«Քաղաքացիներին կհետևեն ամեն քայլափոխի»․ տեսախցիկների տեղադրման պահանջ ՀՀ-ում
Տեսահսկման համակարգերի տեղադրում Հայաստանում
Հայաստանի կառավարությունն առաջարկում է մի շարք կազմակերպությունների և տնտեսվարողների համար սահմանել շինության մուտքն ու հանրային հատվածը տեսահսկման համակարգերով ապահովելու պարտավորություն։ Ընդ որում, նշված համակարգերը 24/7 ռեժիմով հասանելի են լինելու Ոստիկանության համար։ Ներքին գործերի նախարարության այս նախաձեռնությունն արդեն հասցրել է արժանանալ խորհրդարանի Պետական-իրավական հարցերի հանձնաժողովի դրական եզրակացությանը, անցել առաջին ընթերցման փուլ։
Գործադիրը վստահեցնում է՝ օրենսդրական փաթեթի նպատակը հանցագործությունների բացահայտումն ու դրանց կանխումն է։ Փորձագիտական շրջանակները, սակայն, կարծում են՝ տեսախցիկները կվտանգեն քաղաքացիների անձնական կյանքի գաղտնիությունը։ Հիշեցնում են՝ 2020 թվական հաքերային հարձակումները, որոնց արդյունքում ադրբեջանական կողմը հասանելիություն էր ստացել Հայաստանի փողոցային տեսախցիկների ցանցին։
Ի պատասխան հնչող մտահոգությունների՝ Ներքին գործերի նախարարությունից հայտարարել են, որ նախկինում աշխատանքները համակարգում էր ոչ թե Ոստիկանությունը, այլ մասնավոր ընկերություն։ ՆԳՆ մամուլի քարտուղարի խոսքով՝ փաթեթը մշակելիս առաջնային կարևորություն է տրվել կիբերանվտանգությանը։
«Նախատեսվում է կիրառել անվտանգային այնպիսի համակարգեր, որոնք հաջողությամբ փորձարկվել են զարգացած երկրներում»,- նկատել է Նարեկ Սարգսյանը։
«Ոստիկանությունը կկարողանա 24/7 ռեժիմով վերահսկել իրավիճակը»
Ներքին գործերի նախարարի տեղակալ Արփինե Սարգսյանի խոսքով՝ օրենսդրական նախաձեռնության ընդունման արդյունքում տնտեսվարող սուբյեկտները պարտավորված են լինելու իրենց կառույցի հանրային հատվածը՝ մուտքն ու բոլոր կողմերն ապահովել տեսահսկման համակարգերով։
«Պետք է ունենան չափանիշներին համապատասխանող տեսահսկման համակարգ, և դրանք պետք է հասանելի լինեն «Տեսալուսանկարահանող էլեկտրոնային համակարգերի կառավարման կենտրոնին», որն էլ կկարողանա հսկել այդ շարժը»,- մանրամասնել է Սարգսյանը։
Փոխնախարարի գնահատմամբ՝ այդ կերպ Ոստիկանությունը կկարողանա 24/7 ռեժիմով վերահսկել ամբողջ իրավիճակը՝ որպես հիմք ունենալով «մի շարք իրավաչափ նպատակներ»։
Ո՞ւմ վրա է տարածվելու օրենքի պահանջը
ՆԳՆ փոխանցմամբ՝ խոսքը վերաբերում է բանկերին, վարկային կազմակերպություններին, գրավատներին և ոչ միայն։ Տեսահսկման համակարգ տեղադրելու պարտավորություն են ունենալու նաև դեղատները, առանձին մուտքով տարադրամի փոխանակման կետերը, փոստային բաժանմունքները, ուսումնական հաստատությունների արտաքին տարածքները։
Նշվում է, որ տեսախցիկներ տեղադրելու պարտավորություն կունենան նաև ավելի քան 100 քմ մակերեսով մանրածախ օբյեկտները, վառելիքի վաճառքի կետերը և հանրային սննդի՝ ավելի քան 50 քմ տարածքով օբյեկտները։ Նախատեսվում է, որ տեսահսկման համակարգեր են լինելու նաև շտապօգնության մեքենաներում, ուղևորափոխադրում իրականացնող ավտոբուսների և միկրոավտոբուսների ուղևորասրահներում։ Դրանք տեղադրվելու են ստորգետնյա ավտոկայանատեղիներում։ Սահմանված են հստակ չափանիշներ ինչպես տեսախցիկների, այնպես էլ տեսագրության իրականացման վերաբերյալ։
Տեսագրությունը պետք է իրականացվի գիշերային լուսավորման հնարավորություն ունեցող տեսախցիկներով և 24/7 ռեժիմով, պահպանվի առնվազն 15 օր։
Նախնական տարբերակի համաձայն՝ տարածքը տեսահսկման համակարգերով ապահովելու պահանջը պետք է կատարվի փաթեթն ուժի մեջ մտնելուց հետո մեկ տարվա ընթացքում։ Իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավորները ՆԳՆ-ին առաջարակել են վերանայել և երկարացնել ժամկետը։
Փորձագիտական կարծիք
Մեդիափորձագետ Սամվել Մարտիրոսյանն ասում է՝ եթե օրենսդրական նախաձեռնությունն ընդունվի, Ոստիկանությունը կկարողանա «անընդհատ հետևել քաղաքացիներին՝ օգտվելով մասնավոր հատվածի հնարավորություններից»։ Փաթեթը գնահատում է որպես «անհամաչափ ներխուժում քաղաքացիների անձնական կյանք»․
«Լայնածավալ տեսահսկման համակարգը կարող է խախտել մարդկանց անձնական կյանքի անձեռնմխելիությունը, հետևել նրանց ամեն քայլին։ Պետք է հստակ սահմանվեն կանոններ և սահմանափակումներ, որպեսզի բացառվի անհիմն հսկողությունը»։
Media.am-ում հրապարակված հոդվածում Մարտիրոսյանն ասում է՝ փոփոխությունը կբարձրացնի անվտանգության մակարդակը ՀՀ-ում։ Հնարավոր է, որ ինչ-որ տեսակի միջադեպերի քանակը նվազի, արդեն կատարված միջադեպերի հայտնաբերումն էլ հեշտանա։ Մյուս կողմից նկատում է՝ կան բազմաթիվ «սակայններ» և «բայցեր»։
Փորձագետի գնահատմամբ՝ անհրաժեշտ է, որ կառավարությունն ապահովի հավաքագրված տվյալների պատշաճ պաշտպանությունն ու գաղտնիությունը։
«Տեսահսկման համակարգերը կհավաքագրեն անձնական տվյալներ՝ դեմքեր, տեղաշարժի ուղիներ, կոնկրետ մարդկանց միջև կապեր և այլն։ Պետք է իրավական երաշխիքներ սահմանվեն, որպեսզի այդ տվյալները չչարաշահվեն կամ օգտագործվեն անօրինական նպատակներով»,- շեշտել է նա։
Կարծում է՝ տեսահսկման համակարգերի աշխատանքի վերահսկումն ու հնարավոր խախտումների բացառումը պետք է վերապահվի Անձնական տվյալների պաշտպանության գործակալությանը։ Ըստ Մարտիրոսյանի՝ անհրաժեշտություն է նաև որևէ հանրային վերահսկողության մեխանիզմ ունենալը։
«Հանրությունը չունի գործիքակազմ ստուգելու, որ տվյալները օգտագործվում են ճիշտ իրենց նպատակով, չկան չարաշահումներ»,- նկատում է նա։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Տեսահսկման համակարգերի տեղադրում Հայաստանում
