«Թբիլիսին չի դիտարկելու ոչ մի ձևաչափի մասնակցության հավանականություն, որը ներառում է Ռուսաստանը, այնքան ժամանակ, քանի դեռ այն չի դադարեցրել Աբխազիայի և Ցխինվալի շրջանի օկուպացիան և չի վերադարձել Վրաստանի տարածքային ամբողջականության ճանաչմանը», — բազմիցս հայտարարել է երկրի ԱԳՆ-ն։
Վերջնական մերժման մասին հայտարարվել է Վրաստանի և Ռուսաստանի արտաքին գործերի և տրանսպորտի նախարարությունների ներկայացուցիչների նոյեմբերի 24-ի առցանց հանդիպման ժամանակ։
Սակայն այդ հանդիպմանը քննարկվել են երկու երկրների առևտրատնտեսական, տրանսպորտային, գույքային և հումանիտար հարաբերությունները, ասված է պաշտոնական հաղորդագրություններում։
«3+3» ձևաչափի գաղափարը, «որի նպատակը տարածաշրջանում խաղաղություն հաստատելն է», առաջարկել է Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը, 2020 թ․ աշնանը տեղի ունեցած Արցախյան երկրորդ պատերազմից հետո։ Վրաստանն ամենասկզբից հայտարարել է, որ չի մասնակցելու այդ նախագծին։ Սակայն Թուրքիայի նախագահը կրկին սկսել է այդ նախաձեռնության մասին խոսել 2021 թ․ հունիսին Ադրբեջան կատարած այցի ժամանակ։
«Ոչ միայն Ադրբեջանը, այլև տարածաշրջանի բոլոր երկրները, այդ թվում՝ Հայաստանն ու ողջ աշխարհը կշահեն, եթե Կովկասում խաղաղություն և անդորր հաստատվի», — ասել է Էրդողանը։
Հանդիպման ժամանակ Վրաստանի վարչապետի հատուկ ներկայացուցիչ Զուրաբ Աբաշիձեն ուշադրություն է հրավիրել Աբխազիայում և Ցխինվալի շրջանում բարդ իրավիճակի վրա, ասված է Վրաստանի կառավարության մամուլի հաղորդագրությունում։
«Ռուսական կողմին հետաքրքրում էր վրացական կողմի վերաբերմունքը տարածաշրջանային խորհրդատվությունների (3+3) այսպես կոչված նոր մեխանիզմին և այդ համատեքստում նախատեսված հստակ միջոցներին։ Զուրաբ Աբաշիձեն ընդգծել է, որ վրացական կողմը չի դիտարկելու նախաձեռնությանը մասնակցելու հնարավորությունը», — ասված է կառավարության հայտարարությունում։
Հաղորդագրությունում նաև նշվում է, որ 2021 թ․ հունվար-հոկտեմբերին երկու երկրների առևտրային հարաբերություններում դրական դինամիկա է նկատվել՝ ի տարբերություն նախորդ տարվա միևնույն ժամանակահատվածի։ Ապրանքաշրջանառությունն ավելացել է 37,2 տոկոսով և կազմել 481,82 մլն դոլար։ Միաժամանակ արտահանումն ավելացել է 14,3 տոկոսով և կազմել 812,18 մլն դոլար։ Ավելացել են նաև բեռնափոխադրումները․
«Նշվել է, որ ընթացիկ վերանորոգման և ենթակառուցվածքային աշխատանքները Կազբեգի-Լարս սահմանային անցակետին և դրանից ճյուղավորվող ճանապարհներին հարող տարածքներում չպետք է նվազեցնեն երթևեկության ու բեռնափոխադրումների ծավալը, ինչը պահանջում է կողմերի համաձայնեցված գործողություններ։
Բանակցությունների ընթացքում հիմնական ուշադրությունը դարձվել է 2011 թ-ի համաձայնագրին Վրաստանի և Ռուսաստանի կառավարությունների միջև՝ մաքսային վարչարարության և առևտրի մշտադիտարկման մեխանիզմներին վերաբերող սկզբունքների վերաբերյալ։ Կողմերը պատրաստակամություն են հայտնել նպաստելու փորձագիտական աշխատանքային խմբերի աշխատանքին և համաձայնագրի իրականացմանը»։
Ինչպես հաղորդել են կառավարության աշխատակազմից, պրահյան ձևաչափով հաջորդ հանդիպման ամսաթիվն ավելի ուշ կհստակեցվի։
• 2008 թ․ օգոստոսյան պատերազմից հետո Վրաստանի և Ռուսաստանի միջև ուղիղ երկխոսությունը խզվել է։ Հրադադարի մասին 2008 թ․ օգոստոսի 12-ի համաձայնագրի համաձայն՝ որոշվել է ստեղծել Ժնևյան բանակցությունների ձևաչափ, որտեղ Ռուսաստանն ու Վրաստանը Սուխումի և Ցխինվալի ներկայացուցիչների, ինչպես նաև միջազգային կազմակերպությունների ներկայացուցիչների հետ միասին կքննարկեն տարբեր մարդասիրական հարցեր։
• Այն բանից հետո, երբ «Վրացական երազանք» ներկայիս իշխող կուսակցության իշխանության գալուց հետո ստեղծվեց Աբաշիձե-Կարասին վրաց-ռուսական բանակցությունների ձևաչափը, Ժնևը միակ վայրն էր, որտեղ խոսում էին Թբիլիսին ու Մոսկվան։
• Ժնևի բանակցություններն անցկացվում են տարեկան չորս անգամ։
• Ժնևի ձևաչափը չի վերաբերում հակամարտության քաղաքական ասպեկտներին։ Այսինքն՝ Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի կարգավիճակն ու մյուս քաղաքական հարցերն այստեղ չեն քննարկվում։
• Ժնևի միջազգային բանակցություններն անցկացվում են երկու զուգահեռ աշխատանքային խմբերում։
• Առաջին խումբը քննարկում է անվտանգության հարցեր (օրինակ՝ Ռուսաստանի և Վրաստանի միջև, միջազգային անվտանգության մեխանիզմների ստեղծումը Վրաստանի օկուպացված շրջաններում)։
• Երկրորդ խումբը քննարկում է բռնի տեղահանվածների դրությունն ու նրանց վերադարձը։ Այս խումբը նաև քննարկում է մարդասիրական հարցեր, որոնք կապված են օկուպացված տարածքներում բնակվող անձանց հետ (օրինակ՝ կրթությունը մայրենի լեզվով, մշակութային ժառանգության պաշտպանություն, օկուպացիոն գծով մարդկանց ազատ տեղաշարժը, օկուպացված տարածքներում բնակվողների առողջությունը, քրեական գործերը, մարդու իրավունքները և այլն)։
• Վրաստանից և Ռուսաստանից զատ՝ Ժնևի բանակցություններին մասնակցում են ԱՄՆ ներկայացուցիչներն ու ԵԱՀԿ, ԵՄ և ՄԱԿ համանախագահները։ Քննարկումներին մասնակցում են նաև Ցխինվալի և Սուխումի ներկայացուցիչները։
