«Ես անձամբ կրում եմ պատասխանատվություն այս ամենի համար»․ Հայաստանի վարչապետն՝ արցախյան իրավիճակի մասին
«Եթե եղել են անհաջողություններ, ուրեմն ես ինչ-որ տեղ սխալվել եմ, սակայն պետք է հասկանալ, թե երբ և ինչում, հատկապես՝ ստեղծված իրավիճակում», — ասել է վարչապետը՝ Facebook-ի իր էջում տեսաուղերձ հղելով քաղաքացիներին։
Նիկոլ Փաշինյանը փորձել է վերլուծել իր սխալները ղարաբաղյան խնդրում՝ պաշտոնը ստանձնելու պահից մինչև հակամարտության գոտում նոյեմբերի 10-ին հրադադարի հայտարարության ստորագրումը։
Հիմնական հարցը, որին փորձել է պատասխանել վարչապետը, հետևյալն է․ ինչն այն չի արել նա պատերազմը կանխելու համար։
Նա նշել է, որ 2018 թ-ին դառնալով վարչապետ և ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման դրությանը ծանոթանալով՝ պարզել է այն, ինչի մասին չի զգուշացրել ժողովրդին։ Խոսքն այն մասին է, որ հայկական կողմից ակնկալվում էր հրաժարում Արցախին հարող 5 շրջաններից՝ առանց ԼՂ կարգավիճակի ճշգրտման և դրա որոշման հստակ մեխանիզմների։ Հակառակ դեպքում պատերազմ էր լինելու։
Փաշինյանը պարզաբանել է, որ նա ժողովրդի հետ այս մասին չի խոսել ոչ այն ժամանակ, ոչ 2020 թ-ի սեպտեմբերի սկզբին, երբ ակնհայտ նախանշաններ կային, որ պատերազմ կարող է սկսվել, ոչ էլ պատերազմի առաջին փուլում։ Նրա խոսքով՝ հայ հասարակությունում քչերը կհամաձայնեին այդ փուլում առաջարկվող պայմաններին, եթե անգամ այժմ՝ մեծ անհաջողություններից հետո, մարդիկ չեն կարող ընդունել դրանք։
Բացի այդ, նա նաև հնարավորություններ է փնտրել բանակցությունների այս տրամաբանությունը փոխելու, փորձել է պայքարել Արցախի բնակիչների իրավունքների համար և դրա համար առավելագույն ջանքերն է գործադրել։ Իսկ պատերազմի առաջին փուլում դրա ընթացքի մեջ բեկում մտցնելու փորձ է արվել։ Սակայն փաստացի ոչինչ չի հաջողվել։
Չի հաջողվել նաև բեկում մտցնել բանակցությունների ընթացքի մեջ, քանի որ դա, ինչպես պնդում է Փաշինյանը, միակ թեզն էր, որը տարընթերցման տեղիք չէր տալիս։
Փաշինյանն անդրադարձել է նաև հասարակությունում շրջանառվող միֆերին, որ կարգավորման սկզբունքները մշակվել են՝ «ինչ-որ արտաքին քաղաքական նրբությունների» համաձայն, թերևս, նա նկատի ունի Ռուսաստանի հետ իր ոչ այնքան հարթ հարաբերությունները, որոնք այլ կերպ են պահպանել իր նախորդները։ Եվ հենց դրա համար է նրան այժմ մեղադրում ընդդիմությունը։
Սակայն, ըստ նրա, ղարաբաղյան խնդրի լուծման մոտեցումները նույնն են եղել և 2015, և 2016 թթ-ին։ Ընդ որում, Փաշինյանն ափսոսում է, որ Հայաստանին չի հաջողվել այս ողջ ընթացքում փոխել միջազգային հանրության աչքերում ղարաբաղյան հակամարտության ընկալումը որպես տարածքային վեճ։
Ամփոփելով՝ Փաշինյանը նշել է, թե երբ է կայացվել Արցախին հարող շրջանները հանձնելու և ռազմական գործողությունները դադարեցնելու մասին որոշումը։ Այդ պահը եկել է այն ժամանակ, երբ ակնհայտ է դարձել, որ իրավիճակի մեջ բեկում մտցնելու հնարավորություն չկա և վատթարագույն սցենարից խուսափելու խնդիր կա։
«Այժմ կարելի է ասել, որ, եթե մենք մեկ տարի առաջ համաձայնեինք այս պայմաններին, կունենայինք ավելի բարենպաստ իրավիճակ, քան այժմ։ Սակայն ո՞վ կհավատար սրան մեկ տարի առաջ։ Քչերը։ Եվ ես ինքս էլ չէի հավատա։ Եվ կստացվեր, որ մենք առանց պայքարի ինչ-որ բան ենք տվել և չենք էլ փորձել նույնիսկ պայքարել»։
Անցած ուղուն հայացք գցելով՝ վարչապետը խոստովանել է, որ հենց այս հարթությունում է տեսնում իր սխալներն ու պատրաստ է դրանց համար պատասխանատվություն կրել։ Սակայն միաժամանակ գիտակցում է, որ այլընտրանքային լուծումները հայկական կողմի համար անընդունելի էին։
Նա խոստովանում է նաև, որ չնայած իր պաշտոնավարման ժամանակ բանակի խնդիրներին դարձրած մեծ ուշադրությանը, կառավարությանը չի հաջողվել դրա զարգացման մեջ այնքան միջոցներ ներդնել, որքան ցանկալի կլիներ։
«Այժմ մնում է կենտրոնանալ Հայաստանի և Արցախի ուժեղացման վրա ինտելեկտուալ, տնտեսապես, կրթական առումով՝ գիտակցելով, որ, այո, մենք ընկել ենք, սակայն չենք ծնկել, մենք կանգնել ենք տղամարդավարի, մինչև վերջին խազը, և կայացրել ենք որոշում անդունդը չգլորվել։ Եվ դա եղել է ցավոտ որոշում, բայց անհրաժեշտ և անխուսափելի, որովհետև հակառակ դեպքում մեր իրավիճակը լինելու էր շատ ավելի վատ»։
