Փշալարերից այն կողմ ապրող Դաթա պապիկն այլևս չկա. պատմություն վրաց-հարավօսական հակամարտության գոտուց
Այս օրերին շատերը Վրաստանում և արտերկրում նշում են Դաթա Վանիշվիլիի հիշատակը, որն ավելի հայտնի էր որպես «Դաթա պապիկ, որն ապրում է փշալարերի ետևում»:
Նրա տունը կանգնած է Գորիի շրջանի Խուրվալեթի գյուղում՝ վրաց-օսական հակամարտության գոտում՝ անմիջապես բաժանարար գծի վրա: Նրա ցանկապատով էր անցնում փշալարը, որը տեղադրել էին ռուս զինվորականները 2013 թվականին:
Տունը մնացել է օսական կողմի և ռուս սահմանապահների կողմից վերահսկվող տարածքում, բայց Դաթա պապն ու նրա կինը հրաժարվել են լքել այն: Այդ ժամանակից ի վեր նա փաստացի միակ էթնիկ վրացին էր, որը փշալարերից այն կողմ հարցազրույցներ էր տալիս տարբեր երկրների լրագրողներին, օտարերկրյա բարձրաստիճան պաշտոնյաներին և նույնիսկ՝ նախագահներին:
Մահից ոչ շատ առաջ 88-ամյա Դաթա պապիկը ծանր հիվանդացավ և անկողնուց չկարողացավ վեր կենալ:
- 2008թ-ի օգոստոս: Պատերազմ Հարավային Օսիայի շուրջ: Ինչպես ամեն ինչ տեղի ունեցավ
- Փշալարով կյանքը Վրաստանում. տարանջատման գիծ
- Ինչպես են ապրում Խուրվալեթիի փախստականները
- Վրաստանում նշում են օգոստոսյան պատերազմի մեկնարկի 12-ամյակը
Սահմանազատումը և Դաթա պապիկի նոր կյանքը
2013-ին վրաց-օսական հակամարտության գոտում սկսվեց գործընթաց, որը հայտնի դարձավ իր անգլերեն borderization` սահմանազատում անվանումով: Ռուս զինվորականները սկսեցին խոչընդոտներ ստեղծել կողմերի սահմանազատման գծի երկայնքով, որը Հարավային Օսիայում կոչվում է պետական սահման:
Գործընթացը սկսվել է 2009 թվականին, օսական կողմի, Ռուսաստանի սահմանային ծառայության և պետանվտանգության կոմիտեի կողմից՝ 2008-ի օգոստոսին Հարավային Օսիայի շուրջ վրաց-ռուսական պատերազմից մի քանի ամիս անց: Ռուսաստանն այդ ժամանակ ճանաչեց Հարավային Օսիան և Աբխազիան` որպես անկախ պետություններ: Ռուս զինվորականները, օսերի մասնակցությամբ, փշալարեր են քաշում, մետաղական կամ փայտե պատնեշներ կանգնեցնում, խրամատներ ու հակահրդեհային ակոսներ փորում, «Հարավային Օսիայի պետական սահման» բառերով ցուցանակներ կանգնեցնում և դիտակետային ենթակառուցվածք ներդնում:
Ցանկապատերի մի մասն անցնում է հենց հակամարտության գոտում գտնվող վրացական գյուղերի բակերով՝ զրկելով տեղի բնակիչներին տներից և մուտքից դեպի այգիներ, արոտավայրեր և գերեզմանատներ: Թբիլիսին այս գործընթացն անվանում է «սողացող բռնակցում կամ բռնազավթում»: 2013 թվականից աշխատանքներն ակտիվացել են:
Փշալարերն անցել են Վանիշվիլիի տան միջով Խուրվալեթի գյուղում, երբ Դաթա պապը 80 տարեկան էր: Եթե նա տեղափոխվեր Թբիլիսիի կողմից վերահսկվող տարածք, ապա կդառնար փախստական՝ կորցնելով իր տունը, որտեղ ապրել էր իր ողջ կյանքը: Նա և իր կինը նախընտրեցին մնալ իրենց տանը: Եվ այդպես անցկացրին ութ տարի՝ արտաքին աշխարհի հետ հաղորդակցվելով մետաղալարերի ետևից:
Այս բոլոր տարիներին նրանց օգնում էին հարևանները, որոնց տները մնացել էին վրացական կողմից վերահսկվող գյուղի հատվածում: Գիշերը նրանց բերում էին թոշակ, դեղորայք, անհրաժեշտ ամեն ինչ:
Իսկ Դաթա Վանիշվիլին հոգ էր տանում նրանց հարազատների գերեզմանների մասին, որոնք մնացել էին օսական կողմի վերահսկողության տարածքում:
Ժամանակի ընթացքում Դաթա պապը դարձավ 2008 թվականի վրաց-ռուսական պատերազմի զոհերի խորհրդանիշ: Այս պատմությունը պատմեցին աշխարհի բազմաթիվ լրատվամիջոցներ, այդ թվում BBC-ն, National Geographic-ը և Amnesty International միջազգային հասարակական կազմակերպությունը:
Այլ երկրների ղեկավարներն ու դիվանագետները, որոնք գալիս էին հակամարտության գոտի՝ ծանոթանալու իրավիճակին, հաճախ կանգ էին առնում Խուրվալեթիում՝ փշալարերից այն կողմ Դաթա Վանիշվիլիի հետ խոսելու համար:
Ուկրաինայի նախկին նախագահ Պյոտր Պորոշենկոն զրուցում է Դաթա պապիկի հետ
Դաթա Վանիշվիլին ուներ Վրաստանի քաղաքացիություն և նույնիսկ մասնակցել էր 2018-ի Վրաստանի նախագահական ընտրություններին: Հատուկ նրա համար քվեատուփը բերեցին անմիջապես իր տուն: Քվեաթերթիկը տուփի մեջ գցելու համար նա ստիպված էր ձեռքը մտցնել փշալարերի մեջ, և այն մի փոքր վնասվեց:
