ՀՀ-ն կդառնա՞ Հարավային Կովկասի տեխնոհաբ․ երկրում AI տվյալների գործարան է կառուցվելու
AI տվյալների գործարան Հայաստանում
Հայաստանում կկառուցվի 500 միլիոն դոլար արժողությամբ արհեստական բանականության գործարան։ Գործարկումը նախատեսվում է 2026 թվականին։ Նախագիծը ներդրումային է, կյանքի է կոչվելու Firebird ընկերության, ՀՀ կառավարության ու NVIDIA ընկերության համատեղ ուժերով։ Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն X-ի իր էջում գրել է՝ FirebirdCloudAI-ն ամենամեծ և ամենակարևոր տեխնոլոգիական ներդրումն է՝ Հայաստանի «աստղային դարպասը»։
«Գաղափարը ծնվեց, երբ Ջենսեն Հուանգը [NVIDIA ընկերության հիմնադիր] 2023 թվականին այցելել էր Երևան։ Այսօր դա իրականություն է դառնում: Հազարավոր Blackwell գրաֆիկական պրոցեսորներով հագեցած արհեստական բանականության գործարանը կխթանի նորարարությունները ՀՀ ամբողջ տարածքում»,- գրել է Փաշինյանը։
Նախօրեին նախագծի մեկնարկի մասին հայտնել էր ՀՀ Բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարար Մխիթար Հայրապետյանը։ Նշել էր, որ նախագիծն «արմատապես փոխելու է տարածաշրջանի տեխնոլոգիական քարտեզը»։
Բուն նախագծի մասին, սակայն, սուղ տեղեկություններ են հայտնի։ Հաղորդվում է, որ ձևավորվելու է ավելի քան 100 մեգավատտ հզորությամբ ենթակառուցվածք։
Տեղեկատվական անվտանգության հարցերով փորձագետ Սամվել Մարտիրոսյանի խոսքով՝ հայտարարվող էլեկտրաէներգիայի ծախսից կարելի է ենթադրել, որ խոսքը բավականին խոշոր տվյալների մշակման կենտրոնի մասին է։ Ասում է՝ այն լինելու է «երևի թե ամենամեծ նման կենտրոնը Հարավային Կովկասում»։ Կարծում է՝ եթե նախագծի իրականացումը հաջող ընթանա, Հայաստանը կարող է տեխնոլոգիական ոլորտում բավականին լավ դերակատար դառնալ։
Ըստ նրա՝ նախ պետք է կարողանալ վաճառել այդ ծառայությունը, ներգրավել մասնագետների, միջավայր ստեղծել տեղական ստարտափների համար, որոնք նույնպես կօգտագործեն AI տվյալների գործարանի ռեսուրսը։
«Եթե իրեն դնես որպես արձան կամ ուղղակի արտաքին սպառողն իրեն օգտագործի՝ որպես օգտակար, էժան տարբերակ, իսկ ՀՀ-ն ուղղակի տարածքը վարձակալությամբ հանձնող լինի, ոչ մի բան չենք ստանա։ Բայց եթե լինենք դրա հիմնական սպառողներից և օգտագործողներից, այն կարող է շատ լուրջ էֆեկտ տալ»,- JAMnews-ի հետ զրույցում մանրամասնել է Մարտիրոսյանը։
Firebird.ai-ը Սան Ֆրանցիսկոյում և Երևանում տեղակայված արհեստական բանականության ամպային ընկերություն է, որը կթողարկի Կովկասի առաջին և ամենամեծ ԱԲ սուպերհամակարգիչը՝ NVIDIA Blackwell GPU-ներով: Firebird-ի մասնաճյուղերը կմատակարարեն կայուն, բարձր արդյունավետությամբ արհեստական բանականության ենթակառուցվածքներ աշխարհի արագ զարգացող շուկաներին՝ վերաներդնելով իրենց եկամտի մի մասը տեղական տեխնոլոգիական հզորությունների զարգացման համար:
- «Արհեստական բանականության սերունդ». ՀՀ-ում մեկնարկել է փորձարարական ծրագիր
- «Թումո». այլընտրանքային կրթություն Հայաստանում՝ անվճար, բայց առաջադեմ
- ՀՀ քաղաքացիները սկսել են արտասահմանյան ընկերություններում բաժնետոմսեր գնել. ինչո՞ւ
«Հայաստանը միանում է արհեստական բանականության գլոբալ շարժին»
ԲՏԱ նախարար Մխիթար Հայրապետյանի խոսքով՝ տարածաշրջանի խոշորագույն տեխնոլոգիական նախագծի շրջանակում՝
- կիրականացվի 500 միլիոն դոլարի ներդրում,
- կտեղակայվեն հազարավոր NVIDIA Blackwell GPU-ներ,
- կձևավորվի ավելի քան 100 մեգավատտ հզորությամբ ենթակառուցվածք։
Նախարարի գնահատմամբ՝ ՀՀ-ն միանում է արհեստական բանականության գլոբալ շարժին՝ ոչ որպես դիտորդ, այլ որպես նոր հնարավորություններ ստեղծող։
«Ձևավորվում է նոր հարթակ, որտեղ տեղական ներուժը հնարավորություն կունենա ստեղծելու արդիական լուծումներ՝ համահունչ միջազգային զարգացումներին։ Սա ռազմավարական ներդրում է մեր երկրի երկարաժամկետ տեխնոլոգիական առաջընթացի համար»,- ֆեյսբուքյան էջում գրել է նախարարը։
Հայրապետյանը շեշտել է՝ AI գործարանը կդառնա հարթակ նորարարությունների, կրթության, գիտության և ձեռներեցության համար՝ խթանելու տեղական ու միջազգային ստարտափների զարգացումը։ Բացի այդ, այն կապահովի գիտության ու տեխնոլոգիայի կապը, Հայաստանը կդարձնի «տարածաշրջանային տեխնոհաբ՝ արհեստական բանականության իրական ստեղծման վայր»։
«Էլեկտրաէներգիա մատակարարել կարող ենք»․ Փաշինյան
Կառավարության նիստում ՀՀ վարչապետը նշել է, որ Հայաստանը պատրաստ է ապահովել մինչև 100 մեգավատտ հզորությամբ էլեկտրաէներգիայի մատակարարում՝ Firebird և NVIDIA ընկերությունների հետ համատեղ իրականացվող նախագծի կյանքի կոչման համար։
«Վստահ ենք, որ համապատասխան ծավալի էլեկտրաէներգիա մատակարարելու հնարավորություններ ունենք։ Ի սկզբանե այդ հաշվարկները դրված են եղել այս նախագծի հիմքում»,- հայտարարել է Նիկոլ Փաշինյանը։
Ի՞նչ ձևաչափով է մասնակցելու Երևանը
Նախագծից որոշ մանրամասներ է հայտնել նաև ԲՏԱ նախարար Մխիթար Հայրապետյանը։ Նրա փոխանցմամբ՝ նախևառաջ Firebird-ը պետք է NVIDIA ընկերությունից ձեռք բերի «նոր սերնդի գրաֆիկական պրոցեսորներ, որոնք համալրված են ամենաառաջատար չիպերով»։
«Սա հնարավորություն է տալու արհեստական բանականության հաշվողական ռեսուրսների cloud ծառայություններ մատուցել և՛ Հայաստանյան տնտեսությանը, և՛ աշխարհի տարատեսակ ընկերությունների տեխնոլոգիական ընկերությունների, որոնք հիմնականում նորարարություններով են զբաղվում»,- մանրամասնել է նա։
Նախագծի տրամաբանության համաձայն՝ արտադրված ռեսուրսը cloud ծառայությունների միջոցով հասանելի կդառնա և կվաճառվի աշխարհի տարբեր ընկերությունների։
Հայրապետյանի խոսքով՝ մի քանի խոշոր ընկերություններ արդեն իսկ հետաքրքրվել են տվյալ կենտրոնի cloud ծառայություններով, ինչն ամրապնդում է նախագծի իրատեսական լինելը։
Հայաստանի կառավարությունը նախատեսում է ռեսուրսների որոշ մասը հասանելի դարձնել տեղական ստարտափների, AI մասնագետների և հետազոտողների համար։
Նախարարի փոխանցմամբ՝ ծրագրի իրագործումն արդեն փաստ է, սակայն ՀՀ մասնակցության ձևաչափը դեռ հստակ չէ․
«Այս փուլում չունենք վերջնական որոշում մեր ներգրավվածության կամ մասնակցության ձևաչափի մասին, դա կլինի համապատասխան հողատարածք տրամադրելո՞վ, նպաստավոր պայմաններով էլեկտրաէներգիա առաջարկելո՞վ, թե՞ որոշակի հատված մեր տնտեսության համար օգտագործելով։ Սրա շուրջ քննարկումները շարունակվում են»,- նկատել է նա։
Փորձագիտական կարծիք
Տեղեկատվական անվտանգության հարցերով փորձագետ Սամվել Մարտիրոսյանը JAMnews-ի հետ զրույցում պարզաբանել է, թե ինչ է իրենից ենթադրելու արհեստական բանականության տվյալների գործարանը։ Նկատել է՝ երբ արհեստական բանականությանը (օրինակ՝ ChatGPT) հարց ենք ուղղում և ստանում պատասխան, այդ ժամանակ աշխատում է՝
- բուն ծրագիրը, որը մշակվել է,
- բազան՝ տվյալները, որոնցով իրեն «կերակրել են», որպեսզի կարողանա լավ աշխատել,
- հիմքում ընկած կրիչներն ու սարքերը, որոնք ապահովում են արագ տվյալների մշակում։
Մարտիրոսյանի համոզմամբ՝ արհեստական բանականության զարգացման համար կարևոր են ինչպես գիտական և ծրագրային զարգացումները, այնպես էլ ենթակառուցվածքները։
«Երբ ինչ-որ հարց եք տալիս ու արհեստական բանականությունը պատասխանում է, այդ պահին աշխատում են հենց այդ ամպային տվյալների կենտրոնները։ Դա արհեստական բանականության տեխնիկական հիմքն է, առանց որի այդ ամենը չի աշխատի կամ կաշխատի շատ դանդաղ ու արդյունավետ չի լինի»։
Շեշտել է՝ նշված ամպային տվյալների կենտրոնների աշխատանքն իրենից ենթադրում է տարբեր ծախսեր, որոնք կապված են համակարգի սպասարկման հետ։ Դրանցից ամենախոշորն, ըստ նրա, էլեկտրաէներգիայի ծախսն է։
Կարծում է՝ տարածք տրամադրելն ամենահեշտը լինի Հայաստանի կառավարության համար։ Ակնկալում է, որ գործադիրը կորոշի նախագծում ունենալ ավելի մեծ մասնակցություն, օրինակ՝ տրամադրել էլեկտրաէներգիայի ավելի մատչելի սակագին։
«Եթե ՀՀ-ն ապահովի ներդրողի համար լավ պայմաններ, դա կնպաստի եղած նախագծի ընդլայնմանը, այլ տեխնոլոգիական ներդրողների ուշադրությունը կհրավիրի Հայաստանի վրա»,- նկատել է նա։
Օրինակ է բերում հարևան Վրաստանի փորձը։ Ասում է՝ ժամանակին Թբիլիսին էլեկտաէներգիայի առանձին սակագին մտցրեց կրիպտոարժույթի մայնինգով զբաղվող ընկերությունների համար, ինչը Վրաստան բերեց շատ ներդրողների։
Մեդիափորձագետի գնահատմամբ՝ նախագիծը դրական կանդրադառնա երկրի տնտեսության վրա, առնվազն աշխատատեղերի, վճարվող հարկերի տեսքով։
Բացի այդ, այն հնարավորություն կտա ՀՀ-ում պահել ոլորտի մասնագետներին, նաև ներգրավել մասնագետների արտերկրից։
«Արհեստական բանականությունը բավականին թարմ երևույթ է։ Փոքր երկրները դեռ շանս ունեն մտնել խաղի մեջ։ Եթե մի քանի տարի բաց թողնվի, հիմնական դերակատարները ամեն ինչ կքաշեն իրենց կողմ, և մենք միայն սպառող կմնանք»,- ամփոփել է փորձագետը։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
AI տվյալների գործարան Հայաստանում
