«Ռուսների դուրսբերումը ԼՂ-ից պատմական իրադարձություն է Բաքվի համար». կարծիքներ
Ռուս խաղաղապահների դուրսբերումը Ղարաբաղից
Ադրբեջանական փորձագիտական հանրության և սոցցանցերի տեղական հատվածում թիվ մեկ թեման շարունակում է մնալ Ղարաբաղից ռուսական խաղաղապահ զորախմբի դուրսբերումը։ «Ղարաբաղից ռուսական զորքերի դուրսբերումը պատմական իրադարձություն է Ադրբեջանի համար»,- ասվում է ադրբեջանական «Հայացք դեպի արևելք» վերլուծական խմբի հրապարակման մեջ։
- «Հայաստանը կարող է թուլացնել ագրեսոր ՌԴ-ին»․ կարծիք Երևանից
- «Հնարավորությունների նոր դարաշրջան է Երևանի և Ռիյադի համար»․ հայ փորձագետներ
- Վրաստանի խորհրդարանն առաջին ընթերցմամբ ընդունել է «օտարերկրյա գործակալների մասին» օրենքը
Սկսվել է ռուսական խաղաղապահ առաքելության դուրսբերումը Ղարաբաղից, զինվորական անձնակազմի, ինչպես նաև զինտեխնիկայի զգալի մասն արդեն լքել է Ադրբեջանը։ Բացի այդ, այսօր հայտնի դարձավ, որ իր առաքելությունն ավարտում է նաև Աղդամի շրջանում տեղակայված ռուս-թուրքական համատեղ մոնիթորինգային կենտրոնը։
Կարելի է եզրակացնել, որ Ղարաբաղն անցել է Ադրբեջանի ԶՈւ լիակատար վերահսկողության տակ։
Մեր ընթերցողներին ենք ներկայացնում ադրբեջանցի փորձագետների կարծիքները Ղարաբաղից ռուսական խաղաղապահ զորախմբի դուրսբերման վերաբերյալ, ինչպես նաև նրանց կանխատեսումները այդ իրադարձության հետևանքների մասին:
«Հայացք դեպի արևելք» վերլուծական խումբ
«Ղարաբաղից ռուսական խաղաղապահ առաքելության վաղաժամ դուրսբերումն անակնկալ էր բոլորի համար։ 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ի գիշերը, երբ ռուս խաղաղապահները տեղակայվեցին Ղարաբաղում, ամենալավատեսական կանխատեսումները հիմնված էին այն բանի վրա, որ լավագույն դեպքում իրավիճակը կփոխվի 2025 թվականին։
Պատերազմն Ուկրաինայում, Հայաստանի մերձեցումը Արևմուտքի հետ, արևմտյան տերությունների հատուկ հետաքրքրությունը Հարավային Կովկասի հանդեպ, ռուս-թուրքական երկխոսությունը և Ադրբեջանի ռուսական ռազմավարությունը կարելի է անվանել տարածաշրջանում անսպասելիորեն ստեղծված իրողության պատճառ։
Վերջին անգամ 2023 թվականի սեպտեմբերին Ռուսաստանը փորձեց շատ ռիսկային խաղ խաղալ։ Մոսկվան, չեզոք մնալով «անջատողական վարչակարգի դեմ Ադրբեջանի հակաահաբեկչական քայլերի» նկատմամբ, հույս ուներ, որ Արևմուտքը հայ բնակչության արտագաղթը Ղարաբաղից կընկալի որպես էթնիկ զտում, ինչին ի պատասխան՝ արևմտյան տերությունները պատժամիջոցներ կկիրառեն Ադրբեջանի դեմ: Արդյունքում Ադրբեջանը կհայտնվի Ռուսաստանի լիակատար ազդեցության տակ։
Բայց Արևմուտքը ճիշտ գնահատեց իրավիճակը և, չարձագանքելով գործողությանը՝ ոչնչացրեց Կրեմլի ծրագրերը։ Հայ բնակչության հեռանալը Ղարաբաղից վերջ դրեց ռուսական խաղաղապահ առաքելության լեգիտիմությանը։
Այս առումով Ռուսաստանը կարծես թե աչք է փակել այն ճյուղի սղոցման վրա, որի վրա նստած էր։ Իսկ Արևմուտքն իր հերթին հանգիստ հետևում էր կատարվողին՝ Հայաստանը Ռուսաստանից խլելու հեռանկարով։
Ինչպես տեսնում եք, Հարավային Կովկասում նոր իրողությունների ձևավորմանը հակադրվելու փոխարեն Մոսկվան ընտրեց գործընթացին հարմարվելու և ընթացող իրադարձություններն իր վերահսկողության տակ վերցնելու ճանապարհը։ Միանշանակ կարելի է ասել, որ Հարավային Կովկասն այլևս Ռուսաստանի կցորդը չէ։
Հիմա այս տարածաշրջանում բացահայտ պայքար է ընթանում համաշխարհային խոշոր ուժերի միջև, և Ռուսաստանը ստիպված է այդ պայքարում հանդես գալ ոչ թե որպես տարածաշրջանի կառավարիչ, այլ որպես տարածաշրջանային խաղի կողմերից մեկը։ Այլ կերպ ասած՝ Ռուսաստանը ներկայումս Հարավային Կովկասում սովորական դերակատար է, այլ ոչ թե խաղի կանոններ թելադրող ֆավորիտ։
Իհարկե, ռուսական զորքերի դուրսբերումը Ղարաբաղից պատմական իրադարձություն է Ադրբեջանի համար։ Բայց չպետք է մոռանալ, որ ավելի քան 300 կիլոմետրանոց ցամաքային սահմանը, ռուսական նավատորմը Կասպից ծովում, ռուսական փափուկ ուժը Ադրբեջանում, Ռուսաստանում բնակվող ադրբեջանցիները և Ռուսաստանի կողմից վերահսկվող տարբեր անջատողական տարրերը մնում են ռուս-ադրբեջանական հարաբերությունների վրա ազդող գործոններ։
Ռուսաստանի հետ հարևանությունը Ադրբեջանի ճակատագիրն է, և Ադրբեջանը ստիպված է հավերժ ճիշտ գծի վրա պահել այս հարևանությունը, որից կարող է լրջորեն տուժել»։
«Ատլաս» վերլուծական կենտրոնի ղեկավար Էլխան Շահինօղլու
«Այն բանից հետո, երբ «Ռուսաստանը չի լքում այն տեղը, որտեղ մտել է» թեզը կորցրեց իր իմաստը, ոմանք սկսեցին պնդել, թե ռուսական զորքերի վաղաժամ դուրսբերումը Ղարաբաղից, իբր, հնարավոր է դարձել Կրեմլի հանդեպ Բաքվի ինչ-որ բանավոր պարտավորության շնորհիվ։
Նման «բանավոր պարտավորության» տարբերակներից մեկը Ռուսաստանի ցանկությամբ Ադրբեջանի հնարավոր անդամակցությունն է ԵԱՏՄ-ին։
Բաքվի՝ այս կազմակերպության մեջ մտնելու պայմանը վաղուց է հայտնի՝ Հայաստանը պետք է խաղաղության պայմանագիր կնքի Ադրբեջանի հետ։ Նման պայմայնագրի ստորագրումից հետո Ադրբեջանի անդամակցությունը ԵԱՏՄ-ին կարող է քննարկման առարկա դառնալ։ Այս կազմակերպության անդամ երկրները, բացառությամբ Հայաստանի, Ադրբեջանի գործընկերներն են, և նրանցից յուրաքանչյուրի հետ կան սերտ տնտեսական կապեր։
Բայց Ադրբեջանի անդամակցությունը ՀԱՊԿ-ին անհնար է։ Ադրբեջանը չի միանում ռազմական դաշինքներին և այդ իսկ պատճառով հանդիսանում է չմիավորման շարժման անդամ։ Մոսկվան հասկանում և ընդունում է այդ տրամաբանությունը։
Ինչ վերաբերում է Հայաստանին, ապա Ղարաբաղից ռուս խաղաղապահների դուրսբերման սկիզբը կամրապնդի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի դիրքերը արմատական ընդդիմության դեմ պայքարում։ Ընդդիմությունը քննադատում է Փաշինյանի մերձեցումը ԱՄՆ-ի և Եվրոպայի հետ՝ ի հակակշիռ Ռուսաստանի, ասում է, որ դա օգուտ չի բերի Երևանին։
Չնայած ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմում Հայաստանի պարտությանը և Ղարաբաղում «անջատողական ռեժիմի» ավարտին, Հայաստանի արմատական ընդդիմությունը դեմ է Երևանի՝ Կրեմլից հեռանալուն։
Բայց հիմա, երբ ՌԴ-ն սկսել է հեռանալ Ղարաբաղից, Փաշինյանը կարող է պնդել, որ Ռուսաստանը վերջնականապես հրաժարվել է հայերի անվտանգության երաշխավորի իր դերից։ Ստեղծված իրավիճակը պետք է Փաշինյանին մղի Ադրբեջանի հետ հարցերը կարգավորելուն:
Ռուսաստանը աստիճանաբար լքում է Հարավային Կովկասը, իսկ ԱՄՆ-ն ու Եվրամիությունը առճակատման մեջ չեն մտնի Ադրբեջանի ու Թուրքիայի հետ միայն հանուն Հայաստանի։ Սա հասկանում է նաև Փաշինյանը, ուստի Հայաստանի միակ այլընտրանքը Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորումն է»։
