Ռուսաստանից հացահատիկի ներկրման հետ կապված ոչ մի խնդիր չի կանխատեսվում։ Մարտի 17-ին կազմակերպված «Հացահատիկի դեֆիցիտի ռիսկը. ի՞նչ պետք է անի կառավարությունը» թեմայով քննարկման ժամանակ նման կարծիք է հայտնել ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության պարենային անվտանգության և ագրովերամշակման զարգացման վարչության պետ Գևորգ Ղազարյանը։
Ռուս-ուկրաինական պատերազմի, ՌԴ դեմ կիրառվող պատժամիջոցների և արտահանման սահմանափակման վերջին որոշման ֆոնին Հայաստանում քննարկում են պարենային անվտանգության վրա հնարավոր հետևանքները։
Հայաստանի կառավարությունը խոսում է պարենային անվտանգության հետ կապված լուրջ մարտահրավերների մասին, փորձագետները «սուր դեֆիցիտ» չեն կանխատեսում։
Օրեր առաջ ՌԴ տնտեսական զարգացման նախարարությունը հայտարարեց, որ մաքսային-սակագնային և ոչ սակագնային կարգավորման ենթահանձնաժողովը որոշել է մինչև այս տարվա օգոստոսի 31-ը ժամանակավոր արգելել հացահատիկի արտահանումը Եվրասիական տնտեսական միության (ԵԱՏՄ) երկրներ։ Հացահատիկի արտահանման ժամանակավոր արգելքը վերաբերում է ցորենին, տարեկանին, գարուն և եգիպտացորենին։
Կառավարությունը պարենային անվտանգության լուրջ մարտահրավերներ է ակնկալում
Հայաստանի էկոնոմիկայի նախարարի խոսքով՝ այս տարի պարենային անվտանգության «լուրջ մարտահրավերներ» են ակնկալվում։
Այս մասին նախարար Վահան Քերոբյանը հայտարարել էր գործադիրի՝ մարտի 3-ի նիստի ժամանակ։ Խոսելով մարտահրավերների մասին՝ Քերոբյանը չէր բացառել, որ «ավելի գրավիչ» կարող է դառնալ գյուղատնտեսությունը։ Նախարարը հորդորել էր «անմշակ հողեր չթողնել»՝ վստահեցնելով՝ պահանջարկ լինելու է։
Նույն նիստում Հայաստանի վարչապետը խոսել էր «գնաճային երկրաշարժերի» մասին՝ դրանք կապելով աշխարհաքաղաքական զարգացումների հետ։
«Վերջին երկու տարիների ընթացքում «գնաճային երկրաշարժեր» են տեղի ունենում անընդհատ։ Առաջինը քովիդն էր, երկրորդը՝ աշխարհաքաղաքական զարգացումները, Ուկրաինայում տեղի ունեցող իրադարձությունները։ Եվ այս առումով, այո, լավատեսական ոչինչ առջևում չի սպասվում», — նշել էր Նիկոլ Փաշինյանը։
Գործադիրի ղեկավարն ընդգծել էր, որ ակնհայտ է՝ գյուղատնտեսական արտադրանքի գներն աճելու են․
«Հողերի մշակման շահութաբերություն կարող է գոյանալ, որը նախկինում գոյություն չուներ»։
Նախօրեին ԱԺ-ում լրագրողների հետ զրույցում թեմային անդրադարձել էր նաև Պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահը։ Նա վստահեցրել էր, որ Հայաստանը պարենային անվտանգության հետ կապված որևէ խնդիր չի ունենա, անհանգստանալու կարիք չկա։
«ՌԴ-ի որոշումները վերջնական արդյունքում բացասական ազդեցություն չեն ունենա Հայաստան ներկրվող ապրանքատեսակների վրա»,- ասել էր Ռուստամ Բադասյանը։
Ըստ նրա՝ պարենային անվտանգության հետ կապված որևէ խնդիր Հայաստանին չի սպառնում, առաջիկայում հնարավոր կլինի ներմուծումներ կատարել Ռուսաստանից։
«Խնդիրները կապված են Լարսի անցակետի փակ լինելու հետ»
Առաջին անհրաժեշտության պարենային ապրանքների «էական ռիսկ» չկա, «խնդիրներ չեն առաջանալու»։ Քննարկման ժամանակ նման տեսակետ է հայտնել նախարարության պարենային անվտանգության և ագրովերամշակման զարգացման վարչության պետ Գևորգ Ղազարյանը։
Նրա փոխանցմամբ՝ այս պահին առկա խնդիրները պայմանավորված են ոչ թե Ռուսաստանի նկատմամբ կիրառվող պատժամիջոցներով, այլ եղանակային պայմաններից ելնելով՝ Լարսի անցակետի փակ լինելով։
Վարչության պետի խոսքով՝ էական ռիսկ չկա․ այդ մասին են վկայում ինչպես ներմուծման ծավալները, այնպես էլ կուտակված պաշարները։
«Վերլուծել ենք տարվա սկզբից առկա ներմուծման ծավալները. ներմուծումները կազմել են 76 հազար տոննա ցորեն, 12 հազար տոննա գարի և 22 հազար տոննա եգիպտացորեն: Եթե այս թվերը համադրում ենք մեր տարեկան սպառման պահանջարկի հետ և նաև հաշվի առնելով, որ կուտակված պաշարներ կան, էական ռիսկ չենք կանխատեսում», — ընդգծել է Ղազարյանը։
«Ամբերդ» հետազոտական կենտրոնի փորձագետ Սամվել Ավետիսյանը նույնպես կարծում է, որ Հայաստանում պարենի սուր դեֆիցիտ չի առաջանա:
Ասում է՝ կան պահուստային պաշարներ, ներկրումն էլ շարունակվում է․
«Ներկրումը կանգ չի առնում, բացի Լարսում ստեղծված իրավիճակով, զուտ տեխնիկական բնույթ ունեցող խնդրով պայմանավորված դադարից: Ի պատիվ մեր ներկրողների՝ մենք կունենանք բավարար պաշարներ, և չի առաջանա սովի վտանգ», — շեշտում է փորձագետը։
«Հայաստանի պահանջարկը փոքր է՝ 300 հազար տոննայից ոչ ավելի»
Էկոնոմիկայի նախարարության ներկայացուցչի՝ Գևորգ Ղազարյանի խոսքով՝ Հայաստանն Ուկրաինայից հացահատիկ չի ներմուծում, հիմնական մատակարար երկիրը Ռուսաստանն է։
Կարծում է՝ ներմուծման հետ կապված խնդիրներ չեն առաջանա ու հավելում՝ Հայաստանի պահանջարկը մեծ չէ․
«Հայաստանի պահանջարկն այնքան փոքր ծավալ է կազմում, որ դա պարզապես չի կարող խնդիր առաջացնել Ռուսաստանի ընդհանուր արտահանման ծավալի համար: ՌԴ-ում արտադրվում է շուրջ 76 միլիոն տոննա ցորեն և դրանից շուրջ 23 մլն տոննան արտահանվում է, իսկ մեր պահանջարկը կազմում է ոչ ավել 300 հազար տոննայից»։
Ղազարյանը նաև տեղեկացրել է, որ ՌԴ-ից արտահանման սահմանափակումները վերաբերում են միայն հատիկային հացահատիկի տեսակներին․
«Եթե նույնիսկ ցորենի ներկրումն արգելվի, ալյուրի ներկրման վրա սահմանափակում չկա: Նույնը վերաբերում է նաև եգիպտացորենին և գարուն, աղացած վիճակով ներմուծման վրա սահմանափակում չկա»։
«Եթե ռուս-ուկրաինական պատերազմը երկարի»
Փորձագետները, սակայն, անհանգիստ են․ եթե ռուս-ուկրաինական պատերազմը երկարի, դա կարող է հանգեցնել ինչպես արտահանման, այնպես էլ արտադրության ծավալների նվազման։
«Եթե տևական բնույթ կրի այս հակամարտությունը, կանխատեսումները լավատեսական չեն. ոչ միայն Ռուսաստանի արտահանումը, այլ նաև արտադրությունը կարող է պակասել», — նշել է «Ամբերդ» հետազոտական կենտրոնի ավագ փորձագետ Սամվել Ավետիսյանը:
Նրա փոխանցմամբ՝ այժմ էլ ՌԴ որոշ տարածաշրջաններում ցանքի առաջվա տեմպը չկա․
«Այս ամենն ազդեցություն կունենա հացահատիկի արտահանման ծավալների վրա: Հայաստանը պետք է կարողանա ինքնաբավության ծավալները մեծացնել», — շեշտել է Ավետիսյանը։
Փորձագետի խոսքով՝ Հայաստանի վարելահողերի ընդամենը 50%-ն է մշակվում։
Ասում է՝ հացահատիկային մշակաբույսերի արտադրության՝ միավոր տարածությունից ստացվող եկամուտը շատ փոքր է։ Սա է պատճառը, որ գյուղացիները շահագրգռված չեն դրանք մշակելով։
