործունեություն է սկսում իրականացնել Վիետնամում ու Կամբոջայում:
Զբոսաշրջիկները հյուրընկալվում են հայ ընտանիքներում
