Վրացական գինի․ ի՞նչ է կանգնած հաջողության հետևում
Վրացական գինին Վրաստանից արտահանվող գլխավոր ապրանքներից է, երկրի այցեքարտն ու նույնիսկ՝ կենսակերպ։ Վերջին տարիներին Վրաստանն արտահանում է ավելի ու ավելի շատ գինի։ Դա, անկասկած, դրական երևույթ է տնտեսության համար։ Սակայն, ինչպես պարզվում է, ամեն ինչ այդքան հեշտ չէ․ հենց գլխապտույտ առաջացնող հաջողությունը կարող է արդյունքում վատ ծառայություն մատուցել վրացական գինու հեղինակությանը։ Առավել վատ իրավիճակներն այնտեղ են, որտեղ, թվում էր, խնդիրներ չպետք է լինեին։
JAMnews-ի հատուկ նախագծում Վրաստանից, Ռուսաստանից և Ուկրաինայից մենք պատմում ենք այն մասին, թե ինչպես է վրացական գինին արտահանվում, ինչ է իրենից ներկայացնում արտադրանքը, որը հասնում է Վրաստանի համար հիմնական շուկաներ, ինչ են դրա մասին մտածում արտադրողները, սպառողներն ու պրոֆեսիոնալները, և թե ինչ շանսեր ունի վրացական գինին այլ երկրների գինիների հետ մրցակցային պայքարում։
Վրացական գինու արտահանումն անշեղորեն աճում է յուրաքանչյուր տարի։ 2021 թ-ի ինը ամսում 374 վրացական ընկերություն արդեն արտասահման է արտահանել ավելի քան 72 մլն շիշ գինի, իսկ հասույթը գերազանցել է 168 մլն դոլարը։
Համեմատության համար․10 տարի առաջ՝ ողջ 2011 թ-ի ընթացքում, արտահանվել է 19 մլն շիշ գինի, իսկ հասույթը կազմել է շուրջ 50 մլն դոլար։
Այս տարի վրացական գինին արտահանվել է աշխարհի 62 երկիր։ Սակայն ավելի քան 43 միլիոնը, կամ արտահանման ավելի քան 60 տոկոսը բաժին է ընկել մի երկրի՝ Ռուսաստանի Դաշնությանը։ Վրացական գինու համար կարևորությամբ երկրորդ շուկան Ուկրաինան է, որի մասնաբաժինը կազմել է շուրջ 12 տոկոս։
- Գինու զբոսաշրջությունը Վրաստանում
- Վերջին ինքնաթիռով Եվրոպայից Վրաստան տեղափոխվել՝ լեռներում գինեգործ դառնալու համար
Թռիչքն ու ռիսկերը ռուսական էմբարգոյի չեղարկումից հետո
«Կվարելիի գինու մառանը» Վրաստանի խոշորագույն գինեգործական ընկերություններից մեկն է, որն արտահանում է իր արտադրանքի 100 տոկոսը։
«Մեր ռազմավարությունն ամենասկզբից այն էր, որ միայն արտահանման ուղղությամբ աշխատենք։ Վրացական շուկան փոքր է, և մեզ համար ավելի հետաքրքիր էր արտասահմանյան շուկա դուրս գալը։ Սակայն սկզբից մենք մեծ հավակնություններ չունեինք», — ասում է ընկերության տնօրեն Օթո Տաբատաձեն։
Նա մեզ համար շրջայց է անցկացնում ձեռնարկությունում և պատմում, թե ինչպես է բիզնեսն աճել և 100 հազար շշից հասել հինգ միլիոն շշի։
Ընկերությունը հիմնադրվել է 2008 թ-ին՝ այն բանից երկու տարի անց, երբ քաղաքական տարաձայնությունների ֆոնին Ռուսաստանն արգելեց վրացական գինիների ներկրումը։ Հետևաբար, ընկերության առաջին արտահանման շուկաները դարձան միայն Բելառուսն ու Ուկրաինան։
Իսկ 2013 թ-ից՝ վրացական արտադրանքի համար ռուսական շուկայի բացումից հետո, «Կվարելիի մառանի» գինիների արտահանումն առաջին տարում եռակի աճեց․ «Դրանից առաջ, եթե առավելագույնը 400 000 շիշ գինի ունեինք, ապա 2013 թ-ին արտահանել ենք 1 200 000 շիշ», — ասում է Օթո Տաբատաձեն։
Այդ օրվանից «Կվարելիի մառանն», ինչպես խոշոր ընկերությունների մեծ մասը, գինու արտադրանքի մեծ մասն արտահանում է Ռուսաստան․ այսօր ՌԴ-ին բաժին է ընկնում ընկերության վաճառքների մոտ 65 տոկոսը։ 10-ական տոկոս բաժին է ընկնում Բելառուսին և Լեհաստանին, մնացած 15 տոկոսը՝ Ղազախստանին, Ուկրաինային, Իսրայելին, ԱՄՆ-ին և Թուրքմենստանին։
Ինչպես բոլոր գինեգործական ընկերությունները, որոնք գինի են արտահանում Ռուսաստան, «Կվարելիի մառանը» նույնպես գիտակցում է անկայուն և անկանխատեսելի շուկայից կախվածության վտանգը․
«Մենք հասկանում ենք, որ այդ շուկան ցանկացած պահի կարող է փակվել, քանի որ այդ երկիրը չի ենթարկվում ոչ մի տրամաբանության, և այնտեղ որոշումներն ընդունվում են քաղաքական նպատակներով։ Մենք ձգտում ենք առավելագույնս կրճատել Ռուսաստանի մասնաբաժինն ու դրա հաշվին ավելացնել ցանկացած այլ շուկայի մասնաբաժինը», — ասում է Օթո Տաբատաձեն։
Նրա խոսքով՝ կայունության լավագույն երաշխիքը Եվրամիության շուկան է, իսկ ընկերությունը ջանք չի խնայում՝ այլ շուկաներում հիմնավորվելու համար և չի հրաժարվում անգամ փոքր պատվերներից․ «Շատ ընկերությունների հետ սկսել ենք համագործակցել 500-600 շշից և աճել ենք նրանց հետ միասին»։
«Կվարելիի մառանի» տնօրենը պարզաբանում է, որ Ռուսաստանից կախված ընկերությունները «երկարաժամկետ զարգացման զգացողություն չունեն և չեն կարող երկարաժամկետ ներդրումներ անել»։
Մինչև 2006 թ-ը վրացական գինիների արտահանումը գրեթե ամբողջությամբ՝ ավելի քան 90 տոկոսով, կախված է եղել ռուսական շուկայից։ Օրինակ՝ 2005 թ-ին Վրաստանից արտահանվել է մոտ 57 մլն շիշ գինի, դրանից ավելի քան 52 միլիոնը՝ Ռուսաստան։
2006 թ-ին Ռուսաստանն էմբարգո սահմանեց Վրաստանի դեմ։ Հետևաբար, գինու արտահանումն առաջին տարում կտրուկ նվազեց, և այդ արտահանումը 57 մլն շշից հասավ 11 միլիոնի 2007 թ-ին։
Իսկ 2013 թ-ից ռուսական շուկայի բացումից հետո գինու արտահանումը սկսեց անշեղորեն աճել վերջին ութ տարիների ընթացքում։ Արդյունքում՝ արտադրված գինու ամենամեծ քանակը նախկինի պես Ռուսաստան է արտահանվում։
«Իհարկե, ռուսական շուկայի բացումն այդ հատվածի համար լավ դեր է խաղացել։ Քանակական առումով արտահանումն ավելացել է։ Սակայն մենք կարծում ենք, որ մի շուկայից չափազանց մեծ կախվածությունը լավ չէ։ Առավելևս, որ այդ շուկան անկայուն է», — ասում է Լևան Մուխուզալան՝ Գինեգործության ազգային գործակալության ղեկավարը։
Նրա խոսքով՝ ռուսական շուկայից կախվածությունը պատմական նախադրյալներ ունի։ XIX դարից, երբ սկսվել է վրացական գինեգործության ինդուստրալացումը, սպառման հիմնական շուկան բնականաբար Ռուսաստանն էր։ Իսկ խորհրդային տարիներին արտադրանքը Արևմուտք արտահանելու մասին խոսք անգամ չկար։
«Իհարկե, այդ ամենն ազդում էր ճանաչելիության վրա։ Փաստացի կարելի է ասել, որ միայն 2013թ-ից, երբ Գինեգործության պետական գործակալությունը գործարկեց վրացական գինու զարգացման պետական ծրագիր, դրա ճանաչելիությունը ժամանակակից շուկաներում սկսեց աճել»։
2020 թ-ին Transparency International հասարակական կազմակերպությունը գնահատել է ռուսական շուկայից Վրաստանի տնտեսության կախվածության վտանգը։ Կազմակերպության հրապարակած հաշվետվությունում ասվում է, որ ռուսական շուկայից վրացական գինիների արտահանման կախվածությունը լուրջ խնդիր է Վրաստանի տնտեսական անվտանգության տեսանկյունից և քաղաքական ռիսկեր է պարունակում։
Տնտեսագետ Զվիադ Խորգուաշվիլին ասում է, որ նույնպիսի խնդիր կա ոչ միայն գինիների, այլև մյուս արտադրանքների հետ․ Ռուսաստանը նախկինի պես Վրաստանի հիմնական առևտրային գործընկերների եռյակում է․
«Մենք դեռևս յուրացնում ենք էժան շուկան։ Նորմալ զարգացած երկիրը չի կարող ռուսական շուկան նախընտրել Եվրոպական միության շուկայից։ Երբ ԵՄ գնողունակությունը մոտ յոթ անգամ ավելի բարձր է Ռուսաստանից»։
Չնայած ութ հազար տարվա պատմությանը՝ վրացական գինին սակավ հայտնի է աշխարհում։ Ազգային գինեգործության գործակալության նախագահն ասում է, որ անհրաժեշտ է կայուն և նպատակաուղղված մարքեթինգային արշավ՝ արևմտյան երկրներում հաստատվելու համար։ Պետական ծրագրի շրջանակում այս ուղղությամբ աշխատում են միայն այսպես կոչված ռազմավարական շուկաների համար՝ Եվրոպա, ԱՄՆ, Չինաստան։ Եվ բյուջեից ոչինչ չի ծախսվում նախկին ԽՍՀՄ երկրների համար․ այսպիսին է այժմ պետական քաղաքականությունը։
Շուկայի դիվերսիֆիկացումը միակ լուծումն է
Զվիադ Խորգուաշվիլին կարծում է, որ միակ ելքը շուկայի դիվերսիֆիկացիան է։ Նա ասում է, որ երկրում արտադրությունը պետք է ավելանա, և վրացական շուկան պետք է ի վիճակի լինի բավարարել հարուստ երկրների պահանջարկը․ «Դա, նախևառաջ, ներդրումներ է պահանջում։ Երկրում տնտեսական և քաղաքական միջավայրն այնպիսին է, որ ներդրումներն ավելի ու ավելի են պակասում»։
Գինու ազգային գործակալությունը նույնպես միակ ելքն է համարում շուկայի դիվերսիֆիկացումը․
«Կան ընկերություններ, ես կասեի՝ օրինակելի ընկերություններ, որոնք լիովին գիտակցում են ռուսական շուկայի անկայունությունը։ Թեև նրանց արտադրանքը մեծ պահանջարկ ունի Ռուսաստանում, այդ շուկայում նրանց մասնաբաժինը չի գերազանցում 30 տոկոսը։ Ես կցանկանայի, որ մյուսներն ընդօրինակեին նրանց», — ասում է Լևան Մուխուզալան։
«Կինձմարաուլի կորպորացիան» դիվերսիֆիկացված շուկայով ընկերություններից մեկն է։ Այն արտահանմամբ է զբաղվում 1996 թ-ից և արտահանում է ընդհանուր առմամբ 2 մլն շիշ գինի աշխարհի 22 երկիր։ Ռուսաստանի մասնաբաժինը կազմում է երեք տոկոսից ոչ ավելի։
«Ինձնից ավելի խելացի մարդիկ ասում էին, որ չի կարելի երկու անգամ նույն գետը մտնել։ Ահա թե ինչու ենք մենք այսօր մի քիչ ավելի զգույշ», — ասում է ընկերության գլխավոր տնօրեն Նուգզար Քսովրելին՝ հիշելով էմբարգոյի ժամանակահատվածը, երբ ավելի շատ են կախված եղել Ռուսաստանից։
«Մեր մարքեթինգն ու գործունեությունը կենտրոնացած են շատ ավելի կայուն շուկաների վրա։ Այսօր գինու ամենամեծ քանակությունն արտահանում ենք Չինաստան, երկրորդ տեղում Ուկրաինան է, երրորդում՝ Գերմանիան»։
«Կինձմարաուլի» կորպորացիան իր ներկայությունը Չինաստանում ապահովել է 2013–2014 թթ-ից, և այժմ այդ շուկայում ներկայացված են գինու գրեթե բոլոր տեսակները․
«Գները բավականին բարձր են։ Այնտեղ պահանջված են ավելի շատ պրեմիում դասի թանկ գինիները։ Դրանց թվին են պատկանում կարմիր հնեցված գինիները։ Այդ շուկան հետաքրքիր է այն առումով, որ սպառողները լավ տեղեկացված են այդ արտադրանքի մասին», — ասում է Նուգզար Քսովրելին։
Պահանջարկ և առաջարկ․ ի՞նչն է զանգվածաբար արտահանվում
Ռկացիտելի, Կախեթիի Մծվանե, Ծինանդալի, Սապերավի, Մուկուզանի, Ալազանիի դաշտավայր, Կինձմարաուլի, Խվանչքարա, Տվիշի, Ցոլիկաուրի, Օջալեշի․ սա գինիների ոչ լիարժեք ցանկն է, որոնք արտահանում է «Կվարելիի մառանը»։ Ընկերությունն ամենաշատն արտադրում է կիսաքաղցր կարմիր գինի։
«Մենք ունենք գինի, որը զանգվածային պահանջարկի համար է, և կվևրիների (հորած կավե մեծ սափոր, որում գինի է պահվում) պահուստային գինի։ Իհարկե, վերջինիս գինը շատ ավելի բարձր է [մինչև $15]։ Այդպիսի գինիներն առավել լավ են վաճառվում Եվրոպայում և Ամերիկայում, քան ԱՊՀ երկրներում», — ասում է Օթո Տաբատաձեն։
Նրա խոսքով՝ դա կապված է սպառողի գիտակցական ընտրության հետ, և վրացական գինին չպետք է թանկ լինի Ռուսաստանի, Բելառուսի, Ուկրաինայի կամ այլ հետխորհրդային երկրների սպառողների համար․
«Այնտեղ հիմնականում կիսաքաղցր գինիների պահանջարկ կա՝ Կինձմարաուլիի, որն արժե մոտ երեք դոլար, և կարմիր կիսաքաղցր Ալազանիի դաշտավայրը, որն արժե 1,9-2 դոլար»։
Գինեգործության ազգային գործակալության նախագահի խոսքով՝ հետխորհրդային երկրներում քաղցր և կիսաքաղցր գինիների պահանջարկը բացատրվում է երկու գործոններով՝ եկամուտ և գնողունակություն, այսինքն՝ բնակչության տնտեսական դրություն, և երկրորդը՝ գինու սպառման մշակույթ։
«Հյուսիսային և Արևելյան Եվրոպայում պատմականորեն օգտագործվում էին հիմնականում սպիրտային այլ խմիչքներ։ Գինու մշակույթը համեմատաբար ավելի ուշ է ձևավորվել, և շարքային սպառողները նախընտրում են կիսաքաղցր և քաղցր գինիներ», — ասում է Լևան Մուխուզալան։
Նրա խոսքով՝ այդ երկրներում Վրաստանն առավելապես ճանաչում են Կինձմարաուլի և Խվանչքարա գինիներով․ «Սրանք կիսալեգենդար անվանումներ են, և դրանում ոչ մի վատ բան չկա»։
Գինու ազգային գործակալության տվյալներով՝ անցյալ տարի արտահանման առավելագույն ծավալը (18 676 195 շիշ) բաժին է ընկել Կինձմարաուլիին, որը կարմիր կիսաքաղցր գինի է՝ ծագման վայրի պաշտպանված անվանումով։
Լևան Մուխուզալան ասում է, որ արևմտյան շուկաներում պատկերը բոլորովին այլ է․ «Այնտեղ, որտեղ այժմ հաստատվում ենք, օրինակ՝ ԱՄՆ—ում, հիմնականում վաճառվում են կվևրիների կամ կարմիր չոր գինիները»։
Իսկ որա՞կը
«Միլիոնավոր վաճառված շշերը չեն նշանակում, որ գինին լավն է», — ասում է սոմելիե և լրագրող Լևան Սեբիսկվերաձեն, որն ավելի քան 20 տարի լուսաբանում է գինու հետ կապված թեմաները։ Նա կարծում է, որ ռուսական շուկան վրացական գինու համար հաջողության երաշխիք չի լինելու, քանի որ այն սպառում է անորակ և էժան գինի։
«Ռուսաստանը մեծ հոր է, ուր լցվում է գինու ցանկացած քանակ։ Մենք չենք կարող լցնել այդ հորը։ Եվ եթե լցնենք այն, ինչի՞ կհասնենք։ Տուժում է մեր որակը, հեղինակությունը, և շատերը մտածում են, որ վրացական գինին այն է, ինչ վաճառվում է երեք դոլարով»։
Նրա խոսքով՝ վրացական գինին ավելին է, այն ավելի թանկ է, որակյալ, բարձր ավանդույթներով, քան այն, ինչ այսօր զանգվածաբար արտադրվում և արտահանվում է։
«Մեր գործը կվևրիների գինին է, թանկ գինին, այլ ոչ թե ինչ-որ տարօրինակ զանգված, ցավոք, ես այդ գինիներն այդպես կանվանեի»։
Գինեգործության ազգային գործակալությունը պնդում է, որ «եթե ինչ-որ բան էլ այսօր զարգանում է, դա ընտանեկան մառաններն են, որոնք բացառիկ արտադրանք են տալիս»։
Լևան Մուխուզալան ասում է, որ, եթե 2013 թ-ին գրանցվել է 50 գինեգործական ձեռնարկություն, ապա այժմ դրանց թիվը հասնում է մոտ 1 500-ի․
«Այնտեղ, որտեղ մեզ ընդհանրապես չգիտեին, մենք մտնում ենք կվևրիների բացառիկ գինիներով և կարմիր չոր գինիներով»։
«Դա Վրաստանի գինեգործության երկու-երեք տոկոսն է», — մեկնաբանում է Լևան Սեբիսկվերաձեն։ Նա կարծում է, որ պետությունը շահագրգռված չէ գինեգործական ճյուղի իրական զարգացմամբ․
«Գինեգործության մասին հիշում են, երբ ընտրություններն են գալիս։ Նրանք գումար են վերցնում բյուջեից և քամուն տալիս․ դա կոչվում է խաղողի բերքահավաքի սուբսիդավորում։ Մեծ ընկերությունները, մեծ գինեգործարանները մեծ գումարներ են աշխատում։ Դա ոչինչ չի ավելացնում վրացական գինեգործությանը։ Այդ գումարներն իզուր են ծախսվում », — ասում է Սեբիսկվերաձեն։
- Ե՞րբ և ինչո՞ւ է Վրաստանում անհետացել շշալցված գինու մշակույթը
- Ինչպե՞ս է կենդանի մնացել վրացական գինին
2008 թ-ից պետությունը տարեկան միլիոնավոր լարի է ծախսում բերքի սուբսիդավորման համար։ Այս տարի ընտրություններից մի քանի ամիս առաջ բյուջեից 100 մլն լարի [մոտ $31 մլն] է տրամադրվել։ Այդ գումարից պետությունը գինեգործներին մասնակիորեն փոխհատուցում է գյուղացիներից խաղողի մթերման ծախսերը։
Գինեգործության ազգային գործակալության նախագահը չի հերքում, որ դա եկամուտ է բերում միայն խոշոր ընկերություններին, և ասում է, որ «սուբսիդիաների առկայության դեպքում շահում է նա, ով ավելի շատ խաղող է մթերում»։
Նրա խոսքով՝ պետությունը պլանավորում է ապագայում դադարեցնել խաղողի սուբսիդավորումը․ «Ավելի ճիշտ և արդարացված է այնպիսի կայուն և ինքնաբավ հատված ստեղծելը, որ սուբսիդիաների կարիք չլինի»։
Լևան Սեբիսկվերաձեն կարծում է, որ եթե պետությունն իրոք ուզում է օգնել գինեգործության ճյուղին, սուբսիդավորմանն ուղղվող միլիոնները պետք է ծախսվեն շատ ավելի լավ գործերի վրա և բացարձակ այլ ուղղությամբ․
«Կարծում եմ, որ պետության աջակցությունն օգտակար կլինի, եթե այն օգնի գինեգործին ընդլայնել իր գիտելիքները, ֆինանսավորել նրա կրթությունը, օգնել նրան նյութապես, օրինակ՝ կվևրի գնել։ Կվևրիի պատրաստման դպրոցի բացումը ֆինանսավորել՝ այս ճյուղը փրկելու և զարգացնելու համար»։
Twins Wine Cellar ընկերությունը պլանավորում է կվևրիի արտադրություն սկսել Կախեթիի շրջանում։ Ձեռնարկության հիմնադիրներ Գիա և Գելա Գամթկիցուլաշվիլիները ոչ մեծ մառան ունեն և միայն թանկ գինիներ են արտադրում։
«Մեր գինին վաճառվում է ոչ մեծ քանակությամբ, սակայն դա կվևրիի գինի է, ձեռքի աշխատանք, և այն ավելի թանկ է», — պարզաբանում է Գիա Գամթկիցուլաշվիլին։ Այդ պատճառով դեռևս դժվար է արտադրությունն ընդլայնելը, սակայն նրանք հավակնոտ պլաններ ունեն։
Առաջին գինին այստեղ կվևրիից շշալցրել են 2006 թ-ին։ Այսօր արտադրանքի 50 տոկոսն արտահանվում է շիշը 25 դոլարով։
«2009 թ-ին մենք առաջինն ենք սկսել կվևրիի գինի արտահանել Ճապոնիա։ Հետո եղել են այնպիսի շուկաներ, ինչպիսիք են Ռուսաստանը, Չինաստանը, Շվեդիան, Մեծ Բրիտանիան, Գերմանիան, ԱՄՆ-ն…», — պատմում է Գիա Գամթկիցուլաշվիլին։
Նրա խոսքով՝ իրենք անընդհատ նոր շուկաներ են փնտրում։ Նրանց գինու պահանջարկն ավելի է աճում, սակայն Գամթկիցուլաշվիլին նշում է նաև, որ «արտասահմանում այնքան էլ լավ չեն հասկանում կվևրիի գինու բացառիկ հատկությունները, և պետք է մեծ աշխատանք տանել»։
Ռուսաստան․ լեգենդ վրացական գինու մասին
Վրացական գինիների Ռուսաստան արտահանման սրընթաց աճը սկսվել է 2013 թ-ին, ներկրման արգելքի չեղարկումից հետո։
Վրաստանը գինու արտահանմամբ Ռուսաստանում արագ զբաղեցրել է երրորդ տեղը՝ զիջելով միայն Իտալիային ու Իսպանիային և շրջանցելով Ֆրանսիային։ Այսպիսի տվյալներ է JAMnews-ի հետ զրույցում նշում Ալեքսանդր Ստավցևը՝ Մանրածախ շուկայի փորձագետների ռուսաստանյան ասոցիացիայի փոխնախագահը, WineRetail տեղեկատվական նախագծի ղեկավարը։
2020 թ-ին արտահանումը նվազել է յոթ տոկոսով, սակայն 2021 թ-ին այն կրկին սկսել է վերելք ապրել։
Ինչպես պնդում են ռուս փորձագետները, վրացական արտադրանքի այդպիսի պոպուլյարության երկու պատճառ կա։ Առաջինն այն է, որ ԽՍՀՄ տարիներին վրացական գինիները լավագույնն էին համարվում, և ավագ սերնդի շատ ներկայացուցիչներ շարունակում են այդպես համարել։
Երկրորդ պատճառը զբոսաշրջությունն է։
«Ռուսաստանում խմում են ոչ այնքան գինին, որքան՝ լեգենդը։ Վրաստանը կարևոր զբոսաշրջային ուղղություն է դարձել, և մարդիկ, այդ թվում երիտասարդները, Վրաստան այցելելով, ուզում են խմել այդ գինին, որովհետև դա Վրաստանն է։ Անգամ՝ անկախ որակից։ Վրաստանը մեծ բրենդ է և մեծ առասպել ռուսական շուկայում», — ասում է Ստավցևը։
Սակայն Վրաստանից ներկրման զանգվածայնությունն, ըստ փորձագետի, որակի վրա լավ չի անդրադառնում։ Եվ այդպես անվերջ չի կարող շարունակվել։
«Վրաստանն այժմ լավ է ներկայացված, սակայն վաղ թե ուշ այլընտրանք կգտնվի․․․ Շուկան տատանվում է, և ինչ-որ պահի «կիսաքաղցր գինի Վրաստանից» փուչիկը կպայթի», — պնդում է Ստավցևը։
Նրա հետ համաձայն է մյուս փորձագետ, Ռուսաստանի սամելիեների և փորձագետների ասոցիացիայի ղեկավար Արթուր Սարգսյանը, որը նույնպես ծնունդով Վրաստանից է։
«Վրաստանը ռուսական շուկայում ամենածանրակշիռ տեղերից է զբաղեցնում, սակայն դա երկար չի կարող շարունակվել։ Մրցակցությունն այստեղ ահռելի է», — ասում է Սարգսյանը։
Վրացի արտադրողները չարաշահում են այն, որ Ռուսաստանը «մարսում է ամեն ինչ», և մատակարարում են հիմնականում շատ անորակ էժանագին գինի, որն ուրիշ երկրներում հազիվ թե վաճառվեր այդ քանակությամբ, կարծում է փորձագետը։
«Ափսոս, որ Ռուսաստանը վրացի արտադրողների մեծ մասի համար մի վայր է, որտեղ ուղարկածդ ամեն ինչը վաճառվելու է։ Սակայն դրանից տուժում է երկրի իմիջը»։
Սարգսյանի խոսքով՝ Ռուսաստանում արդեն ստեղծվում են ներկրման կանխարգելիչ համտեսային հանձնաժողովներ, որոնք «մաղելու են» անորակ գինիները։ Եվ սա նշանակում է, որ Ռուսաստան արտահանվող գինիների համար կանոնների խստացման ռիսկ կա։
Արդյո՞ք Վրաստանը Ռուսաստանում ներկայացված է ավելի որակյալ, թանկ գինիների հատվածում։ Ռուսաստանցի փորձագետները պնդում են, որ գրեթե ոչ։
«Եթե Վրաստանն այստեղ ցանկանա մրցակցել, նրա համար դժվար կլինի։ Եվրոպական երկրներն ու Ռուսաստանը մարքեթինգային ծրագրեր ունեն ռուսական շուկայում իրենց գինիների վաճառքի համար, իսկ Վրաստանը որպես երկիր՝ դրանում ներդրում չի անում», — պնդում է Ալեքսանդր Ստավցևը։
Նրա խոսքով՝ Վրաստանում արտադրվում է նաև թանկ բարձրորակ գինի, սակայն այն Ռուսաստանում վաճառելն առանց արտադրողներին համապատասխան աջակցության, դժվար կլինի։ Իսկ որակյալ վրացական գինու առաջխաղացմանն ուղղված մարքեթինգային արշավներով, որոնք անհրաժեշտ են բյուրոկրատական ընթացակարգերով, Ռուսաստանում ոչ ոք չի զբաղվում։
Հետևաբար, «Վրաստանը Ռուսաստանում կորցնում է որակյալ և արժանի սպառողին».
«Ռուսաստանի շուկան շատ մեծ է, և երբ խոսում ենք պրեմիում դասի կամ միջին մակարդակի գինիների մասին, Վրաստանն այստեղ ներկայացված չէ, այն ցածր մակարդակի գինիների հատվածում է։ Վրացական կառավարությունը պետք է դրան ուշադրություն դարձնի, չի բացառվում, որ սպառողի նկատմամբ այդ անհարգալից վերաբերմունքը կարող է լուրջ հետևանքների բերել տնտեսության համար», — պնդում է Արթուր Սարգսյանը։
Ուկրաինա․ ընտրելու բան կա
Ուկրաինան վրացական գինու երկրորդ նշանակալից շուկան է։ Ի տարբերություն ռուսականի՝ այս շուկան ավելի քան բարեկամական է, և այստեղ վրացական արտադրանքին միշտ ուրախ են, իսկ արտադրողներին տեսանելի ապագայում որևէ քաղաքական ռիսկեր չեն սպառնում, և այս շուկան անսպասելիորեն կորցնելու վտանգ չկա։
2020 թ-ին Վրաստանը երրորդ տեղն էր զբաղեցնում Ուկրաինայի ներկրման հատվածում՝ զիջելով Իտալիային և Ֆրանսիային։
Որպես հետխորհրդային երկիր՝ ուկրաինական շուկան ռուսականի հետ շատ ընդհանրություններ ունի, մասնավորապես, վրացական գինիների տեսականին, որի պահանջարկն այստեղ ամենամեծն է։ Ինչպես և Ռուսաստանում, դրանք ոչ թանկ կիսաքաղցր գինիներ են, որոնք պայմանականորեն կոչվում են «Ալազանիի դաշտավայր»։
Սերգեյ Սինչենկոն՝ «Շևչենկո» ընկերության առևտրային տնօրենը, որը երկրում խոշորագույն գինի ներկրողների տասնյակում է, պատմում է, որ ընկերությունը կայուն կերպով ավելացնում է վրացական գինիների ներկրումը վերջին երկու տարում՝ չնայած համավարակին։
Դրանց շարքում կան նաև չոր գինիներ, սակայն հիմնական մասը կիսաքաղցր գինիներն են։ Սինչենկոն դա բացատրում է պատմական առանձնահատկությամբ։
«Դա դեռևս ԽՍՀՄ ժառանգությունն է, երբ ընտրություն չկար։ Իսկ նրանց շարքում, ինչ կար, վրացական գինին լավագույնն էր, պրեմիումը։ Մեր պորտֆելում շուրջ 600 անուն գինի կա։ Բայց մայրս, որն արդեն 65 տարեկան է, խնդրում է իր համար «Կինձմարաուլի» բերել։ Եվ այդպիսի մարդիկ շատ են»։
Նրա խոսքով՝ վերջին ժամանակներս Վրաստանը ճիշտ ուղղությամբ է զարգանում, շատանում են չոր գինիները, կվևրիների գինիները, Քիսի, Խիխվի խաղողի բացառիկ տեսակների գինիները։ Հայտնվում են պրեմիում գինիներ, որոնք իրենց տեղն են զբաղեցնում շուկայում։ Սակայն հիմնական վաճառքն ապահովում են բյուջետային գնային սեգմենտի գինիները։
Ալեքսանդր Կոտովը, որը «Ալկոմագ» խանութների ցանցի և «Վինովնիկ» ռեստորանի սոմելիեն է, վրացական գինու մասին խոսելիս թվարկում է վրացական գինու շրջանների և բնակավայրերի անվանումներ, որոնց մասին Վրաստանի ոչ բոլոր բնակիչներն են լսել։
Նա ափսոսանքով նշում է, որ նման հարուստ տեսականու, որակի և բազմազանության պարագայում բոլոր ներկրողների վաճառքների առաջատարը կիսաքաղցր կարմիր կամ սպիտակ գինին է, «որը չի զարգացնում սպառողին, նրա ճաշակը, և սպառողը դոփում է տեղում»։ Նրա խոսքով՝ այդ պատճառով վրացական գինուն վերաբերվում են «ինչպես խորհրդային մի բանի», որի համար սպառողը պատրաստ չէ 300 գրիվնայից [մոտ $11] ավելի վճարել։
«Մենք աշխատում ենք զարգացնել այն, համտեսներ, ընթրիքներ ենք կազմակերպում, գինեգործներից շատերը փորձում են իսկական Ցինանդալին և Քիսին և զարմանում են, որ դրանք վրացական են, որովհետև Վրաստանից նման բան չէին սպասում», — պատմում է Կոտովը։
Ուկրաինայում վրացական ամենատարածված գինիները հեռանկարում վնասում են վրացական գինեգործության իմիջին, ինչը երկարաժամկետ հեռանկարում կարող է ազդել նաև շուկայում նրանց դիրքերի վրա։ Այսպես է կարծում սոմելիեների իտալական ասոցիացիայի անդամ և Ուկրաինայում սոմելիեների դպրոցի հիմնադիր Վիտալի Կովաչը․
«Ես, օրինակ, վրացական գինեգործությանը խորհուրդ կտայի աշխատել իմիջի վրա, որովհետև (զանգվածային վրացական գինիներին) այլընտրանք գտնելը բավականին հեշտ է։ Այստեղ դեռ աշխատում են երկրների և ազգերի միջև հարաբերությունները։ Վրացական գինեգործությունը բավականաչափ աշխատանք չի տանում մեր երկրի շուկայում»։
Սակայն Ուկրաինայում վրացական գինին ճանաչում են նաև այլ կողմից։ Զորիկ Ումանսկին Ուկրաինայում հայտնի սոմելիե է, որը պատասխանատու է գինու և թունդ ալկոհոլի վաճառքի համար GoodWine խանութների ցանցում։ Այդ ցանցում ներկայացված են ամենաբարձր որակի պրեմիում գինիներ ամբողջ աշխարհից։
Այստեղ իր անկյունն ունի նաև վրացական գինին։ Ումանսկու խոսքով՝ GoodWine-ում ներկայացված է մինչև 40 անուն գինի Վրաստանից։
«Ամենաթոփ վրացական գինիները, որոնք վրացական գինեգործության հպարտությունն են և փոխել են դրա իմիջն աշխարհում, այնքան էլ հեշտ չէ գտնել։ Եվ դրանք այնքան էլ հեշտ չէ վաճառել», — ասում է Ումանսկին։ Սակայն, նրա խոսքով՝ ընկերությունը գինու վաճառքով է զբաղվում ոչ միայն հանուն եկամտի, այլև հաճույքի համար։
Նրա խոսքով՝ վրացական գինիները բավականին հաջող մրցակցում են ոչ մեծ թանկ արտադրողների սեգմենտում։ Խոսքը նարնջագույն և չոր կարմիր, ինչպես նաև բիո և բնական գինիների մասին է։
Սակայն, ըստ նրա, հաճախ անգամ վրացական ամենաորակյալ գինի արտադրողներին կայունությունն է պակասում․ բերքից բերք՝ բարձր որակն ապահովել ոչ բոլորի մոտ է ստացվում։
Ուկրաինայի փորձագետներն ու ձեռնարկատերերը կարծում են, որ վրացի գինեգործները դեռ շատ պետք է աշխատեն իրենց արտադրանքի որակի բարելավման համար՝ ուսումնասիրելով հաջողակ եվրոպական արտադրողների փորձը։ Ինչպես նաև դրա զարգացման և տարածման համար։
Վրաստանը գինիների հայրենիք է, որոնք ամբողջ աշխարհում անվանում են «նարնջագույն» կամ «սաթե», և հսկայական պահանջարկ ունեն վերջին տարիներին։ Սակայն, ինչպես փորձագետներն են նշում, «նարնջագույն» գինիների Վրաստանի առաջատար դիրքն անցել է Իտալիայի, Սլովենիայի և այլ երկրների արտադրողներին։
Գինու սպառումն ու շուկան Ուկրաինայում կայուն կերպով աճում է, գինի խմելը նորաձև է դառնում միջին դասի անձանց շրջանում։ Իսկ այդ շուկայում հաջող առաջընթացի համար վրացի արտադրողները պետք է նաև հաշվի առնեն այն, թե ինչպես է փոխվում սպառողների ճաշակը, ու ինչ է նախընտրում երիտասարդ սերունդը։
«Պետք է նշել նաև, որ դուք ունենք ոչ միայն «Ալազանիի դաշտավայր», այլ նաև չոր ու այլ գինիներ։ Երբ սպառողը տեսնում է ոչ թե հինգ, այլ տասը եվրոյով գինի, նա սկսում է այն համեմատել եվրոպական գինու հետ։ Պետք է պայքարել այդ դասի համար Իտալիայի, Ֆրանսիայի հետ։ Պետք է ասել․ «Երբ մենք գինի էին պատրաստում, ֆրանսիացիները դեռ ծառերի վրա էին»։ «Նարնջագույն» գինու պարագայում վրացիները բաց են թողել իրենց շանսը պատմելու, որ դա «օրանժ» չէ, այլ Կախեթիի գինի, պետք էր այդ մասին բարձր հայտարարել։ Նոր սերունդը, որը հինգ-տասը տարուց սկսելու է գինի սպառել, պետք է իմանա այդ մասին», — խորհուրդ է տալիս Վիտալի Կովաչը։
«Երիտասարդները խմում են ավելի շատ չոր և հաճախ՝ բիո և բնական գինի, այն ամենն, ինչ կապված է ճիշտ սպառման և առողջ ապրելակերպի հետ», — պատմում է Զորիկ Ումանսկին։
Փորձագետները նաև խորհուրդ են տալիս ուշադրություն դարձնել Ուկաինայում արտադրվող, բայց վրացական անվանումներով գինիների մրցակցության խնդրին։ Դա օրինական է, եթե գինու մեջ թեկուզ շատ քիչ օգտագործվում է վրացական գինենյութ։ Սակայն այդ գինիներն իսկական վրացականից կրկնակի էժան են։
Սերգեյ Սինչենկոն պնդում է, որ Վրաստանը պետք է ավելի շատ ուշադրություն դարձնի անվանումների պաշտպանությանը։ Նրա խոսքով՝ հենց այս պատճառով են ժամանակին Ուկրաինայի շուկայից անհետացել իսկական չիլիական գինիները։
«Բացի այդ, կարևոր է պետության աջակցությունը գովազդի գործում։ Ֆրանսիան, Իտալիան, Պորտուգալիան ակտիվորեն մշակում են պետական քաղաքականություն, դրամաշնորհներ տրամադրում։ Արտադրողները գալիս են, համտեսի հնարավորություն տալիս, ներկրողների փնտրում։ Այդ գործընթացը կխթանի ավելի որակյալ գինու պահանջարկը», — ասում է Սինչենկոն։
Զորիկ Ումանսկին կարծում է, որ Ուկրաինայում որակյալ վրացական գինու առաջընթացին խանգարում է հենց վրացական գինիների տարածվածությունը․
«Ուկրաինայում խնդիրն այն է, որ վրացական գինեգործությունը խորհրդային տարիների հետ բացասական ասոցիացիաներ ունի։ Իսկ պատկերացրեք վրացական գինու հաջողությունը Մեծ Բրիտանիայում, Սկանդինավիայում, Ճապոնիայում։ Այնտեղ այդ գինին բառացիորեն «սրբում են», ամեն ինչ գնում են։ Որովհետև այնտեղ ամեն ինչ նոր էջից է»։
«Վրաստանը ճիշտ ուղղությամբ է գնում և ճիշտ բաներ է անում։ Վրաստանը շատ հեռանկարներ ունի՝ բացառիկ տեսակներ, պատմական փորձ, այնտեղ սիրում են գինի, գինին այնտեղ կենսակերպ է։ Այս բաներն արդյունք տալու են», — վստահ է Սերգեյ Սինչենկոն։
Բացի այդ, Ուկրաինայում վրացական գինին մեծ աջակցություն ունի՝ վրացական խոհանոցը։ Կիևում վրացական ռեստորանները բառացիորեն ամեն քայլափոխի են։ Իսկ վրացական գինին ամենատրամաբանական հավելումն է վրացական ուտեստներին։
Մեդիացանցի աջակցությամբ
