«ԿԽՄԿ-ի պաշտպանության ներքո գտնվող անձի ձերբակալումը ռազմական հանցագործություն է»․ ՀՀ դիրքորոշումը
Վագիֆ Խաչատրյանին ձերբակալել են
Առավոտից Երևանում բողոքի ցույցեր են ընթանում ՄԱԿ-ի և Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի գրասենյակների առաջ։ Ցուցարարները պահանջում են Ադրբեջանից հայրենիք վերադարձնել 68-ամյա Վագիֆ Խաչատրյանին, որին ադրբեջանցիները ձերբակալել էին Լաչինի անցակետում և տեղափոխել Բաքու։ Արցախցուն Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի աշխատակիցները Հայաստան էին տեղափոխում շտապ բուժօգնություն ստանալու նպատակով։
Ադրբեջանի գլխավոր դատախազությունը նրան մեղադրում է «1991 թվականի դեկտեմբերին Մեշալի գյուղի վրա հարձակման մեջ, որը հանգեցրել է խաղաղ բնակիչների մահվան»։
Խաչատրյանի դուստրերի կարծիքով՝ Ադրբեջանի դատախազության հայտարարությունն այն մասին, որ իրենց հայրն, իբր, ղեկավարել է «Խոջալու գյուղում ցեղասպանություն իրականացրած հանցավոր խումբը, բացարձակ զրպարտություն է»։ Նրանք լրագրողներին ասել են, որ իրենց հայրը խորհրդային տարիներին վարորդ է աշխատել և չէր կարող լինել «ցեղասպանության կազմակերպիչ»։
Հայաստանի ԱԳՆ-ն հայտարարել է, որ «միջազգային հումանիտար իրավունքի և ԿԽՄԿ պաշտպանության ներքո գտնվող անձի ձերբակալումը այլ կերպ, քան ռազմական հանցագործություն, որակել չի կարելի»։
Հայ քաղաքագետները կարծում են, որ «Ադրբեջանի դեմ պատժամիջոցների կիրառման հարցը հասունանում է», նրանք նման ազդակներ են նկատում ԱՄՆ-ից։
Միջադեպի բոլոր մանրամասները, պաշտոնական հայտարարությունները, ինչպես նաև հայ վերլուծաբանների մեկնաբանությունները
- Հայաստանը հումանիտար բեռներ է ուղարկել ԼՂ, Ադրբեջանը դա անվանել է սադրանք
- «ՄԱԿ ԱԽ դիմելու հարցում ոչ մի դժվարություն չկա»․ Փաշինյան
- «Պատրանքային ելքերի մասին խոսելն օգտակար չէ»․ հայ վերլուծաբանը՝ ԼՂ-ի մասին
Խաչատրյանին բերման ենթարկելու մասին տեղեկատվություն և մեկնաբանություններ ԼՂ-ից
Հուլիսի 29-ին Արցախի պետնախարարն առաջինը հայտնեց, որ Ադրբեջանը ձերբակալել է Կարմիր խաչի միջնորդությամբ բուժման նպատակով ԼՂ-ից Հայաստան տեղափոխվող Արցախի 68-ամյա քաղաքացու։
«Սա հերթական քայլն էր՝ մարդկանց մոտ ձևավորելու նույնիսկ բուժման նպատակով Լաչինի միջանցքով անցնելու մտավախություն»,- գրել էր Գուրգեն Ներսիսյանը։
Նրա գնահատմամբ՝ Բաքվի այս քայլը հետևանք է Հայաստանի իշխանությունների կողմից «Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը ճանաչելու և Արցախը Ադրբեջան կոչելու» և գրեթե անգործություն ցուցաբերող միջազգային հանրության վարքագծի։
Արցախի նախագահի խորհրդական և նախկին օմբուդսմեն Արտակ Բեգլարյանի խոսքով՝ Խաչատրյանն առևանգվել է դստեր և ԿԽՄԿ ներկայացուցիչների ներկայությամբ։ Բեգլարյանը «կեղծ» է անվանել Ադրբեջանի կողմից Խաչատրյանին վերագրվող մեղադրանքները՝ նշելով, որ «նման հանցագործություն Մեշալի գյուղում տեղի չի ունեցել»։
«Վագիֆ Չերքեզի Խաչատրյանը ծնվել է Արցախում 1955 թվականին, ապրում է Ասկերանի շրջանի Պատարա գյուղում։ Ինչպես գրեթե բոլոր արցախցի տղամարդիկ, նա 1991-1994 թվականներին պաշտպանել է իր հայրենիքն ու անվտանգությունը ադրբեջանական ագրեսիայից»,- սոցցանցերում մանրամասներ է հայտնել Արտակ Բեգլարյանը։
Վագիֆ Խաչատրյանի դուստրը՝ Ծովինարը, որը ԿԽՄԿ աշխատակիցների հետ ուղեկցում էր հորը, պատմել է, որ ո՛չ իրեն, ո՛չ էլ Կարմիր խաչի ներկայացուցիչներին չեն բացատրել՝ ինչու և ուր են տանում նրան։ Նա ասել է լրագրողներին՝ հայրը սրտանոթային խնդիրներ ունի, շտապ վիրահատություն էր նշանակված, հավելել է՝ «անցակետում նույնիսկ արդեն ի վիճակի չէր կանգնելու»։
Նույն օրը առևանգված քաղաքացուն վերադարձնելու պահանջով Ստեփանակերտում՝ Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի առաքելության գրասենյակի առջև հանրահավաք է կազմակերպվել։ Արցախցիները պահանջել են, որ կառույցը բարձրաձայնի Արցախի բնակիչների անվտանգությունն ապահովելու անկարողության և ադրբեջանցիների հետ Արցախի ժողովրդի համակեցության անհնարինության մասին:
Կարմիր խաչի կոմիտեն նախ տեղեկացրեց, որ «15 բուժառուի հումանիտար տեղափոխության ժամանակ մեկ մարդ ձերբակալվել է»։ Այնուհետև հայտարարեց, թե ԿԽՄԿ ներկայացուցիչներն այցելել են Խաչատրյանին, նրան հնարավորություն է տրվել կապ հաստատել ընտանիքի հետ։ Հուլիսի 31-ի առավոտյան ՄԱԿ-ի երևանյան գրասենյակի մոտ տեղի ունեցած բողոքի ակցիայի ժամանակ նրա դուստրը՝ Վերան, հերքեց այդ տեղեկությունը։
Քաղաքացու առևանգման փաստի հիման վրա հարուցվել է քրեական գործ։ Արցախի գլխավոր դատախազության տեղեկությունների համաձայն՝ «անձնագրի ստուգման ժամանակ, ըստ ազգային պատկանելության, վերջինիս կամքին հակառակ, բռնության գործադրմամբ Ադրբեջանի Հանրապետության անհայտ զինծառայողները բացահայտ առևանգել են Վ․ Խաչատրյանին»։
«Ակնհայտ է, որ եթե Արցախի հարկադիր հպատակեցմանն ուղղված Ադրբեջանի քաղաքականությունը, որը Բաքուն միջազգային հանրությանը ներկայացնում է որպես կարգավորման նախագիծ, իրագործվի, ապա մարդկանց առևանգումները, անօրինական բերման ենթարկումները, արտադատարանական սպանությունները, բռնի անհետացումներն ու արցախահայության իրավունքների այլ զանգվածային խախտումները համատարած բնույթ կստանան»,- ասված է Արցախի ԱԳՆ հայտարարության մեջ։
Ստեփանակերտը միջազգային դերակատարներից պահանջել է ձեռնարկել «հրատապ և ամենագործուն միջոցները» առևանգված քաղաքացու ազատ արձակման, ինչպես նաև Արցախի քաղաքացիների նկատմամբ Ադրբեջանի կողմից իրականացվող մարդկության դեմ ուղղված հանցագործություններին վերջ տալու համար։
Բողոքի ակցիաներ Երևանում
Հայաստանում Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի ներկայացուցչության շենքի մոտ մի խումբ երիտասարդներ անժամկետ նստացույց են սկսել։
Նրանք պահանջում են ապահովել 68-ամյա Վագիֆ Խաչատրյանի վերադարձը։ Ցուցարարները փակել են նաև գրասենյակի մուտքերն ու պահանջել հանդիպում հայաստանյան գրասենյակի ղեկավարի հետ։
Խաչատրյանին ազատ արձակելու պահանջով մեկ այլ բողոքի ակցիա էլ տեղի է ունեցել ՄԱԿ-ի երևանյան գրասենյակի մոտ։ Այստեղ ելույթ է ունեցել նաև Խաչատրյանի դուստրերից մեկը՝ Վերան.
«Ո՛չ ինձ, ո՛չ մյուս հարազատներին հնարավորություն չի տրվել կապ հաստատել հորս հետ։ Առաջին օրը ԿԽՄԿ-ից զանգահարել են քրոջս ու ասել, որ այցելել են հորս, նա Բաքվի հիվանդանոցներից մեկում է»։
Իրավական գնահատական
Հայաստանը Վագիֆ Խաչատրյանի իրավունքների պաշտպանության վերաբերյալ դիմում է ներկայացրել Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան` Ադրբեջանի նկատմամբ միջանկյալ միջոց կիրառելու պահանջով: Այս մասին հայտնել է Միջազգային իրավական հարցերով Հայաստանի ներկայացուցիչ Եղիշե Կիրակոսյանը։
Հայաստանի ՄԻՊ Անահիտ Մանասյանը հերքել է Ադրբեջանի դատախազության տեղեկություններն ու նշել, որ «միջազգային հետախուզական որևէ համակարգում առկա չէ Վագիֆ Խաչատրյանի հետախուզման վերաբերյալ տվյալ»։
Հիշեցրել է՝ կոմիտեն նախապես համաձայնեցնում է բուժօգնության կարիք ունեցող անձանց տեղափոխումը։ Այսպիսով, ըստ նրա, Բաքուն տվել է իր համաձայնությունը, այնուհետև իրականացրել «ոչ իրավաչափ միջամտություն մարդու հիմնարար իրավունքներին»։
Ասում է՝ Ադրբեջանը խախտել է 1949 թվականի օգոստոսի 12-ի ժնևյան կոնվենցիան և Միջազգային զինված ընդհարումների զոհերի պաշտպանության մասին լրացուցիչ արձանագրության (Արձանագրություն 1) 37-րդ հոդվածը։
Հայաստանի ԱԳՆ հայտարարությունը
Հայաստանի ԱԳՆ-ն դատապարտել է «Խաչատրյանի՝ նախապես ծրագրված առևանգումը»՝ իր դիրքորոշումը հիմնավորելով հետևյալ տեղեկություններով.
«ԿԽՄԿ նախապես կողմերին տրամադրում է տեղափոխվող հիվանդների ցուցակները և միայն համաձայնեցնելուց հետո է իրականացնում նրանց տեղափոխումը։ Ադրբեջանի գլխավոր դատախազության կողմից առևանգումից անմիջապես հետո՝ կեղծ նարատիվներով և մեղադրանքներով լի հաղորդագրության տարածումը ցույց է տալիս, որ այս գործողությունը նախապես մանրամասնորեն ծրագրված է եղել»։
Արտաքին գործերի նախարարության հայտարարության մեջ ընդգծվում է, որ Ադրբեջանի գլխավոր դատախազության հաղորդագրության մեջ «հնչում է բացահայտ սպառնալիք նույն մոտեցումը ԼՂ այլ բնակիչների նկատմամբ ևս կիրառելու վերաբերյալ»։
ԱԳՆ-ն Խաչատրյանի առևանգումը «ռազմական հանցագործություն» է որակել և ընդգծել, որ այդ քայլը միտված է ամբողջությամբ արգելափակելու Կարմիր խաչի գործունեությունը ԼՂ-ում․
«Հատկանշական է, որ ադրբեջանական իշխանությունների այս գործողությունն իրենից ներկայացնում է երկրի նախագահի կողմից մայիսի 28-ին արված՝ «Լաչինի միջանցքում անցակետի տեղադրումը ԼՂ հայերի համար դաս լինելու, նրանց՝ գլխիկոր ներկայանալու» հայտարարության և շարունակաբար հնչող սպառնալիքների ուղղակի իրականացում, որոնց մասին հայկական կողմը բազմիցս ահազանգել է միջազգային գործընկերներին՝ կոչ անելով դատապարտել այդ և նմանօրինակ այլ հայտարարությունները։
Լաչինի միջանցքի ամբողջական փակմանը և ԼՂ ժողովրդի իրավունքների և անվտանգության հարցերի հասցեագրումից հրաժարվելուն զուգահեռ իրականացվող այս ինքնիրավչությունը միտված է ԼՂ բնակչության ահաբեկմանը և ևս մեկ անգամ լուրջ կասկածի տակ է դնում միջազգային ներգրավածության բացակայության պարագայում ԼՂ ժողովրդի ոչ միայն նվազագույն իրավունքների ապահովման, այլև կյանքի իրավունքի իրացման հնարավորությունը»։
Մեկնաբանություններ
Քաղաքական մեկնաբան Հակոբ Բադալյանն ասում է՝ Ադրբեջանի հերթական «հանդուգն ու ցինիկ գործողությունը վկայում է, որ Բաքուն խիստ ազդվել է Կոռնիձոր ժամանած դիվանագիտական դեսանտից։ Նա խոսում է դիվանագետների և միջազգային կազմակերպությունների ներկայացուցիչների այցի մասին Լաչինի միջանցքի սկզբնամաս, որտեղ հուլիսի 26-ից կանգնած է շրջափակված Արցախին ուղղված Հայաստանի կառավարության մարդասիրական օգնության շարասյունը։
«Դժբախտաբար, գործ չունենք զավեշտալի իրավիճակի հետ, այլ մեր հերթական հայրենակցի փաստացի գերեվարման կամ պատանդառության, ընդ որում Կարմիր խաչի «ձեռքից»,- նկատել է նա։
Ասում է՝ պետական պաշտոնյաների կողմից միջազգային դերակատարների հանդեպ կոշտ հռետորաբանությունը, հատկապես՝ դրա տակ եղած խիստ սակավ ռեսուրսի պայմաններում, կբերի ավելորդ բարդության: Ըստ նրա՝ հանրության անելիքը պետք է լինի ձևավորել ստեղծված իրավիճակի, մասնավորապես՝ Ադրբեջանի ագրեսիայի համար բոլորի պատասխանատվության «դիսկուրս», այդ թվում՝ Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի, Ֆրանսիայի, Եվրամիության և մյուս միջազգային կառույցների․
«Բոլորի պատասխանատվության հարց, որպեսզի այս համաշխարհային պատերազմի ռեժիմում, երբ բոլորը շատ դաժան ու սառը կերպով զբաղված են աշխարհհը բաժանելով, որևէ մեկը չկարողանա որևէ «քավության նոխազ» նշանակել Հայաստանի հարցում և ձեռքերն ու գլուխն ազատ դրա հաշվին լուծել իր հարցերը»։
Քաղաքագետ Տիգրան Գրիգորյանի գնահատմամբ՝ Արցախի քաղաքացու առևանգումը վկայում է այն մասին, որ «Ադրբեջանն ամեն անգամ նորանոր կարմիր գծեր է հատում, սեղմում է օղակը»։
Ըստ նրա՝ ԼՂ-ում ստեղծված հումանիտար ճգնաժամի և Բաքվի նման գործելակերպի պայմաններում դժվար է պատկերացնել, որ «ինչ-որ լուծումներ կլինեն առանց պրոակտիվ քաղաքականության»։
«Այս փուլում պետք է բոլոր ուղղություններով շատ հստակ աշխատանք կատարվի՝ թե՛ բանակցային տարբեր ձևաչափերում, թե՛ միջազգային ճնշումը բարձրացնելու ուղղությամբ, և թե՛ հարցը ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդ տանելու ուղղությամբ»,- շեշտել է Գրիգորյանը։
Նրա խոսքով՝ կա որոշակի դիվանագիտական ակտիվություն, Ադրբեջանի նկատմամբ պատժամիջոցներ կիրառելու հարցը «հասունանում» է, Վաշինգտոնում սկսում են մտածել այդ ուղղությամբ։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Վագիֆ Խաչատրյանին ձերբակալել են
