Սահմանագծման ի՞նչ առաջարկ է արել ՌԴ-ն․ քննարկում են Հայաստանի խորհրդարանական ուժերը
Հայաստանի համար ընդունելի են սահմանագծման և սահմանազատման գործընթացի վերաբերյալ Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարության առաջարկությունները։ Կառավարության՝ նոյեմբերի 18-ի նիստում հայտարարեց վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։
Խորհրդարանական ճեպազրույցների ժամանակ թեմային անդրադարձել են իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիր» և ընդդիմադիր «Պատիվ ունեմ» խմբակցությունները։
Հայաստանի վարչապետի խոսքով՝ սահմանագծման և սահմանազատման գործընթացի վերաբերյալ Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարության առաջարկություններն ընդունելի են, պետք է դրանց ընթացք տալ։
«Այդ առաջարկությունները մեզ համար ընդունելի են: Պարո՛ն Պապիկյան, Ռուսաստանի Դաշնության Ձեր գործընկերոջ հետ, խնդրում եմ, ճշգրտեք մանրամասները, և փորձենք իրագործել առաջարկները»,- խոսքն ուղղելով պաշտպանության նորանշանակ նախարար, նախկին փոխվարչապետ Սուրեն Պապիկյանին՝ ասել էր Նիկոլ Փաշինյանը:
Մեկ օր առաջ էլ խորհրդարանի ամբիոնից ՀՀ վարչապետը հայտարարել էր, որ ՌԴ-ն նման երեք առաջարկ է հնչեցրել, Հայաստանը դրանց համաձայնել է, գործընթացն Ադրբեջանն է ձգձգում։
Իշխող ուժ․ «Խոսքը զրոյական կետից սկսելու մասին է»
Մինչ այս զրոյական կետ բառակապակցությունն իշխող ուժի ղեկավարն էր գործածել՝ ասելով, թե բանակցությունները սկսել է զրոյական կետից։
Այսօր լրագրողների հետ ճեպազրույցում ԱԺ պաշտպանության ու անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ, «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Անդրանիկ Քոչարյանն է ասել, թե՝ Ռուսաստանի առաջարկը զրոյական կետից սահմանագծում և սահմանազատում իրականացնելու մասին է․
«Տեղեկացված եմ բնականաբար, խոսքը գնում է զրոյական կետից սկսելու մասին։ ՀՀ–ն տվել է իր համաձայնությունը այդ աշխատանքների սկզբին մասնակցելու համար»։
Իշխող ուժի պատգամավոր Էդուարդ Աղաջանյանն էլ նշել է, որ Ռուսաստանին գրավոր ծանուցվել է, որ Հայաստանը կողմ է առաջարկին։
«Այն պահին, երբ որոշակի տեխնիկական հարցերի վերաբերյալ համաձայնություն ձեռք բերվի, ՀՀ–ն պատրաստ է սկսել հանձնաժողովի ձևավորման աշխատանքը և անցնել բուն աշխատանքներին»,- ասել է Աղաջանյանը։
Ըստ նրա՝ փաստաթղթի բովանդակության մասին խոսելն այս պահին վաղ է, դեռ քննարկվում է նախապատրաստական աշխատանքների մեկնարկը։
Անդրադառնալով ռուսական կողմի առաջարկի մանրամասների վերաբերյալ հանրության անտեղյակությանը՝ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության քարտուղար Արթուր Հովհաննիսյանն ասել է, որ նման բնույթի բանակցությունները հանրային չեն լինում։ Պատգամավորը կարևորել է, որ սահմանագծման և սահմանազատման գործընթացն ընթանա առանց խոչընդոտների․
«Մենք ունենք դեպքեր, երբ, օրինակ՝ ինչ-որ փաստաթղթերի արտահոսքեր են տեղի ունեցել, դրանք սևով ծածկվել են, ներկայացվել բոլորովին այլ բան։ Իհարկե, մենք հետո տեսել ենք՝ ինչ է եղել։ Գործընթացների վրա, որոնք առանց այդ էլ բավականին բարդ ընթացքով են տեղի ունենում, իրենց բացասական ազդեցությունն են ունենում և ամենևին չեն նպաստում ՀՀ պետական շահերին»,- ընդգծել է պատգամավորը։
Ավելի վաղ «Ազատություն» ռադիոկայանի հետ զրույցում իշխող խմբակցության քարտուղարն ընդգծել էր, որ այս գործընթացում ամենակարևորը քարտեզների ճշգրտումն է․
«Այս իմաստով հայանպաստ է այն իրավիճակը, երբ որ դեմարկացիան և դելիմիտացիան, օրինակ, չեն արվում Ադրբեջանի հորինած քարտեզներով կամ չեն արվում այնպիսի մի իրավիճակում, երբ Ադրբեջանը փորձ է անում, օրինակ՝ բանակցային գործընթացի վրա ճնշում գործադրել ռազմական ճանապարհով: Նախ խնդիրն ամբողջությամբ պետք է ապառազմականացվի, և խնդիրը պետք է լուծվի բացառապես քաղաքական ճանապարհով»,- նշել էր Արթուր Հովհաննիսյանը:
Ընդդիմություն․ «Ուժի կիրառման սպառնալիքի տակ է ՀՀ-ն մտնում գործընթացի մեջ»
Ազգային ժողովի ընդդիմադիր «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Հայկ Մամիջանյանի կարծիքով՝ ինչպես հասարակությունը, այնպես էլ փորձագիտական հանրույթն ու պատգամավորները չեն կարող գնահատական տալ մի գործընթացի, որի մասին որևէ տեղեկություն չկա։
«Ի՞նչ տրամաբանությամբ է իրականացվելու այդ դեմարկացիան, ինչպե՞ս է ստացվում, որ փաստացի ուժի կիրառման սպառնալիքի տակ է Հայաստանը մտնում դեմարկացիայի գործընթացի մեջ։ Ի՞նչ պայմաններով, ինչի՞ դիմաց, ի՞նչ գաղտնի պայմանավորվածությամբ»,- այս հարցերի պատասխանները Մամիջանյանը չունի։
Ասում է՝ իշխող ուժը թերանում է նույնիսկ «տնային աշխատանք անելիս», քանի որ գրեթե մեկ տարի խորհրդային քարտեզներն ուսումնասիրելուց հետո չի կարողանում ցույց տալ, որ Գորիս-Կապան ճանապարհը գտնվել է Խորհրդային Հայաստանի սահմաններում, այնինչ այդ մասին վկայող փաստաթղթեր կան․
«Ինչպես է ստացվում, որ գիտական հանրույթը, փորձագիտական խմբերը, այս հարցով զբաղվում է նաև «Լույս» հիմնադրամը, իրենց հաջողվում է գտնել այդ փաստագրական հիմքը, իսկ իշխանական ապարատը՝ գործադիրով, խորհրդարանի փորձագետներով, դա չեն կարողանում անել»։
Նույն խմբակցության պատգամավոր Տիգրան Աբրահամյանի համոզմամբ՝ սահմանագծման ու սահմանազատման հետ կապված հարցերը Հայաստանն ու Ռուսաստանը շատ ավելի շուտ են համաձայնեցրել․
«Տպավորություն է, որ վարչապետը փորձում է ցույց տալ հանրությանը, որ գործընթացը գնում է մեր պատկերացումների և մեր շահերի շրջանակներում, և կառավարության նիստի այդ հայտարարությունը միայն ուներ դրական ուղերձներ փոխանցելու նպատակ»,- «Ազատության» եթերում ասել է Աբրահամյանը։
Պատգամավորի խոսքով՝ քանի դեռ չգիտենք՝ ինչ փաստաթուղթ է, որն է փաստաթղթի էությունը, պարզ չէ, թե գործընթացն ում շահերն է շոշափում:
«Խնդիրը սկզբունքային առումով ոչ թե որևէ փուլում դելիմիտացիա-դեմարկացիա գործընթաց սկսելն է, որին մենք դեմ չենք որևէ փուլում, ուղղակի մենք կարծում ենք, որ այս փուլում Հայաստանի համար բարենպաստ իրավիճակներ ստեղծված չեն, և այս փուլում այդ գործընթացի մեջ մտնելը շատ ավելի կորուստներ է բերելու, քան մեր շահերը ենթադրող որևէ լուծում»։
Ընդդիմությունն առաջարկում է առկախել հարցը։ Աբրահամյանի գնահատմամբ՝ սահմանագծումից ու սահմանազատումից բացի, Հայաստանն Ադրբեջանի հետ քննարկելու այլ օրակարգ էլ ունի, օրինակ՝ նոյեմբերի 9-ի հայտարարության դրույթների կատարման ընթացքը, հատկապես՝ գերիների վերադարձը։
Կարծում է՝ գործընթացը ժամանակավորապես հետաձգելու համար բավարար հնարավորություն և ռեսուրս Հայաստանն ունի, պետք է այդ ուղղությամբ դիվանագիտական աշխատանք տանել։
Ըստ Տիգրան Աբրահամյանի՝ նախքան սահմանագծման գործընթացի մեկնարկը ՀՀ-ն անելիքներ շատ ունի․
«Հայաստանը` որպես պետություն, պետք է վերականգնի իր իմունիտետը, դա վերաբերում է, առաջին հերթին, անվտանգության համակարգին, պետական կառավարման համակարգի արդյունավետությանն ու ճկունությանը, դեռ չեմ խոսում տնտեսական համակարգ և այլն»։
