Վրաստանը չի շտապում «բացվել»։ Ինչո՞վ է դա սպառնում տնտեսությանը
Ինչո՞ւ կառավարությունը չպահեց խոստումն ու չբացեց երկրի սահմաններն ու զբոսաշրջային սեզոնը հուլիսի 1–ից։ Ենթադրաբար, այդ որոշման հետևանքներից մեկը Քութայիսիում Wizzair բյուջետային ավիաընկերության բազայի փակումն էր, ինչը վնաս կհասցնի Վրաստանի տնտեսությանն ու նրա քաղաքացիների մեծ մասին։
Հուլիս 8–ին կառավարությունը հայտարարեց, որ բացում է սահմանները միայն Եվրամիության հինգ երկրների քաղաքացիների համար։ Սակայն այդ երկրների ընտրությունը հարցեր է առաջացնում։ Փաստացի, զբոսաշրջային սեզոնի վերսկսման հույսերն ապարդյուն էին։
JAMnews–ին տված հարցազրույցում Վրաստանի «Եվրոպական Վրաստան» ընդդիմադիր խմբակցության պատգամավոր Գիորգի Կանդելակին և տնտեսագետ Զվիադ Խորգուաշվիլին քննարկում են Վրաստանի փակ սահմաններն ու կառավարության հակաճգնաժամային քաղաքականությունը։
Ինչո՞ւ Վարստանն ամբողջությամբ «չի բացվում»
Վրաստանի կառավարությունը փոխեց պլանները։ Հայտարարելով, որ Վրաստանը հուլիսի 1–ից բացելու է իր սահմաններն ու դառնալու է «առաջին երկիրն աշխարհում», որը վերսկսել է միջազգային զբոսաշրջությունը՝ հայտարարված ամսաթվից մի քանի օր առաջ այն փոխեց որոշումն ու հետաձգեց սահմանի բացումը ևս մեկ ամսով։
Դա մեծ հիասթափություն առաջացրեց այն մարդկանց շրջանում, որոնք սահմանի բացման և զբոսաշրջային սեզոնի վերսկսման հույս ունեին։ Վրաստանի քաղաքացիները, որոնք արտասահմանում են սովորում և աշխատում, կորցրին գնած տոմսերը։ Վնասներ կրեցին նրանք, ովքեր ներդրում էին արել և պատրաստվել զբոսաշրջային սեզոնին։
• Կարծիք․ լոուքոսթերների վրացական հակահեղափոխություն
• Վրաստանը սկսում է նորից զարգացնել զբոսաշրջությո՞ւնը
• Վրաստան․ համավարակը՝ որպես Ռուսաստանից տնտեսական կախվածությունը կրճատելու շանս
Wizzair ընկերությունը՝ Վրաստանի ամենամեծ պահանջարկ ունեցող ավիափոխադրողը, հետաձգել է չվերթների մեծ մասը գրեթե մեկ տարով՝ մինչև 2021 թ–ի մայիս։
Սակայն արդեն Հուլիս 8–ին Վրաստանի կառավարությունը հայտարարեց, որ բացում է սահմանները Եվրամիության հինգ երկրների՝ Բալթյան երկրների, Ֆրանսիայի և Գերմանիայի քաղաքացիների համար։ Բանակցություններ են տարվում այդ երկրներից կանոնավոր չվերթների բացման շուրջ։
Դրանից մեկ օր առաջ ֆինանսների նախարար Իվանե Մաճավարիանին տարօրինակ հայտարարություն արեց այն մասին, որ մեծ թվով զբոսաշրջիկները կարող են վնաս հասցնել Վրաստանին։
Պատգամավոր Գիորգի Կանդելակին ասում է, որ իշխանությունների նման հակասական և անհետևողական վարքի խելամիտ պատճառներ չի տեսնում։
Նրա խոսքով՝ երկրի տնտեսությանն ամենամեծ վնասը հասցնում է անորոշությունը․
«Բիզնեսն անորոշություն չի սիրում․․․ Կառավարությունն այնպիսի հակասական ազդանշաններ է տալիս, որ ստիպում է բիզնեսին անցնել վատատեսական սցենարի և սկսել աշխատանքից ազատել աշխատակիցներին։
Զանգվածային հեռացումների այդ ալիքը թափ է հավաքում։ Որքան մեծ է անորոշությունն, այնքան ավելի շատ մարդ կարող է կորցնել աշխատանքը։
Այսօր միայն 80 մարդ է աշխատանքից ազատվել հյուրանոցներից մեկում։ Ինձ հետ կապվեց մի գործարար, որն արդեն ազատել է 120 աշխատակցի, սա արդեն մեծ ալիք է։ Այո շատերն, առանց այդ էլ, կկորցնեին իրենց աշխատատեղերը, սակայն այդ անորոշությունը գործատուներին ստիպում է ավելի շատ մարդու ազատել աշխատանքից»։
Տնտեսագետ Զվիադ Խորգուաշվիլին նույնպես ասում է, որ չի հասկանում ֆինանսների նախարարի և կառավարության դիրքորոշումները․
«Ամեն ինչ պարզ է։ Որքան շատ զբոսաշրջիկ է գալիս երկիր, այնքան ավելի շատ արտարժույթ է գալիս։ Դա, բնականաբար, լավ է տնտեսության համար։ Եվ որքան ավելի երկար փակ լինեն սահմաններն, այնքան վատ երկրի համար»։
Ըստ նրա՝ դա հաստատում է պարզ մի օրինակ․ մայիսի կեսերին տնտեսագետները 2020–ին Վրաստանի տնտեսության 4% անկում էին կանխատեսում։ Սակայն հունիսի վերջին արդեն, ըստ TBC Capital–ի հետազոտության, 5% անկում էր կանխատեսվում այն դեպքում, երբ դեռ ենթադրվում էր, որ սահմանները բացվելու են հուլիսի 1–ից։ Այդ նույն հետազոտության համաձայն՝ զբոսաշրջության անկում էր կանխատեսվում արդեն 75%–ով (մայիսի 65% կանխատեսման համեմատ)։
«Տեսեք, տնտեսության անկման ցուցանիշի աճն ընդամենը 1 տոկոսով հանգեցրել է զբոսաշրջությունից ակնկալվող եկամուտների անկման 10 տոկոսային կետով․․․ Ցանկացած հետաձգում (սահմանների բացման)՝ անգամ մեկ օրով, նշանակում է հազարավոր աշխատատեղերի կորուստ։ Սա նշանակում է, որ հազար մարդ, որոնք աղքատության շեմին չէին, այժմ աղաքատացել է», — ասում է Խորգուաշվիլին։
Ինչպե՞ս թեթևացնել ճգնաժամի հետևանքները
Զվիադ Խորգուաշվիլին կարծում է, որ քաղաքացիների աջակցության և տնտեսության խթանման պլանը, որը մշակել է կառավարությունն, ուշացած և սակավ արդյունավետ է։
«Հարյուր հազարավոր մարդիկ են առանց օգնության մնացել։ Միաժամանակ քայլերը, որոնք ձեռնարկվել են այսպես կոչված տնտեսական խթանման համար, դրա հետ ոչ մի կապ չունեն։ Երբ սուբսիդավորվում են վարկերը, սակայն ոչինչ չի արվում, որ ձեռնարկությունները վերագործարկվեն․․․ Միաժամանակ օգնում ես նրանց, ում անհապաղ օգնություն պետք չէ, օրինակ՝ անշարժ գույքի հատվածին։ Միևնույն ժամանակ, նույնիսկ նրանց չես ազատում վնասակար կարգավորումներից, որոնք ներմուծվել են դեռ կորոնավիրուսից առաջ», — այսպիսի տեսք ունի կառավարության հակաճգնաժամային քաղաքականությունն՝ ըստ նրա։
Զվիադ Խորգուաշվիլիի խոսքով՝ «դա փողի վատնում է, որը ոչ մի տնտեսական արդյունք չի տա»։
Գլխավոր բանը, որը պետք է արվի, հարկերի նվազեցումն է և բիզնեսի համար կոշտ կարգավորումների չեղարկումն, այդ թվում՝ բանկային ոլորտում։ Եթե դա չարվի, ճգնաժամը կխորանա, կարծում է Խորգուաշվիլին։
Գիորգի Կանդելակին նույնպես կարծում է, որ անհրաժեշտ է նվազեցնել հարկերն ու չեղարկել ավելի վաղ սահմանված կարգավորումները։
«Գուցե որևէ մեկը բացատրի՞, թե ինչու պետք է տաքսիները Թբիլիսիում հենց սպիտակ լինեն, այն էլ՝ հիմա, ճգնաժամի փուլում։ Այսինքն՝ եթե ձեր մեքենան կանաչ է, անգործ եք մնալու», — օրինակ է բերում Կանդելակին։
Նրա խոսքով՝ պետք է չեղարկվեն նաև կարգավորումները, որոնք բանկերին սահմանափակում են վարկի տրամադրումը։ Ինչպես նաև դևելոփերների խրախուսումը, որոնց մեծ մասը մոտ է իշխող կուսակցությանը, հետևաբար, այդտեղ կոռուպցիայի ռիսկը բարձր է։
«Մարդիկ պետք է հնարավորություն ունենան օգտագործելու անգամ ոչ մեծ գումարները, որոնք տնտեսել են հարկերի նվազման հաշվին, ամենասուր խնդիրների լուծման համար։
Պետք է չեղարկել կենսաթոշակային հիմնադրամը կամ, նվազագույնը, մարդկանց ընտրելու հնարավորություն տալ՝ թողնել դրանում խնայողությունները կամ օգտագործել սեփական հայեցողությամբ», — կարծում է Կանդելակին։
