Վրաստանի Սահմանադրությունն արգելելու է հողի վաճառքն արտասահմանցիներին: Դա լա՞վ է, թե՞ վատ
Վրաստանը մտադիր է Սահմանադրությունում հստակ գրանցել արտասահմանցիներին գյուղատնտեսական նշանակության հողերի վաճառքի արգելքը:
Համապատասխան օրենքն արդեն ընդունվել է երրորդ ընթերցմամբ. արտասահմանյան քաղաքացիներին հողի վաճառքի մորատորիում է հայտարարված: Իսկ երբ գործարկվի նոր Սահմանադրությունը (իշխող «Վրացական երազանքը» դիտարկում է սահմանադրական փոփոխությունների ընդունում), ապա արտասահմանցիներին գյուղատնտեսական նշանակության հողերի վաճառքի արգելքը կդառնա սահմանադրական նորմ:
Այս գաղափարն ունի կողմնակիցներ և հակառակորդներ: Մենք ընտրել ենք նրանց ամենատարածված փաստարկները:
Ումի՞ց կամ ինչի՞ց է պաշտպանվում Վրաստանը: Արգելքի կողմնակիցների փաստարկները
Դա ժողովրդի կամքն է
Արգելքի մասին Սահմանադրությունում փոփոխություններ անելու նախաձեռնողը վարչապետ Գիորգի Կվիրիկաշվիլին է: Նա ընդգծել է, որ տվյալ կարգավորումը բնակչության պատվերն է և նա ինքը «բարձրաձայնում է Վրաստանի քաղաքացիների ճնշող մեծամասնության այդ պահանջը»:
Նույն բանի մասին է խոսում նաև Վրաստանի խորհրդարանի նախագահ Իրակլի Կոբախիձեն: Նրա խոսքով՝ Վրաստանի քաղաքացիները չափազանց էմոցիոնալ են մոտենում հողի հետ կապված հարցերին, և դա ցայտուն կերպով արտահայտվել է Սահմանադրության նախագծի համաժողովրդական քննարկումների ընթացքում, երբ շատերն անհանգստություն են արտահայտել այն բանի հետ կապված, որ արտասահմանցիները կարող են հող գնել Վրաստանում:
Վրաստանում հողն էժան է, այն հեշտությամբ կարող են գնել հարուստ արտասահմանցիները
Իշխանությունների ևս մեկ փաստարկ է գյուղատնտեսական հողերի ոչ մեծ ընդհանուր տարածքը, և այդպիսի սակավահողությունը շատ կարևոր գործոն է այնպիսի ագրարային երկրի համար, ինչպիսին է Վրաստանը: Այդ պատճառով էլ անհրաժեշտ է օրինականացնել արգելքը հարուստ պետությունների քաղաքացիներին զանգվածաբար էժան վրացական հող ձեռք բերելու հնարավորությունից զրկելու համար, ինչը կարող է երկրի ազգային շահերին վերաբերել:
Վրացիները փոքրամասնություն կդառնան
Տարածված փաստարկներից մեկի համաձայն՝ Վրաստանում հողը կսկսեն համատարած գնել, օրինակ, չինացիները, և շուտով Վրաստանում վրացիները փոքրամասնություն կկազմեն:
Այդ մասին անմիջականորեն իշխանությունների ներկայացուցիչները չեն խոսում, փոխարենը այդ կարծիքն ակտիվորեն տարածում է իշխանությանը մոտ կանգնած ընդդիմությունը, ինչպես նաև քաղաքական կուսակցությունները, որոնց բնորոշ է հակաարևմտյան հռետորաբանությունը.
«Հողը զանգվածաբար կգնեն չինացիները, արաբները, թուրքերը, իրանցիները: Նրանք կբերեն իրենց ընտանիքներին, տեխնոլոգներին, աշխատուժն, ու 10-15 տարուց վրացական բնակչությունը փոքրամասնություն կկազմի», —«Ռուսթավի-2» հեռուստաընկերության եթերում ասել է «Ազգայիններ» շարժման նախագահ, սփյուռքի հարցերով նախկին փոխնախարար Սանդրո Բրեգաձեն:
Եվ ներդրումներ չկային, և գյուղատնտեսությունը չէր զարգանում
Իշխանությունները որոշել են իրենց մեղքը չտեսնել այն փաստում, որ գյուղատնտեսությունում քիչ ներդրումներ են արվում, և, ընդհակառակը, փորձում են օգտագործել այն որպես արգելքի օգտին փաստարկ:
Օրինակ, գյուղատնտեսության նախարար Լևան Դավիթաշվիլին վստահ է, որ գյուղատնտեսական հողի վաճառքի արգելքը արտասահմանցիների համար ոչ մի վնաս չի հասցնի երկրին, ինչպես նաև գյուղատնտեսական ճյուղին: Նրա խոսքով՝ վերջին փուլի փորձը ցույց է տալիս, որ հողի ազատ վաճառքը գյուղատնտեսությունում առանձնապես ներդրումներ չի ներգրավում: Հողը վաճառվում էր, սակայն դա ոլորտի զարգացման համար ոչ մի խթան չի հանդիսացել: Իսկ վաճառքի արգելքն, ըստ նրա, ընդհակառակը, ավելի կլավացնի իրավիճակը. հողը կդառնա ռեսուրս, որին տերերն ավելի մեծ պատասխանատվությամբ կվերաբերվեն:
Դա երկրին տնտեսական վնաս կհասցնի: Արգելքի հակառակորդների փաստարկները
Ներդրումների ծավալի կրճատում
Վրաստանում գյուղատնտեսության զարգացման միակ միջոցն ուղղակի արտասահմանյան ներդրումներն են: Արգելքը կհանգեցնի որակավորված ներդրողների կորստի, և երկրի, ինչպես նաև գյուղատնտեսության զարգացումը կսառեցվի:
«Մենք արդեն ունենք այդ արգելքի արդյունքը: «Վրաց-իսրայելական գործարար պալատի» անդամը, որը Վրաստանում 170 հա հողատարածք ունի, մտադիր է այդ գործում ներգրավել ամերիկացի գործընկերոջը: Հենց սկսվեցին խոսակցություններն օրենսդրական սահմանափակումների և արտասահմանցիներին հողի վաճառքի արգելքի մասին, բանակցությունները դադարեցվեցին», —JAMnews-ին հայտարարել է «Վրաց-իսրայելական գործարար պալատի» իրավաբան Ռաուլ Ագիկիանին:
Հողը կարժեզրկվի
Եթե հարուստ գնորդներ չլինեն, հողի շուկայական գինը կընկնի, այն էժան գնով կգնեն վրացի գործարարները, և այդ դեպքում ամենաշատը կտուժեն հենց գյուղացիներն, ասում են ընդդիմության ներկայացուցիչներն ու փորձագետները, որոնք լիբերալ տնտեսության կողմնակիցներ են:
Վրաստանը կարևոր գիտելիքներ և փորձ ձեռք չի բերի
«Վրաստանում կրթության դեֆիցիտ է: Արտասահմանյան ներդրումները երկիր միակ մտնող փողերը չեն, այլ նաև գիտելիքներն ու ժամանակակից տեխնոլոգիաները: Օրինակ, «Ֆերերո» ընկերությունը (շոկոլադի և հրուշակեղենի արտադրության իտալական ընկերություն, որն Արևմտյան Վրաստանում պնդուկի պլանտացիներ և վերամշակող արտադրամասեր ունի) տարածաշրջան գիտելիքներ է բերել, որոնք անհրաժեշտ են պնդուկի արդյունավետ աճեցման համար, և այսօր պնդուկը դարձել է հաջող արտահանման մթերք: Արտասահմանյան ներդրողների առջև օրինականացված խոչընդոտ դնելը կհանգեցնի նրան, որ երկիրը կզրկվի առաջատար գիտելիքներ և տեխնոլոգիաներ ստանալու հնարավորությունից, և վրացի գյուղացիները կվերադառնան արորին և բրիչին», — կարծում է տնտեսագետ Գիորգի Պապավան:
Միջազգային պրակտիկա
Այս փաստարկը փորձում են օգտագործել ինչպես արտասահմանցիներին հողի վաճառքի արգելքի կողմնակիցներն, այնպես էլ հակառակորդները: Յուրաքանչյուրն այն մեկնաբանում է իր օգտին: Կողմնակիցները պնդում են, որ եվրոպական երկրներում արտասահմանցիներին հող վաճառելու արգելք կա նաև եվրոպական երկրներում, և դա վրացական նորարարություն չէ: Սակայն հակառակորդները պնդում են, որ ոչ մի քաղաքակիրթ երկրում արտասահմանցիներին գյուղատնտեսական հողերի վաճառքի համատարած արգելք չկա, առավել ևս դա ոչ մի տեղ Սահմանադրությամբ դա ամրագրված չէ, չնայած որ որոշ պետություններ որոշակի կարգավորումներ և սահմանապակումներ են օգտագործում արտասահմանցիներին գյուղատնտեսական հողատարածքներ վաճառելու գործում:
«Մենք նույնպես կարող էինք որոշակի կարգավորումներ մտցնել՝ հաշվի առնելով մեր իրողությունները, օրինակ, չվաճառել սահմանամերձ հողերը», — ասում է Գիորգի Պապավան:
Նախընտրական պոպուլիզմ և խաղ թվացյալ հայրենասիրական զգացմունքների հետ
Վրացական հողի վաճառքի անթույլատրելիության մասին մշտական խոսակցություններն ու քննարկումները և այն, որ վրացիները կարող են փոքրամասնություն կազմել, խաղ է թվացյալ հայրենասիրական զգացմունքների հետ: Ընդդիմության կարծիքով՝ իշխող կուսակցությունը տնտեսապես պարտվողական որոշում է ընդունել նախընտրական միավորներ հավաքելու համար (աշնանը Վրաստանում տեղական ինքնակառավարման մարինների ընտրություններ են – JAMnews):
«Իրանցիների և հնդիկների՝ Վրաստան զանգվածային տեղափոխության վտանգ չկա, և այդ թեմայի մշտական արծարծման միջոցով իշխանություններն ու տարբեր քաղաքական ուժերը բնակչության շրջանում իռացիոնալ վախեր են սերմանում», — ասում է տնտեսագետ Գիորգի Պապավան: Նրա խոսքով՝ գյուղատնտեսական նշանակության հողերի վաճառքն արտասահմանցիներին մինչև հիմա միայն դրական արդյունք է տվել. դա և ներդրողի ի հայտ գալն է, և տեղական արտադրանքի արտահանումը, և դրան խոչընդոտելը հավասարազոր է առաջընթացի դեմ պայքարին:
— Արտասահմանցիներին հող վաճառելու արգելքի փորձ Վրաստանն արդեն ունի: 2013թ-ին երկրի խորհրդարանը նման արգելք էր մտցրել «Հողի օգտագործման մասին» օրենքում: Այդ մոտեցման դեմ հանդես էր եկել երկրի նախագահ Գիորգի Մարգվելաշվիլին: Նա վետո էր դրել օրենքի վրա, որն այնուամենայնիվ խորհրդարանը հետո հաղթահարել էր: Սակայն ավելի ուշ Վրաստանի Սահմանադրական դատարանը հողի վաճառքի արգելքը Սահմանադրության հակասող էր ճանաչել: Այն ժամանակ փորձագետներն ու ընդդիմադիր ուժերը նախազգուշացնում էին կառավարությանն այն մասին, որ հողի վաճառքի արգելքը կարող է գյուղատնտեսությունում ներդրումների կրճատման բերել:
— 2016թ-ին գյուղատնտեսությունում և ձկնաբուծությունում արտասահմանյան ներդրումները կազմել են մոտ 10 մլն դոլար, ինչը կազմում է արտասահմանյան ներդրումների ընդհանուր ծավալի մոտ 0.6%-ը:
— Վրաստանի ընդհանուր մակերեսը կազմում է 7 628.4 հազար հեկտար, դրանցից 3 025,8 հազար հեկտարը (39,7%) գյուղատնտեսական տարածքներ են, 802,1 հազար հեկտարը (26,5%)՝ հերկելի հողեր, 143,5 հազար հեկտարը՝ խոտհարքային հողեր, իսկ 1796,6 հազար հեկտարը (59,4%)՝ արոտավայրեր:
Պաշտոնական տեղեկատվության համաձայն՝ այսօրվա դրությամբ արտասահմանցիների սեփականությունում է երկրի գյուղատնտեսական հողերի ֆոնդի 5%-ը:
