Ադրբեջանում Կուր գետն այնպես է ծանծաղել, որ հատակը երևում է։ Ո՞ւմ մեղադրել՝ ֆերմերների՞ն, թե՞ իշխանությանը
Ադրբեջանի Նեֆտչալայի շրջանում զգալիորեն ծանծաղել է Կուրը՝ երկրի հիմնական գետերից մեկը, որը կարևոր դեր է խաղում ողջ Հարավային Կովկասի էկոհամակարգում։
Փորձագետների մի մասն այս տագնապալի իրավիճակը կապում է տեղի ֆերմերների անփույթ վերաբերմունքի հետ։ Մյուսները զգուշացնում են ռիսկերի մասին, որոնք շարունակում է երկրի ջրային ռեսուրսների համար ստեղծել Մինգեչաուրի ջրամբարը։
Ադրբեջանի Նեֆտչալայի շրջանի բնակիչներն ասում են, որ գետում ջուրն այնքան քիչ է, որ հատակը երևում է։ Նրանք ստիպված են լինում ջուր գնել՝ անասուններին ջուր տալու, այգիներն ու բանջարանոցները ջրելու համար։
Շրջանում նաև խմելու ջրի հետ են խնդիրներ սկսվել։ Տեղացիներն ասում են, որ այն բերում են հարևան Սալյանի շրջանից։
• Ձկների զանգվածային անկման տեսանյութը սկանդալ է առաջացրել Ադրբեջանի սոցցանցերում
• Զբոսաշրջային արահետ․ Ադրբեջանում խանդավառ քաղաքացիները երազում են երկիրը բազմոցից վեր կացնել
Կուրի ափին տեղակայված Նեֆտչալա քաղաքի բնակիչ Ֆարման Հուսեյնովը Բի–Բի–Սի–ին պատմել է, թե խմելու ջրի մակարդակը գետում այնքան է իջել, որ դրա հուն է սկսել լցվել Կասպից ծովի աղի ջուրը։ Այն խառնվել է գետի ջրին, և դա հանգեցրել է խմելու ջրի հետ կապված խնդիրների։
«Վերջին հարյուր տարում այսպիսի բան չի եղել, որ աղի ջուրը լցվի գետի հուն։ Իշխանությունները պետք է տեսնեն խնդիրն ու նախապես հոգան, որ նման բան տեղի չունենա», — ասում է Ֆարման Հուսեյնովը։
Գետի ծանծաղման գլխավոր պատճառներից մեկը ֆերմերների անփույթ վերաբերմունքն է
«Կուրն այնպիսի վիճակի է հասել, որ կարելի է խոսել ողջ էկոհամակարգին սպառնացող վտանգի մասին», — կարծում է Ադրբեջանի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Աշխարհագրության ինստիտուտի տնօրեն Ռամիզ Մամեդովը։
Նրա կարծիքով՝ դրա հիմնական պատճառը բնապահպանության նկատմամբ տեղի ֆերմերների անպատասխանատու վերաբերմունքն է։
«Այստեղ ֆերմերության բուռն աճ է նկատվում, նոր տնտեսություններ են ստեղծվում, ջրի սպառման ծավալը կտրուկ աճել է։ Եվ այն մսխվում է», — ասում է Ռամիզ Մամեդովը։
Մասնավորապես, նա պատմել է, որ 50-60 կիլոմետրանոց տարածքում, որը Բանկ ավանը բաժանում է Կասպից ծովից, շատ հատվածներում ջրատարեր են անցկացվել և պոմպեր տեղադրվել։
«Ձկնային տնտեսություններ են ստեղծվել, լճեր, և այդ ամենի համար հսկայական քանակությամբ ջուր է ծախսվում», — ասում է Ռամիզ Մամեդովը։
Ընդ որում, նշում է նա, պետք է հաշվի առնել նաև կլիմայական փոփոխությունները, որոնք ազդում են ողջ մոլորակի էկոհամակարգի վրա։
Ինչպե՞ս լուծել խնդիրը
Դեռևս 2020 թ–ի ապրիլի 15–ին նախագահ Իլհամ Ալիևը ջրային ռեսուրսների ռացիոնալ օգտագործման միջոցների մասին հրաման է ստորագրել։ Նաև հատուկ հանձնաժողով է ստեղծվել, որ պետք է ուսումնասիրի խնդիրն ու Կուրի ջրային պաշարների վերականգնման ծրագիր առաջարկի։
Սակայն մասնագետները կասկածներ ունեն, որ հանձնաժողովը կարող է մոտ ապագայում որևէ լուծումների գալ։
Բնապահպան Թելման Զեյնալովն անհիմն է համարում կլիմայական գլոբալ փոփոխությունների և տեղումների քանակի կրճատման վերաբերյալ փաստարկները։
«Հնարավոր է, որ Կուրի ծանծաղումը տեղի է ունենում Մինգեչաուրի մեղքով, որը գետից չափազանց շատ ջուր է տանում», — ասում է Զեյնալովը։
Եթե նախագահի ստեղծած հանձնաժողովն իրոք ցանկանա պարզել իրավիճակը, այն պետք է դեպքի վայր մեկնի և այնտեղ ուսումնասիրի կատարվածն, ասում է բնապահպանը։
«Ասում են՝ որոշ պաշտոնյաներ օբյեկտներ են կառուցել այնտեղ, որտեղ միահյուսվում են Կուրի և Արաքսի ջրերը։ Եվ այդ օբյեկտների համար նույնպես չափազանց շատ ջուր են վերցնում գետից։ Հանձնաժողովը պետք է զբաղվի այս հարցով»։
