JAMews-ի լավագույն նյութերը Հայաստանից․ անցած տարվա թոփ տասնյակը

JAMews-ի լավագույն նյութերը Հայաստանից

2023-ին JAMnews-ն անդրադառնում էր այն ​​ամենին, ինչը կարևոր էր հայ հասարակության համար։ Ինչպես միշտ, կայքում տեղ էին գտնում նաև նյութեր այն թեմաներով, որոնք վրիպել էին մեծամասնության ուշադրությունից։

Հիշեցնում ենք հայկական խմբագրության պատրսատած նյութերից մի քանիսը։

1. «Ես իրենց պետք եմ»․ միայնակ հոր պատմություն

Հայաստանում միայնակ հայրերի մասին չեն խոսում, թեման չի քննարկվում, իրականում նրանք շատ չեն։ Քչերն են կնոջ մահից կամ ամուսնալուծությունից հետո ստանձնում երեխաների խնամակալությունը։ Նույնիսկ պետական մարմինները միայնակ հայրերի վիճակագրություն չեն վարում։ Հայտնի չէ, թե քանի տղամարդ կա Հայաստանում՝ միայնակ ծնողի կարգավիճակով։

Զույգերի ամուսնալուծությունից հետո երեխաները սովորաբար մնում են կնոջ հոգածության ներքո, իսկ մոր մահվան դեպքում խնամակալ են դառնում հիմնականում տատիկները։

Միայնակ հոր պատմությանը, որը կնոջ մահից հետո մեծացնում երկու երեխաներին, կարող եք ծանոթանալ այստեղ:

2. Wildberries-ը Հայաստանում. կախվածությո՞ւն, թե՞ ընտրության ազատություն

Ռուսական Wildberries ընկերությունը հայկական շուկա է մտել 2018թ-ին, սակայն մեծ վաճառքներ ունեցել է վերջին երեք տարիներին: Սկզբնական շրջանում օնլայն առևտրի ցանցը թե՛ գնորդների, թե՛ առևտրականների շրջանում համարվում էր ընդամենը գնումների այլընտրանքային տարբերակ:

Իսկ 2021թ-ից Wildberries-ը սկսեց Հայաստանում զգալիորեն մեծ վաճառքներ ունենալ։ Այդ ժամանակից արդեն այն մրցակցության մեջ մտավ հայ արտադրողների և այն առևտրականների հետ, որոնք ապրանքներ են ներմուծում Չինաստանից, Թուրքիայից, Իրանից և այլ երկրներից: Արդյունքում բազմաթիվ խանութներ փակվեցին, և դրանց փոխարեն կամ հարևանությամբ բացվեցին Wildberries-ի վաճառքի մասնաճյուղեր:

Հայաստանում ռուսական այս ընկերության հաջողությունների և երկրի տնտեսության վրա դրա ազդեցության մասին կարդացեք այստեղ։

3. Ինչպե՞ս են Երևանում օգնում բռնության ենթարկված կանանց․ անձնական պատմություններ

Երևանում երկու տուն կա` սովորականներից որևէ ձևով չտարբերվող, որտեղ ապաստան են գտնում բռնության ենթարկված, իրենց բնակվելու վայրից փախած և որոշ ժամանակ թաքնվելու կարիք ունեցող կանայք: Այս ապաստարանների տեղի, նույնիսկ գոյության մասին քչերը գիտեն։ Գաղտնիությունը պահպանվում է ամենայն խստությամբ, քանի որ դրանք կարող են հարձակման ենթարկվել։ Կանայք այստեղ փորձում են «ոտքի կանգնել», հաղթահարում են ֆիզիկական և հոգեկան տրավմաները, մասնագիտություն են ձեռք բերում։

Ապաստարաններում պատսպարված կանանց պատմություններին, նաև նրանց սատարող կազմակերպության մոտեցումներին՝ ինչպես լուծել բռնության զոհերի խնդիրները, կարող եք ծանոթանալ այս հղմամբ։

4. Սյունիքի նոր խնդիրները` մարդկանց պատմություններով

2020 թվականին տեղի ունեցած Արցախյան պատերազմն ու 2023-ի սեպտեմբերյան ռազմական գործողությունները փոխել են Հայաստանի հարավի՝ Սյունիքի մարզի կյանքի տրամաբանությունը, ներկան ու ապագան: Դա հատկապես վերաբերում է տնտեսական զարգացմանը, մարդկանց ապրուստի հայթայթմանն ու գոյատևմանը։

Հայաստանի հարավային շրջանում իրավիճակն առավել սրվեց 2021 թվականի մայիսից, երբ Ադրբեջանի զինված ուժերը ներխուժեցին արդեն Հայաստանի Հանրապետության սուվերեն տարածք։ Սյունիքը կորցրեց հեկտարներով հողատարածքներ։ Որոշակի հատվածն էլ գտնվում է ադրբեջանական զինվորականների անմիջական թիրախում։ Իսկ բնակչության հիմնական զբաղմունքն այստեղ հենց գյուղատնտեսությունն ու անասնապահությունն է։

Լիարժեք պատկերը ստանալու համար պետք է հաշվի առնել, որ այստեղ են այժմ բնակություն հաստատել նաև Արցախից տեղահանված բազմաթիվ մարդիկ։ Ու բոլորը՝ թե սյունեցիները, թե արցախցիները փորձում են ինչ-որ կերպ հաղթահարել իրենց առաջ ծառացած խնդիրները։ Ամեն մեկն իր ձևով։

JAMnews-ը պատրաստել է հոդվածների շարք՝ երեք նյութ այս մարդկանց մասին։

Այստեղ կարող եք կարդալ առաջին պատմությունը՝ Էդիկ Հակոբյանի մասին, որը 2020 թվականի պատերազմի ժամանակ ԼՂ-ից տեղափոխվել է Հայաստան և փորձել այստեղ այնպիսի այգի ստեղծել, ինչպիսին ուներ Վուրգավան գյուղում։

Այստեղ կարող եք կարդալ առաջին պատմությունը՝ Էդիկ Հակոբյանի մասին, ով 2020 թվականի պատերազմի ժամանակ ԼՂ-ից տեղափոխվել է այստեղ և փորձել Հայաստանում վերստեղծել նույն այգին, որն ուներ Վուրգավան գյուղում։

Այստեղ կարող եք կարդալ երկրորդ պատմությունը՝ Ներքին Խնձորեսկի բնակիչ Վոլոդյա Արզանյանի մասին։ Նրա գյուղն առանց այդ էլ արոտավայր քիչ ուներ, իսկ Ադրբեջանի զինված ուժերի ներխուժումից հետո ավելի է պակասել։ «Եկել, հասել են քթներիս տակ։ Ամեն անգամ կենդանիներին արոտ տանելը կյանքի ու մահվան խնդիր է դառնում։ Վախենում եմ որդիներիս միայնակ թողնել։ Տղա են, ջահել, տաքարյուն։ Թուրքը վերևից գոռում է, հայհոյում։ Հանկարծ, որ որդիներս էլ պատասխանեն, էլ տերն ո՞վ է»,– ասում է Վոլոդյան։

Այստեղ կարող եք կարդալ երրորդ պատմությունը՝ ԼՂ-ից Բադալյանների բազմազավակ ընտանիքի մասին, որն այժմ ապրում է Ներքին Խնձորեսկ գյուղում, մի փոքրիկ տնակում, նաև իմանալ, թե ինչպես է լուծվում Հայաստան տեղափոխված արցախցիների բնակապահովման խնդիրը։

5. Վերջին պատերազմը Լեռնային Ղարաբաղում։ Մի ընտանիքի պատմություն

2023 թվականի սեպտեմբերին տեղի ունեցած ռազմական գործողություններից հետո հայերը անմիջապես լքեցին Լեռնային Ղարաբաղը, հենց Ադրբեջանը բացեց Լաչինի միջանցքը։ Ներքին Սզնեք գյուղի բնակիչ Տաթև Միքայելյանը պատմում է, ինչ է կատարվել այդ օրերին իր ընտանիքի հետ։ Նրա հարազատներն ու համագյուղացիները փրկվելու համար փախել են Սզնեքից ձորերով ու անտառներով։ 9 ամիս տևած շրջափակումից հետո գյուղում բենզին չկար մեքենայով տեղաշարժվելու համար։

Տաթևը պատմում է նաև ռուս խաղաղապահների նկատմամբ անվստահության մասին, ասում, որ նրանք չեն կատարել բնակչությանը պաշտպանելու իրենց պարտավորությունը։ Կարծում է, որ այս պատերազմից հետո Հայաստան մեկնած ավելի քան 100 հազար հայերը կարող են վերադառնալ հայրենիք միայն այն դեպքում, եթե նրանց անվտանգությունը երաշխավորվի միջազգային խաղաղապահ ուժերի կողմից։

Ամբողջ պատմությունն այստեղ։

6. Ինչո՞ւ են հայուհիներն ամուսնանում այլազգի տղամարդկանց հետ. երեք պատմություն

Հայաստանում վերջին շրջանում մարդկանց մոտ տպավորություն է ստեղծվել, թե աճել է խառնամուսնությունների թիվը։ Թերևս, դա պայմանավորված է 2022 թվականի գարնանից մեծ թվով ռուսաստանցիների ներհոսքի հետ՝ ռուս-ուկրաինական պատերազմի հետևանքով։ Սակայն այս վարկածը հաստատող վիճակագրական տվյալներ չկան։ Հետաքրքրական է, որ բոլոր տարիների վիճակագարական տվյալներում խառնամուսնությունների մեջ գերակշիռ թիվ են կազմել հայուհերի ամուսնությունները այլազգի տղամարդկանց հետ: 2021-ին դրանք կազմել են խառնամուսնությունների 56%, 2020-ին՝ 63%, 2019-ին՝ 55%, 2018-ին՝ 52%:

Թե ինչով է դա բացատրվում, կարդացեք այստեղ:

7. Արևային էներգիայի օգտագործման մասին՝ Երևանի բնակիչը, գործարարն ու փորձագետը

Հայաստանում կտրուկ ավելացել է արևային էներգիան օգտագործող անհատների ու կազմակերպությունների թիվը: Արևային կայանների թիվը 4 տարում աճել է 4 անգամ։

Արևային էներգիայի օգտագործման առավելությունների ու խնդիրների մասին կարդացեք այստեղ։

8. «Քաղցկեղը հնարավոր է հաղթահարել»․ պատմություններ Հայաստանից

Վերջին տարիներին Հայաստանում գրանցվում է քաղցկեղով հիվանդացության թվաճ ու երիտասարդացում: Պացիենտների 55 տոկոսը բժիշկների օգնությանն է դիմում հիվանդության 3-րդ ու 4-րդ փուլերում: Միայն 44 տոկոսի մոտ է հիվանդությունը հայտնաբերվում վաղ փուլերում, ինչը, մասնագետների խոսքով, մեծացնում է բուժման հավանականությունը:

«Քաղցկեղը հնարավոր է հաղթահարել, եթե հավատում ես դրան», «քաղցկեղը դատավճիռ չէ, պարտադիր չէ, որ այն ավարտվի մահով», «քաղցկեղի բուժումից հետո հնարավոր է վերականգնվել ու վերադառնալ բնականոն կյանքի», ասում են այն մարդիկ, ովքեր հաղթահարել են հիվանդությունը։ Հայաստանում քաղցկեղի բուժման մասին JAMnews-ի նյութը կարելի է ընթերցել այս հղմամբ։

9. Ինչո՞ւ է ինքնասպանությունը դառնում միակ լուծումը․ իրավիճակը Հայաստանում

Աշխարհում ամեն տարի շուրջ 900 հազար մարդ ինքնակամ վերջ է տալիս կյանքին։ Ըստ վիճակագրության՝ Հայաստանում վերջին տարիներին ինքնասպանությունների թվի աճ է նկատվում։ Վերջին շրջանում այդ թիվը տատանվել է տարեկան 50-ից 215-ի միջև։

Անձնական պատմություն, վիճակագրական տվյալների ամփոփում, նաև փորձագիտական կարծիք պատճառների, կանխման հնարավորության և այն մասին, թե  ինչու է մահը ոմանց համար դառնում այս կամ այն իրավիճակը հաղթահարելու միակ հնարավոր տարբերակը, կարդացեք այստեղ։

10. Փոխնակ մայրություն. պահանջարկը կրկնապատկվել է, ծառայության գինը՝ աճել

Քանի՞ կին է տարվա ընթացքում մատուցել փոխնակ մայրության ծառայություն ողջ երկրի կտրվածքով, վիճակագրական տվյալներ չկան: Առողջապահության նախարարությունից JAMnews-ի հարցմանն ի պատասխան տեղեկացրեցին՝ «նման վիճակագրություն չեն վարում, քանի որ վերոնշյալ ծառայությունների մատուցումը դուրս է ԱՆ իրավասություններից ու լիազորություններից»:

Իսկ Պտղաբերության կենտրոնի ղեկավար Էդուարդ Համբարձումյանի խոսքով, վերջին տարիներին փոխնակ մոր ծառայություններից օգտվողների թիվը 2-3 անգամ ավելացել է. «Եթե նախկինում փոխնակ մայրության ծրագրից տարեկան օգտվում էր 20-30 ընտանիք, ապա այժմ այդ թիվը հատել է 60-ի սահմանագիծը, դրան զուգահեռ  բազմաթիվ ընտանիքներ դեռևս փոխնակ մոր փնտրտուքների մեջ են»:

Մի ընտանիքի պատմություն, որն օգտվել է փոխնակ մոր ծառայություններից, ինչ գումար է պետք դրա համար, ինչով է բացատրվում պահանջարկի աճը, նաև ընթացքում առաջացող հոգեբանական խնդիրներ մասին։

Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram

JAMews-ի լավագույն նյութերը Հայաստանից