Վրաստան․ «Անգամ բռնապետներն են պահպանում պայմանավորվածությունները»
Վրաստանի իշխանությունը հրաժարվել է ընդդիմության հետ համաձայնագրից
Իշխող «Վրացական երազանք» կուսակցությունը հուլիսի 28-ին հայտարարել է, որ պաշտոնապես դուրս է եկել ընդդիմության հետ համաձայնագրից, որը ստորագրել է 2021 թ-ի ապրիլին, Եվրամիության միջնորդությամբ մի քանի ամիս տևած քաղաքական դիմակայությունից հետո։
Ընդդիմության մի քանի առաջնորդ անմիջապես լքել է խորհրդարանը։ Փորձագետները կարծում են, որ տեղական ինքնակառավարման մարմինների կարևոր ընտրություններից երկու ամիս առաջ փաստաթղթի չեղարկումը վատ նշան է։ Փաստարկներն ու իրադարձությունների հետագա զարգացման կանխատեսումները՝ ստորև։
Համաձայնագրի չեղարկումը նշանակում է, որ իշխանությունը չի կատարում համաձայնագրի մի քանի կետերը, որոնք պետք է հստակ քայլեր լինեին քաղաքական ճգնաժամից երկիրը դուրս բերելու, որն առաջացել է 2020 թ-ի հոկտեմբերին, խորհրդարանական ընտրություններից հետո։
Ապրիլին երկարատև և դրամատիկ բանակցություններից հետո Եվրախորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի միջնորդությամբ ստորագրված փաստաթղթով առաջարկվում էին մի քանի վիճելի հարցերի համաձայնեցված լուծումներ, նախևառաջ՝ դատական և ընտրական բարեփոխումների վերաբերյալ։
Առանձնահատուկ նշանակություն ունի ամենավիճարկվող հարցին վերաբերող կետը․ արդյո՞ք պետք է արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ անցկացվեն, ինչպես պնդում է ընդդիմությունը։ Կողմերն արդյունքում պայմանավորվել էին, որ այս հարցում «հանրաքվեի» դեր են խաղալու 2021 թ-ի հոկտեմբերի 2-ին կայանալիք ՏԻՄ ընտրությունները․ եթե իշխող կուսակցությունը հավաքի 43 տոկոսից պակաս ձայն, խորհրդարանական նոր ընտրություններ կնշանակվեն։
Իշխող կուսակցության նախագահ Իրակլի Կոբախիձեն ճեպազրույցի ժամանակ համաձայնագրից դուրս գալու մասին հայտարարելիս նշել է, որ տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների հետ կապված կետը նույնպես արդեն անվավեր է։
Նա հայտարարել է, որ «Վրացական երազանքն» ամբողջությամբ կատարել է համաձայնագրի պայմանները, իսկ այն չեղարկելու համար մեղավոր է ընդդիմությունը, քանի որ փաստաթուղթը չի ստորագրել «Միասնական ազգային շարժում» առաջատար ընդդիմադիր կուսակցությունը (ստեղծվել է Վրաստանի նախկին նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլիի կողմից)։
Այս առնչությամբ Կոբախիձեն փաստացի բացահայտ մեղադրել է արևմտյան միջնորդներին․
«Հիմնական ընդդիմադիր ուժն ընդհանրապես չի ստորագրել համաձայնագիրը՝ ընդհանուր առմամբ, ընդդիմադիր պատգամավորների կեսից ավելին, բայց անհասկանալի պատճառներով մեր միջազգային գործընկերներն արմատական ընդդիմությանը կոչ չեն անում ստորագրել փաստաթուղթն ու աշխատել այն կյանքի կոչելու ուղղությամբ»։
Իշխող թիմի առաջնորդը, սակայն, ոչինչ չի ասել համաձայնագրի դրույթները չպահպանելու համար կառավարության հասցեին միջազգային գործընկերների քննադատության մասին։
Մասնավորապես, տարբեր արևմտյան կառույցների մեծ դժգոհությունն ու անգամ վրդովմունքն է առաջացրել Վրաստանի կառավարության կողմից համաձայնգրի կարևոր կետի անտեսումն այն մասին, որ մինչև դատական բարեփոխման ավարտը Գերագույն դատարանի դատավորներ չպետք է նշանակվեն (այս նշանակումները ցմահ են)։
Հուլիսին խորհրդարանը հաստատել էր ոչ պակաս, քան վեց դատավորի թեկնածություն։
Համաձայնագիրը, որը Վրաստանում անվանում են «Շառլ Միշելի փաստաթուղթ», պետք է դառնար կարևոր լծակներից մեկը, որոնք կոչված էին օգնելու հոկտեմբերին կայանալիք ՏԻՄ ընտրություններն արդար միջավայրում անցկացնելուն։
Ընդհանուր առմամբ, այս համաձայնագիրը, որը նախապատրաստվել էր միջազգային հանրության աննախադեպ ակտիվության և մասնակցության պարագայում, ընդգծում էր եվրատլանտյան ուղղվածությանը Վրաստանի հավատարմությունը։
«Վրացական երազանքի» այս համաձայնագիրն արդեն հերթական քաղաքական լարվածությունն է առաջացրել։ Ընդդիմադիր «Գիրչի․ ազատության առաջնորդ» կուսակցության առաջնորդ Զուրաբ Ջափարիձեն արդեն լքել է խորհրդարանը։ «Լելո» կուսակցությունը չի բացառում ՏԻՄ ընտրությունների բոյկոտը։
Փորձագետները կարծում են, որ ՏԻՄ ընտրություններից երկու ամիս առաջ փաստաթղթի չեղարկումը վատ նշան է։
Թոռնիկե Շարաշենիձե, միջազգային հարաբերությունների դոկտոր, GIPA-ի պրոֆեսոր
«Հազիվ թե հենց հիմա կարելի է սպասել արտակարգ իրադարձությունների և պատժամիջոցների, սակայն հիասթափությունը միջազգային հանրության մոտ ակնհայտ է։ Այս որոշմանը մի քանի գործոն է նախորդել։
Առաջինը, որը բոլորի մտքով է անցնում, այն է, որ իշխանությունը վախենում է ձախողվել, ՏԻՄ ընտրություններում չհավաքել այդ 43 տոկոսը։
Մյուսը՝ նրանք դատավորներին նշանակեցին, քննադատության արժանացան, զայրացան։ Հավանաբար, նրանք կարծում են, որ արժանի չեն այդ քննադատությանը, քանի որ ընդդիմության հետ բանակցությունների ժամանակ զիջումների են գնացել։
Խորհրդարանական ընտրություններից հետո «Վրացական երազանքը» հիմնականում ռացիոնալ է գործել։ Մասնակցել է երկխոսությանը, հիմնականում համաձայնել Արևմուտքի հետ։ Սակայն երբ քննադատության է արժանացել դատավորների նշանակման պատճառով, արձագանքը հենց այսպիսին է եղել․ ինչո՞ւ են միայն մեզ քննադատում, ինչո՞ւ չեք քննադատում «Ազգային շարժմանը», նրանք ընդհանրապես չեն ստորագրել այդ փաստաթուղթը, իսկ մենք «մեզ լավ ենք պահել»։
Սակայն ներկայիս որոշման գլխավոր պատճառը, կարծում եմ, այլ է։
Իշխանությունն իրեն վստահ սկսեց զգալ այն բանից հետո, երբ ընդդիմադիր հեռուստաալիքները չկարողացան ավելի մեծ ամբոխ դուրս բերել փողոց։
Թե ինչով սա կավարտվի, դեռ վաղ է խոսել։ Կարծես, նրանց հաշվարկն այն է, որ մարդիկ փողոցային ակցիաների դուրս չեն գա, և պատժամիջոցներ դեռևս նույնպես չեն լինի։ Սակայն իշխանությունը մեծապես վատթարացրել է քաղաքական իրավիճակը՝ թե՛ ներքին, թե՛ արտաքին։ Եվ մենք բոլորս հասկանում ենք, որ համբերությունն անսահման չի լինելու»։
Գիա Խուխաշվիլի, քաղաքական վերլուծաբան
«Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ, չնայած վարչական ռեսուրսների համախմբմանը, իշխանությունն, ըստ ամենայնի, չի կարող ՏԻՄ ընտրություններում հոկտեմբերին 43 տոկոս ձայն հավաքել։ Այդ պատճառով էլ նրանք այս քայլին են դիմել՝ սեփական արժանապատվության, քաղաքական հեղինակության գնով։ Սա իրոք անհավանական բան է։
Մեզ քաղաքական ճգնաժամ է սպասվում։ Եվ արդյունքում տուժելու է պետությունը։ Իսկ թե ինչպես քաղաքական ընդդիմությունը կօգտվի այդ իրավիճակից, արդեն նրա գործն է։
Իմ կարծիքով՝ այս ամենն աբսուրդ է, անգամ բռնապետներն այդպես չեն անում։ Նման փաստաթղթերը կա՛մ չեն ստորագրում, կա՛մ, եթե ստորագրել են, կատարում են։ Սա է հենց քաղաքական հեղինակությունը։
Նման բան չի լինում ո՛չ քաղաքականությունում, ո՛չ բիզնեսում, ո՛չ էլ այլ ոլորտներում։ Սա ոչ միայն քաղաքական էթիկայի կոպիտ խախտում է, այլև ընդհանրապես մարդկային արժանապատվության բացակայություն»։
