Ինչո՞ւ է Ռուսաստանը հյուպատոսություն բացում Սյունիքում։ Կարծիքներ
Ռուսաստանի հյուպատոսություն Սյունիքում
Ռուսաստանը որոշել է Սյունիքի մարզում հյուպատոսություն բացել: Հայ վերլուծաբանների կարծիքով, միայն առաջին հայացքից է թվում, թե սա երկու երկրների համար շատ կարևոր քայլ է, որը նոր մակարդակի կբարձրացնի հարաբերությունները։ Նրանք բացատրում են, որ հյուպատոսություն բացելը, առաջին հերթին, պիտի այդ երկիր մուտք գործելու վիզաներ տրամադրելու համար լինի, երկրորդ հերթին՝ տվյալ տարածքում սեփական երկրի քաղաքացիների խնդիրները լուծելու նպատակ կարող է ունենալ:
Սակայն, Սյունիքում չկա ոչ առաջինի, ոչ էլ երկրորդի անհրաժեշտությունը. ՌԴ մեկնելու համար վիզա պետք չէ, ռուսաստանի քաղաքացիներ էլ Սյունիքում չեն բնակվում: Հետևաբար, ըստ քաղաքագետների, Հայաստանի հարավում դիվանագիտական ներկայությունը մեծացնելու որոշումն, ըստ փորձագետների, ամենևին էլ դիվանագիտական չէ, այն քաղաքական դաշտում է և վտանգներ է պարունակում է ՌԴ դաշնակցի համար:
Ինչո՞ւ է Սյունիքը հետաքրքիր հարևան երկրների համար, ո՞րն է ՌԴ իրական դրդապատճառը՝ դիվանագիտական ներկայացուցչություն Սյունիքում բացելու համար: Հարցերի պատասխանները՝ քաղաքագետներից:
- Հայաստանը` երկընտրանքի առջև. արդյո՞ք երկիրը դուրս կգա ՌԴ ազդեցության գոտուց
- «Պատերազմի կոնվեյերը կանգնեցնել չեմ կարողացել»․ Փաշինյան
- «Հայամետ լուծումներ չեն սպասվում»․ հայ քաղաքագետները Միրզոյան-Բայրամով հանդիպման մասին
Ռուսաստանի հետաքրքրության դաշտը
Սյունիքի մարզը Ռուսաստանի համար հետաքրքիր դարձավ 44-օրյա պատերազմից հետո, երբ սկսվեցին քննարկումները Ադրբեջանը Նախիջևանի հետ կապելու համար Հայաստանի տարածքով ճանապարհ տրամադրելու շուրջ: Խոսքն այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքի» մասին է, որի ձևակերպումն ու դրա տակ ենթադրվող մեխանիզմները Հայաստանի համար բացարձակ անընդունելի են: Հայաստանը դեմ է «միջանցք» եզրույթին, քանի որ այն ենթադրում է սուվերենության կորուստ տրամադրվող ճանապարհի նկատմամբ։
Այդ մոտեցումը ևս մեկ անգամ արտահայտվեց վերջերս, երբ Նիկոլ Փաշինյանն ու Իլհամ Ալիևը Վլադիմիր Պուտինի ներկայությամբ հրապարակային բանավիճեցին այս եզրույթի շուրջ Մոսկվայում:
Հայաստանի վարչապետը կրկին շեշտեց, որ հայկական կողմը միջանցք չի տրամադրելու, ճանապարհը պիտի գործի ՀՀ իրավազորության ներքո։ Իսկ Ադրբեջանի ղեկավարը հայտարարեց, որ իրենց իրավունքն է «Զանգեզուրի միջանցքի» հարցով նախաձեռնությամբ հանդես գալ, Ռուսաստանն էլ, ի դեպ, դրան աջակցում է:
Քաղաքագետներն ասում են, որ այս հարցում ադրբեջանական ու ռուսական կողմի շահերը համընկնում են՝ Ադրբեջանն ուզում է ստանալ միջանցք, իսկ Ռուսաստանն ուզում է այն վերահսկել` անվտանգության ապահովման քողի ներքո:
Ընդ որում, մինչև Ռուսաստանի՝ հյուպատոսություն բացելու հայտարարությամբ հանդես գալը, Սյունիքում արդեն բացվել է Իրանի գլխավոր հյուպատոսությունը:
Ինչո՞վ է գրավիչ Սյունիքը
Քաղաքական վերլուծաբան, «Ազատ քաղաքացի» ՀԿ նախագահ Հովսեփ Խուրշուդյանը բացատրում է, որ Սյունիքը գրավում է աշխարհաքաղաքական տարբեր կենտրոնների ուշադրությունը իր խաչմերուկային դիրքի շնորհիվ: Դրա համար էլ, երբ սկսվեցին բանակցությունները ճանապարհի տրամադրման շուրջ, Ռուսաստանը, Իրանը և Թուրքիան անմիջապես բացահայտեցին իրենց հետաքրքրվածությունը:
«Ռուսաստանը, որի ազդեցությունը թե՛ մեր տարածաշրջանում, և թե՛ աշխարհում հետզհետե նվազում է, փորձում է կառչել Հայաստանի կարևորագույն այս մարզից: Հատկապես ԵՄ դիտորդական առաքելության տեղակայումն այստեղ, մինչ այդ էլ՝ Իրանի հյուպատոսության բացումը Կապանում, պատճառ դարձան, որ Ռուսաստանն էլ ձգտի իր ներկայությունն ապահովել այս կարևորագույն հատվածում:
Արևմուտքի և Իրանի նպատակն է ապահովել Սյունիքի, այսինքն՝ Իրանի և Եվրամիության առևտրային ապագա հիմնական ճանապարհի առավելագույն անվտանգությունը, իսկ Ռուսաստանի նպատակն է խոչընդոտել դրա կայացմանը: Ընդ որում ռուսական հյուպատոսությունը, ինչպես ռուս զինվորականները մինչ այդ, կատարելու են Ադրբեջանի համար հետախուզական տեղեկությունների հավաքագրման և մատակարարման գործառույթ»,— համոզված է Հովսեփ Խուրշուդյանը:
Ազգային դիմակայունության հայկական ինստիտուտի տնօրեն Գևորգ Մելիքյանն էլ ասում է, որ Ռուսաստանն ունի պարտավորություն նոյեմբերի 9-ի եռակողմ փաստաթղթով ապահովել ապաշրջափակված ճանապարհների անվտանգությունը։ Չնայած Հայաստանում շատերը գտնում են, թե նման գործառույթ այդ փաստաթղթով Ռուսաստանին տրված չէ:
«Եթե Սյունիքում ճանապարհները բացվեն, ապա, ցավոք, ՌԴ-ն պիտի դրանք վերահսկի, դրանով էլ պայմանավորված է Մոսկվայի ներկայացվածության մեծացումը Սյունիքի մարզում: Հարց կառաջանա, թե հնարավոր չէ՞ր Երևանից վերահսկել այդ ճանապարհները: Իհարկե, հնարավոր է, պարզապես հյուպատոսության բացմամբ ցույց է տրվում իրենց վերաբերմունքը հարցին:
Հայկական կողմն անընդհատ հայտարարում է, որ ոչ, Ռուսաստանը չի վերահսկելու այդ հաղորդուղիները։ Մանևրում են, ասում են, որ Հայաստանն է լինելու իր ճանապարհը վերահսկողը, բայց 2020 թվականի նոյեմբերյան հայտարարությունն այլ բանի մասին է։ Ու ՌԴ-ն գործուն քայլեր է անում ցույց տալու համար, որ վերահսկողը ինքն է»,— նշեց քաղաքագետը:
Անվտանգությո՞ւն, թե՞ նոր վտանգներ
Հայաստանը վերածվում է աշխարհաքաղաքական կենտրոնների բախման թատերաբերմի, կարծում է քաղաքագետ Բենիամին Մաթևոսյանը: Ըստ նրա՝ Իրանը, Ռուսաստանը, ԵՄ-ը՝ Սյունիքում տեղակայվելով, ոչ թե լուծում են տվյալ հատվածի անվտանգությունը, այլ հակառակը՝ նոր վտանգներ են առաջացնում․
«ԵՄ դիտորդները հետևելու են ռուսական, իրանական զորքերի տեղաշարժերին, ռուսական զորքերը հետևելու են դիտորդներին և իրանական զորքերին, Իրանն էլ հետևելու է մյուս երկուսին: Սա՛ է»:
Ժողովրդավարական հարթակ հիմնադրամի տնօրեն Գարեգին Միսկարյանի կարծիքով՝ հյուպատոսությունը ևս մեկ կարևոր առաքելություն կունենա՝ փոխել տեղացիների տրամադրությունները, տարածել պրոռուսական տրամադրություններ մշակութային, կրթական միջոցառումների շնորհիվ․
«Սա փափուկ գործիք է: Ռուսաստանը կորցրել է իր դիրքերը, տեսնում են, որ դաշնակցային հարաբերություններ չկան ու հիմա փորձում են հետ բերել իրենց համբավը, դիրքը։ Ու որոշել են սկսել Սյունիքից, որտեղ նաև ճանապարհների մասով ծրագրեր ունեն»:
Միսկարյանն ասում է, որ Ռուսաստանն այսպիսով նաև Արևմուտքին է ցույց տալիս, թե Հայաստանն իբրև իր հետ է:
Եթե հյուպատոսությունը չի ծառայելու իր բուն նպատակին և, ինչպես քաղաքագետներն են ասում, լուծելու է բացառապես քաղաքական դիրքի հարց, ապա ինչո՞ւ են ՀՀ իշխանությունները համաձայնություն տվել, որ այն բացվի:
Հովսեփ Խուրշուդյանն այս հարցը հորդորեց իշխանություններին տալ, բայց ասաց, որ թեև կառավարությունն Արևմուտքի հետ ավելի սերտ համագործակցության ճիշտ ճանապարհն է ընտրել, բայց շատ հարցերում հապաղում է։ Որոշ դեպքերում էլ, կարծում է, ճիշտ չեն հաշվարկվում ռիսկերը, ինչպես հնարավոր է՝ այս որոշման դեպքում:
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Ռուսաստանի հյուպատոսություն Սյունիքում
