Օրենսդրական նախաձեռնությունը Կենտրոնական բանկինն է: ԿԲ-ն վստահեցրել է՝ անկանխիկ գործառնությունների արդյունքում տնտեսվարողները չեն տուժի. մտադիր են մինչև 2024 թ.–ը նվազեցնել իրավաբանական անձանց բանկային միջնորդավճարները:
Երկրի խորհրդարանն օրինագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունել էր դեռևս 2020 թ.-ին: Փոփոխություններն ուժի մեջ պետք է մտնեին 2022 թ. հունվարի 1-ից, սակայն Կենտրոնական բանկը որոշել է փոխել կիրարկման ժամկետը։
Ըստ օրենքի փոփոխության՝ 300 հազար դրամը գերազանցող բոլոր վճարումներն անկանխիկ պետք է իրականացնեն ինչպես իրավաբանական, այնպես էլ ֆիզիկական անձինք:
ՊԵԿ-ը վերահսկելու է նաև ՀՀ քաղաքացիներին: Եթե խախտումներ արձանագրվեն, կհարուցվեն վարչական վարույթներ:
Քննարկումներ խորհրդարանում
Կենտրոնական բանկի առաջարկած փոփոխություններին կողմ է քվեարկել 66 պատգամավոր, բոլորը իշխանական «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության ներկայացուցիչներ են:
Խորհրդարանական ընդդիմադիր «Հայաստան» խմբակցության անդամները միաձայն դեմ են քվեարկել, «Պատիվ ունեմ» խմբակցության անդամները` միաձայն ձեռնպահ։
Օրինագծերի փաթեթը Հայաստանի Ազգային ժողովը երեկվանից է քննարկում: Երկրորդ ընթերցումը խորհրդարանում բուռն է անցել:
Ընդդիմադիրները իշխանությանն ու Կենտրոնական բանկին մեղադրել են «բանկային համակարգին ֆինանսական գործողությունների ոլորտում մենաշնորհ տրամադրելու» մեջ։
ԱԺ ընդդիմադիր «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Արամ Վարդևանյանի խոսքով՝ նախագծի ընդունմամբ «բանկերը մենաշնորհային դիրք կունենան գումարի շրջանառության ոլորտում»: Թե ինչ կշահեն ՀՀ քաղաքացիները՝ պատգամավորի համար պարզ չէ:
«Սա իրականում կոնկրետ միջամտություն է սեփականության իրավունքին, որովհետև պետությունը որոշում է, թե ինչպես սեփականությունը կարող է տնօրինվել և ինչպես չի կարող տնօրինվել: Սա դասական իմաստով իրավունքից հետքայլ է»,- խորհրդարանական քննարկումների ժամանակ ասել է Վարդևանյանը:
Նույն խմբակցության պատգամավոր Արթուր Խաչատրյանը ֆիզիկական անձանց միջև գործարքներն անկանխիկացնելու տրամաբանություն չի տեսնում: Ասում է՝ պետք է մարդուն տրվի նման հնարավորություն, բայց չպետք է պարտադրվի, հակառակ դեպքում՝ քաղաքացիները տուժելու են, բանկերը՝ շահելու:
Ընդդիմադիր պատգամավորը մտավախություն ունի, որ նոր կարգավորումը կհարվածի նաև ֆինանսական մյուս կազմակերպություններին` գրավատներին, վարկային կազմակերպություններին` նրանց դուրս մղելով մրցակցությունից։
Կենտրոնական բանկը համոզված է՝ անկանխիկ գործարքների իրականացումը կնվազեցնի «ստվերային տնտեսությունում գտնվելու» ռիսկերը:
Փորձագիտական կարծիք
Տնտեսագետ Վարդան Բոստանջյանն ասում է՝ քաղաքակիրթ բոլոր երկրներն անկանխիկ շրջանառության տիրույթում են, ինչի արդյունքում «մի կոպեկն անգամ չի փոշիանում»:
Բոստանջյանի դիտարկմամբ՝ անկանխիկ գործարքները ֆինանսական շուկայի համար դրական երևույթ են.
«Անկանխիկ շրջանառությունն, ըստ էության, ֆինանսական հոսքերի արդյունավետություն է նշանակում»:
Տնտեսագետի խոսքով՝ անկանխիկ գործարքների անցնելուց առաջ նախ պետք է իրականացնել որոշակի քայլեր՝ համակարգերի ավտոմատացումներ և ոչ միայն: Բացի այդ՝ տեսնում է նաև անցումն ապահովող գործընթացների իրականացման կարիք: Կարծում է՝ պետք է հասկանալ նաև այն մարդկանց, որոնց համար անկանխիկ գործարքներ անելը դժվար ու անհարմար է:
Մինչ խորհրդարանը երկրորդ ընթերցմամբ կընդուներ օրինագծերի փաթեթը՝ տնտեսագետ Կառլեն Խաչատրյանը կարծիք էր հայտնել, թե՝ այս տարի դրանք կիրարկելը նպատակահարմար չէ: Պատահական չի համարում, որ 2021 թվականի առաջին կիսամյակում յուրաքանչյուր 3 քարտային գործարքից 2-ը եղել է կանխիկացում։
Տնտեսագետի գնահատմամբ՝ փոփոխությունը դրական է, բայց պետք է հաշվի առնել նաև սպառողների վարքագիծը:
«Այս պահին հասարակությունը պատրաստ չէ նման քայլի։ Մարդիկ իրենց աշխատավարձը քարտով ստանալուց հետո միանգամից այն կանխիկացնում են: Սա խոսում է այն մասին, որ անկանխիկ գործարքների կնքման մշակույթը դեռևս զարգացած չէ»,- նշել էր Կառլեն Խաչատրյանը:
