Իշխող «Վրացական երազանք» կուսակցությունից պաշտոնապես անջատված և «Ժողովրդի իշխանություն» շարժումը հիմնած պատգամավորները խորհրդարանում կնախաձեռնեն «Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության» մասին օրենքի նախագիծ։ Այն վերաբերվելու է օտարերկրյա ֆինանսավորմամբ աշխատող կազմակերպությունների գործունեությանը։
Օրինագծի համաձայն՝ օտարերկրյա աղբյուրներից ֆինանսավորում ստացող վրացական ոչ կառավարական կազմակերպությունները ստիպված կլինեն մուտք գործել «օտարերկրյա գործակալների» ռեեստր։ Շարժման առաջնորդներից նախկին հանրային պաշտպան Սոզար Սուբարիի կարծիքով՝ դա լինելու է ֆինանսական թափանցիկության արևմտյան անալոգը, և այն ոչ մի կապ չունի ռուսական մոդելի հետ։
«Ժողովրդի իշխանության» առաջնորդներից Գուրամ Մաչարաշվիլիի խոսքով՝ իրենք կարծում են, որ հրապարակայնության և թափանցիկության սկզբունքներից ելնելով հանրությանը պետք է հայտնի լինեն ոչ միայն պետության մեջ որոշումներ կայացնող քաղաքական գործիչների, այլև հասարակական կազմակերպությունների և լրատվամիջոցների եկամտի աղբյուրները, քանի որ նրանք ազդում են հասարակական որոշումների վրա և մասնակցում հանրային կարծիքի ձևավորմանը կամ ակտիվորեն մասնակցում են քննարկումների, որոնք օրենքներ կամ որոշումներ ընդունելիս կազմակերպում են օրենսդիր և գործադիր իշխանությունները:
«Հենց այյդ պատճառով էլ մենք առաջարկում ենք արտաքին ազդեցության թափանցիկությունն ապահովելու համար ստեղծել ռեեստր, որը կներառի բոլոր շահույթ չհետապնդող իրավաբանական անձանց և լրատվամիջոցներին, որոնց եկամուտների ավելի քան 20 տոկոսը կազմում է արտաքին ուժերի ֆինանսավորումը», — ասում է Մաչարաշվիլին։
Նա պարզաբանում է, որ օտարերկրյա ազդեցության գործակալների գրանցման հարցով պետք է զբաղվի Հանրային ռեեստրի պետական գործակալությունը, իսկ գրանցումից խուսափող անձանց համար նախատեսված են համապատասխան վարչական տույժեր։ Միևնույն ժամանակ, տույժի վճարումը սուբյեկտին չի ազատում որպես օտարերկրյա ազդեցության գործակալ գրանցվելու պարտականությունից։
Պատգամավորները նաև նշում են, որ առաջիկա օրերին մտադիր են նախաձեռնել ևս մեկ օրինագիծ, որը «հնարավորինս կապահովի մեդիա տիրույթում ստի և անպարկեշտ խոսքի դեմ կանխարգելիչ միջոցառումների իրականացումը»։
Ինչպե՞ս է գործում «Օտարերկրյա գործակալների» մասին ռուսական օրենքը
2021 թվականի փետրվարի 25-ին Վլադիմիր Պուտինը ստորագրել է «Օտարերկրյա գործակալների մասին» օրենքի հերթական փոփոխությունը։ Օրենքի խախտումը ենթադրում է տուգանք։ Օրենսդրությամբ սահմանված նորմերով տուգանքներ են նախատեսված նաև բողոքի ակցիաների, մասնավորապես՝ հավաքների ֆինանսավորման և իրավապահ մարմիններին չհնազանդվելու հետ կապված։
Փետրվարի 24-ին Պուտինի կողմից ստորագրված «Օտարերկրյա գործակալների» մասին օրենքը հավասարապես տարածվում է լրատվամիջոցների և ֆիզիկական անձանց վրա և նախատեսում է մինչև 2500 ռուբլի [մոտ 34 դոլար] տուգանք ֆիզիկական անձանց համար և մինչև 500.000 ռուբլի [մոտ 6800 դոլար] կազմակերպությունների համար։
Պետք է նաև ընդգծել, որ երբ ընդունվեց օտարերկրյա գործակալների գրանցման մասին օրենքը, Ռուսաստանում հիշատակում էին նաև ամերիկյան անալոգը և պնդում, որ այն օրենքը, որը Կրեմլը օգտագործում է հակառակորդներին հետապնդելու համար, նման է Միացյալ Նահանգների օրենքին։
Օրենքն առաջին անգամ ընդունվել է 2012 թվականին՝ Պուտինի երրորդ նախագահական ժամկետում, և դրանից հետո մի քանի փոփոխությունների է ենթարկվել։ Վլադիմիր Պուտինը որոշել է ընդունել այս օրենքը՝ ի պատասխան 2012 թվականի փետրվարյան ցույցերի՝ մեղադրելով օտարերկրյա կառավարություններին այդ բողոքի ակցիաները խրախուսելու և դրանք ֆինանսավորելու մեջ։
Օրենքը պահանջում է, որ օտարերկրյա աջակցությամբ գործող ՀԿ-ները, որոնց Ռուսաստանի կառավարությունը համարում է քաղաքական գործունեություն ծավալող, իրենց անվանեն որպես «օտարերկրյա գործակալներ» և գրանցվեն աուդիտորական ծառայությունում:
Օրենքի վերջին փոփոխություններն ուղղված են օտարերկրյա ֆինանսավորմամբ գործող լրատվամիջոցներին: Դրանց թվում են ռուսալեզու «Ազատություն» ռադիոկայանը, ինչպես նաև վեց այլ ռուսալեզու լրատվական ծառայություններ, ինչպես նաև «Ամերիկայի Ձայն»-ի և «Ազատություն» ռադիոկայանի համատեղ մեդիա նախագիծը՝ «Настоящее время»-ն: Ուկրաինա ներխուժումից հետո «օտարերկրյա գործակալների» շարքերը համալրեցին «Медуза» և «Новая газета» պարբերականները։
2020 թվականի վերջից օրենքի փոփոխությունները Ռուսաստանի կառավարությանը թույլ են տալիս «օտարերկրյա գործակալների» շարքին դասել առանձին լրագրողների և նրանց նկատմամբ սահմանափակումներ կիրառել։
«Վրացական երազանք» կուսակցության երեք պատգամավորներ՝ Սոզար Սուբարին, Միխայիլ Կավելաշվիլին և Դմիտրի Խունդաձեն, 2022 թվականի հունիսի 28-ին լքեցին իրենց կուսակցական և խորհրդարանական պաշտոնները և հետագայում հիմնեցին «Ժողովրդի իշխանություն» շարժումը։
Միխեիլ Կավելաշվիլին նաև բաց նամակ հղեց Վրաստանում ԱՄՆ դեսպան Քելլի Դեգնանին՝ հրապարակային կոչ անելով նրան Ամերիկայի իմիջը պաշտպանելու համար հեռու մնալ ընդդիմադիր «Ազգային շարժում» կուսակցության սադրանքներից և տեխնիկական պահանջներից։
Հուլիսի 22-ին նույն երեք պատգամավորները դիմեցին ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի խոսնակ Նեդ Փրայսին։ Նրանց խոսքով՝ իրենք չեն ցանկանում, որ այլ երկրներ կոպտորեն միջամտեն Վրաստանի «ներքին գործերին»։ Պատգամավորների այս հայտարարությունը հաջորդեց Նեդ Փրայսի՝ Վրաստանում ԱՄՆ դեսպան Քելի Դեգնանին աջակցություն հայտնելուն:
