Օտարերկրացիները ՀՀ բուհերում. գալիս են սովորելու, բայց չեն մնում աշխատելու

Օտարերկրյա ուսանողները ՀՀ բուհերում

Վերջին տարիներին աճել է օտարերկրացիների թիվը, որոնք գալիս են Հայաստանում բարձրագույն կրթություն ստանալու: Դեպի ՀՀ հետաքրքրությունն առավել արտահայտված է Հնդկաստանի, Ռուսաստանի, Իրանի, Իրաքի ու Վրաստանի քաղաքացիների կողմից: Պահանջված մասնագիտությունների առաջին հորիզոնականում  բժշկական ոլորտն է:

Ինչո՞ւ են օտարերկրացիները հետաքրքրված հայաստանյան բուհերով, ինչո՞վ է կարևոր նրանց թվաճի ավելացումը, ինչպիսի՞ն է այս հարցում պետական քաղաքականությունը:

• «Հայաստանում կրթության «վերակենդանացման» համար ներդրումներ են պետք»․ ուսուցիչներ և փորձագետներ
• 5000 հայտ․ Հայաստանի ուսուցիչները դիմում են կամավոր ատեստավորման
• Արցախցի ևս 935 ուսանողներ վարձի փոխհատուցում կստանան

Ինչո՞ւ են ընտրում Հայաստանը

Մոնաշ Վիրմանը մեկն է այն հարյուրավոր ուսանողներից, որոնք ժամանել են Հայաստան՝ բժշկական կրթություն ստանալու համար: Նա սովորում է Հերացու անվան պետական  բժշկական համալսարանի 4-րդ  կուրսում, «Ընդհանուր բժշկություն» բաժնում:

«Բարձրագույն կրթություն ստանալու համար ընտրել եմ Հայաստանը, որովհետև այստեղ կեցությունը բավականին մատչելի է, իսկ կրթությունը՝ որակյալ ու ավելի էժան, քան Հնդկաստանում։ Ես Հայաստանում ուսման վարձի համար տարեկան  վճարում եմ 5 հազար դոլար։ Եթե սովորեի  Հնդկաստանում, ստիպված կլինեի վճարել 5 անգամ ավելի՝ 25 հազար: Դա կլիներ շատ թանկ ու անհասանելի ինձ համար»,— ասում է Վերմաշը:

Նաև ընդգծում է՝ Հայաստանում ուսման ընթացքում մեծ են պրակտիկ փորձառություն ունենալու հնարավորությունները։ Դրա պակասը Հնդկաստանում սովորողները շատ են զգում:

Կրթության ոլորտի փորձագետ Սերոբ Խաչատրյանը հաստատում է, որ Հայաստանի բժշկական բուհերում կրթությունն աշխարհի շատ երկրների համեմատ ավելի էժան է․

«Մենք նաև որակի տեսանկյունից լավ ավանդույթներ ունենք: Հայաստանում բժշկագիտական միտքն առաջամարտիկ է եղել դեռևս խորհրդային ժամանակներից:  Այս պահին բժշկությունը մեր ամենամրցունակ մասնագիտությունն է։ Եվ մենք պետք է փորձենք օգտվել այդ մրցակցային առավելությունից»:

Վրաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի երիտասարդները՝ իրենց և տարածաշրջանի հարևանների մասին․ տեսանյութ

Բաքվի, Երևանի և Թբիլիսիի երիտասարդները պատասխանել են նույն հարցերին, այդ թվում՝ ինչպիսի պատկերացնումներ ունեն տարածաշրջանում բնակվող իրենց հասակակիցների մասին

Օտարերկրացի ուսանողների թվաճի տենդենցը

2022-2023 ուսումնական տարվա արդյունքներով Հայաստանի առաջին աստիճանի կրթական ծրագրեր (բակալավրիատ) իրականացնող բարձրագույն ուսումնական հաստատություններում սովորում է օտարերկրյա 5586 ուսանող: Այն թեև մի փոքր պակաս է վերջին երկու տարիներին գրանցված ցուցանիշից, սակայն էականորեն բարձր է 2011-2019 թվականների ցուցանիշից:

Հետաքրքիր է, որ ուսանողների ընդհանուր թվի 38%-ը (2127մարդ) կազմում են սփյուռքահայերը: Վերջին մի քանի տարիների համեմատականով Հայաստանում սովորող օտարերկրյա ուսանողների մեջ սփյուռքահայերի տոկոսային ցուցանիշը նվազել է։ 2019թ.-ին այն կազմել է օտարերկյա ուսանողների 45 %-ը:

Ըստ ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի հրապարակած տվյալների՝ վերջին տարիներին օտարերկրացիների հետաքրքրությունն աճել է հատկապես ոչ պետական ու միջազգային բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների նկատմամբ: 2022-2023 ուստարվա ընթացքում այդ հաստատություններում սովորողների թիվը կազմել է 2850, որն ամենաբարձրն է վերջին 12 տարիների կտրվածքով:

«Որքան շատ օտարերկրացի ուսանող ունենանք, այնքան համալսարանները զարգացման նոր հնարավորություններ կստանան: Այդ կերպ մենք ավելի կինտեգրվենք համաշխարհային կրթությանը: Այսօր շատ երկրներ են ջանքեր գործադրում օտարերկրյա  ուսանողներ ներգրավելու ուղղությամբ: Ցանկացած երկրի համար մեծ պատիվ է օտարերկրացի ուսանողներ ունենալը»,— բացատրում է Սերոբ Խաչատրյանը:

Ամբերդի դպրոցում դասերից հետո սովորեցնում են աշխատել

Այստեղ երեխաներն իրենց ձեռքերով աճեցնում են խաղող, դեղձ, ծիրան ու սալոր։ Արդեն մրգերի չորանոց է կառուցվում, կողքին՝ փայտամշակման արհեստանոց։ Բակի մի անկյունում էլ մեղուների փեթակներն են

Ո՞ր երկրներից են ավելի շատ գալիս Հայաստանում սովորելու

Ընդհանուր առմամբ Հայաստանում բարձրագույն կրթություն են ստանում ավելի քան 50 երկրի քաղաքացիներ: Պետական ու ոչ պետական բարձրագույն ուսումնական հաստատություների վերջին ամենաթարմ տվյալների (2022 թ.) հանրագումարով՝ ՀՀ-ում սովորող օտարերկրյա ուսանողների

• 39 %-ը ներկայացնում են Հնդկաստանը,
• 22.7 %-ը՝ ՌԴ-ն,
• 14.9 %-ը՝ Վրաստանը,
• 5.8 %-ը՝ Սիրիան,
• 4.7 %-ը՝ Իրանը,
• 3.4 %-ը՝ Իրաքը:

Մյուս երկրների մասով տոկոսային ցուցանիշներն ավելի ցածր են:

Շեշտակի աճել է հատկապես Հնդկաստանից ժամանող երիտասարդների թիվը՝ 2011 թ-ին գրանցված 1 ուսանողից 2022թ.-ին հասնելով 2184-ի: Նրանց գերակշիռ մասը՝ 1607-ը սովորում է ոչ պետական ու միջազգային բուհերում: Նրանք կազմում են ոչ պետական համակարգում սովորողների 56.4 %-ը:

Հնդիկները Հայաստանում՝ ինչո՞ւ են տեղափոխվում և ինչո՞վ են այստեղ զվաղվում

Հայակական հսարակությունում սուր քննարկումներ են ընթանում նրանց ներգաղթի կապակցությամբ: Իսկ հնդիկներն այստեղ բիզնես են հիմնում ու փորձում են ինտեգրվել

Ո՞ր մասնագիտացումներն են նախընտրում օտարերկրացիները

Պարզելու համար, թե հատկապես ո՞ր բուհերն ու մասնագիտություններն են նախընտրում օտարերկրացիները, գրավոր հարցմամբ դիմել էինք ԿԳՄՍ նախարարություն: Հիմք ընդունելով նախարարության կայքում տեղադրված 2021-2022 թվականների համապարփակ վիճակագրությունը, խնդրել էինք տրամադրել նույնաբովանդակ տեղեկատվություն՝ մի քանի տարիների համեմատականով:

Ի պատասխան նախարարությունը տրամադրել է ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի հրապարակած տվյալները, որտեղ, սակայն, որևէ վիճակագրական տվյալ չկա առաջին աստիճանի կրթական ծրագրով (բակալավրիատ) սովորող     օտարերկրացիների մասնագիտացումների  մասին:

Վիճակագրական կոմիտեից էլ պարզաբանեցին՝ կառույցը բակալավրիատի մասով նման վիճակագրություն չի վարում: Այն առկա է միայն մագիստրատուրայի ու ասպիրատուրայի մասով:

Այդուհանդերձ, 2021-2022 ուստարվա տվյալները հիմք ընդունելով կարող ենք փաստել, որ օտարերկրացիների կողմից առավել պահանջված են բժշկական մասնագիտությունները: Օտարերկրացիների նախընտրած բուհերի առաջին հորիզոնականում Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանն է (1146 մարդ): Հաջորդ հորիզոնականները զբաղեցնում են ոչ պետական/միջազգային հետևյալ բուհերը.

— «Հայբուսակ» համասարան՝ 781,

— «Մխիթար Գոշ» հայ-ռուսական միջազգային համալսարան՝ 515,

— Երևանի ավանդական բժշկության համալսարան՝ 385,

—  Եվրոպական միջազգային համալսարան՝ 124 ուսանող:

«Երազում ես սովորել, իսկ քեզ ամուսնացնում են»․ վաղ ամուսնություններ Հայաստանի եզդիական համայնքում

Ծնողները մինչ օրս անչափահաս աղջիկներին ստիպում են ամուսնանալ՝ չհարցնելով նրանց կարծիքը։ Իսկ Հայաստանի պետական կառույցները խուսափում են միջամտել փակ համայնքի գործերին

Պետական քաղաքականությունն ու փորձագետների առաջարկները

Հայաստանի կրթության զարգացման պետական ծրագրով նախատեսվում է մինչ 2030 թվականը օտարերկրյա ուսանողների թիվը կրկնապատկել:

Կրթության փորձագետ Սերոբ Խաչատրյանը ասում է. «Աշխարհում միգրացիոն զարգացումներն այնքան արագ են ընթանում, որ ցանկացած պահի ցանկացած բան կարող է ռեալ դառնալ: Դեռ բավական հեռու ենք վերջնաժամկետից։ Ու ես չեմ բացառում, որ օտարերկրյա ուսանողների թիվը հնարավոր լինի այդ ժամկետում կրկնապատկել»:

Ծրագրով նախատեսված է նաև ակադեմիական քաղաքի ստեղծումը: Սակայն փորձագետը վստահ է՝ այս հանգամանքը որևէ դերակատարում չի կարող ունենալ օտարերկրյա ուսանողների թվի աճի հարցում․

«Այն, ինչ պետք է անել, առանց ակադեմիական քաղաքի էլ կարելի է անել: Չեմ կարծում, որ մենք հենց ակադեմիական քաղաքի միջոցով պետք է հարց լուծենք»:

Պետական բժշկական համալսարանի միջազգային գործունեության և արտաքին կապերի գծով պրոռեկտոր Երվանդ Սահակյանի դիտարկմամբ էլ՝ օտարերկրյա ուսանողների թվի կրկնապատկումն իրատեսական է հատկապես ակադեմիական քաղաքի ծրագիրը իրագործվելու պարագայում:

Փորձագետները կարծում են՝ նախանշված ցուցանիշին հասնելու ու երկրում սովորող ուսանողների ներուժն երկրի զարգացմանը ծառայեցնելու համար շատ կարևոր է մի քանի նախապայմանի ապահովումը:

Խաչատրյանի դիտարկմամբ՝ անհրաժեշտ է մոբիլիզացնել տեղի ու արտերկրի որակյալ մասնագետների ներուժը, ստեղծել գրավիչ, նաև օտար լեզվով ուսուցանվող մասնագիտական ծրագրեր, ապահովել բարձր աշխատավարձեր․

«Խնդիրն այն է, որ մեր աշխատավարձերը շատ ցածր են: Այդպիսի աշխատավարձով շատ դժվար է անգամ Հայաստանի լավագույն մասնագետներին դաշտ բերել, ուր մնաց դրսի»:

Սահակյանի կարծիքով՝ բուհերի լավագույն շրջանավարտներին երկրում պահելու համար պետական մոտեցման ու աջակցության կարիքը կա: Մինչ օրս բուհն ավարտած շուրջ 10 հազար օտարերկրյա ուսանողից Հայաստանում մշտական կեցություն ու աշխատանք ունի շուրջ 30-ը, ինչը ցածր ցուցանիշ է և շատ բան է ասում:

Ասում է՝ ավելիին հասնելու համար երկիրը պետք է կեցության շահավետ պայմաններ ստեղծի, նպաստի մնացող մասնագետների մասնագիտական աճի ու առաջխաղացման հնարավորությունների ապահովմանը:

Սերոբ Խաչատրյանը կարծում է՝ Հայաստանը սովորելու ու ապրելու համար գրավիչ դարձնելու առաջնային նախապայմանը ապահով, ռազմական գործողությունների ռիսկից զերծ երկիր ունենալն է:

Այս միտքն ընդունելով հանդերձ, Երվանդ Սահակյանը նկատում է՝ 2020-ի պատերազմից ու համավարակից ի վեր բուհի օտարերկրյա ուսանողների թիվը ոչ միայն չի նվազել, այլև աճել է:  

Ասում է՝ մի դրական բան կա մեր երկրում, որը գրավում է և՛ սփյուռքահայերին, և՛ օտարազգիներին ու «ստիպում» նրանց սովորել ու ապրել մեր երկրում․

«Հայաստանում չկա կրոնական, ազգային, ռասսայական կամ այլ տիպի սուր խտրականություն ժողովրդի կողմից: Օտարազգիները Հայաստանում իրենց լավ են զգում: Դա, կարծում եմ, բավական մեծ նշանակություն ունեցող գործոն է երկրի ընտրության հարցում»:

«Դասավանդի՛ր, Հայաստան» ծրագրի մասնակիցները՝ հեռավոր գյուղերում

Նրանք մեկնում են շրջաններ, որտեղ ուսուցիչների մեծ պահանձ կա՝ նրանց համար գյուղում աշխատելը կյանքում ձախողելու նշան չէ

Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram

Օտարերկրյա ուսանողները ՀՀ բուհերում