Ռուսաստանի հետ առևտուր ռուբլով. նոր ռիսկեր հայկական ընկերությունների համար
Ռուսաստանի հետ առևտուրը ռուբլով
Հայաստանն ու Ռուսաստանն ամբողջությամբ դադարեցրել են փոխադարձ հաշվարկները դոլարով և եվրոյով։ Այս մասին հայտարարել է Հայաստանի էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանը։ Վճարման համար արժույթի ընտրությունը ներկայիս միջավայրում մեծ խնդիր է դարձել առևտրային գործընկերների համար։ Բանն այն է, որ ռուսական ռուբլին ներկայումս չափազանց անկայուն է դոլարի և եվրոյի նկատմամբ՝ երկարաժամկետ պայմանագրեր կնքելու համար։ Հայկական դրամը հաշվարկների համար նախընտրելի է, սակայն երկկողմ առևտրում դրա օգտագործման ներուժը սահմանափակ է։
Հայաստանից Ռուսաստան արտահանումը կտրուկ աճել է ռուսական շուկայից արևմտյան ընկերությունների դուրս գալու պատճառով, դա հայ մատակարարներին թույլ է տվել ընդլայնել իրենց բիզնեսը Ռուսաստանում։ Զուգահեռաբար ընդլայնվում են նաև արևմտյան պատժամիջոցները, սակայն, փորձագետների կարծիքով՝ այդ պատժամիջոցները չեն ազդի հայկական արտահանման վրա։
Միաժամանակ, դոլարով և եվրոյով փոխադարձ հաշվարկներից հրաժարվելու պատճառով հայ արտահանողները բախվում են նոր ռիսկերի, որոնք դժվար կլինի հաղթահարել։
Տնտեսագետ Արմեն Քթոյանի կարծիքը ընդհանուր իրավիճակի, առաջացած ռիսկերի և դրանց հաղթահարման մասին
- «Հայաստանում հակառուսական արշավ չկա»․ Լավրով-Միրզոյան հանդիպում Մոսկվայում
- «Մոսկվան գործի է դրել շանտաժի գործիքը»․ հայ քաղաքագետը՝ Վոլոդինի ելույթի մասին
- Ինչո՞ւ Հարավային Կովկասում հարևան երկրների հետ բիզնես չեն զարգացնում․ երեք պատմություն
Արմեն Քթոյան, տնտեսագետ
Հայելային գործողություն, որը չկա
«Ռուսաստանի հետ առևտրում դոլարով կամ եվրոյով հաշվարկներից հրաժարվելը կարող է և չազդել Հայաստանի տնտեսության վրա։ Ամեն ինչ կախված է մեր արտահանողների ճկունությունից:
Հայկական ձեռնարկություններն իրենց ծախսերը կատարում են ոչ ռուբլով։ Ռուսաստանի հետ ռուբլով հաշվարկների անցնելիս անհրաժեշտ է ստացված եկամուտները վերածել դրամի կամ դոլարի, որպեսզի հետագա հաշվարկները կատարվեն մատակարարների և աշխատակիցների հետ։ Իսկ շուկայական իրավիճակի ցանկացած փոփոխություն այս ժամանակահատվածում, օրինակ՝ եթե ռուբլին արժեզրկվի դրամի նկատմամբ կամ հակառակը, ստեղծում է որոշակի ռիսկեր, որոնցից դժվար կլինի խուսափել։ Հաշվարկային կորուստների պատճառով դա կարող է վնասներ պատճառել հենց ընկերություններին:
Սակայն ճկունությունը կարող է փոխել իրավիճակն ու հավասարակշռել այդ ռիսկերը: Օրինակ՝ եթե ձեռնարկությունը որոշակի գործունեություն է իրականացնում դոլարով, համապատասխանաբար ստանալով եկամուտ այդ արժույթով, ապա այն կարող է հավասարակշռել արժույթի տատանումների հետ կապված ռիսկերը՝ իր ծախսերը նույնպես կատարելով դոլարով: Այդ դեպքում, անկախ դոլարի փոխարժեքից, պոտենցիալ կորուստներն արդեն բալանսավորված կլինեն պոտենցիալ շահույթով։
Դա հայելային գործողություն է, որի դեպքում կարևոր չէ, թե դոլարի տատանողականությունը քանի տոկոս է կազմում։ Նույնը վերաբերում է ցանկացած արժույթի, այդ թվում՝ ռուբլուն:
Բայց ամբողջ խնդիրն այն է, որ Ռուսաստանի հետ աշխատող ձեռնարկատերերը չունեն հայելային գործողություններ, որտեղ նրանք կկարողանային հավասարակշռել հնարավոր կորուստը կամ արժեքի բարձրացումը: Օրինակ՝ եթե նրանք Ռուսաստանից բաղադրամասեր ստանային, Հայաստանում ապրանք արտադրեին և վաճառեին նույն Ռուսաստանին, ապա կկարողանային այդ կորուստները հավասարակշռել մատակարարների հետ փոխադարձ հաշվարկների շնորհիվ, որոնք պետք է կատարվեն ռուբլով։
Բայց երբ ձեռնարկությունն իր գործունեությունը ծավալում է դրամով, բաղադրամասեր է ստանում, օրինակ, Չինաստանից և հաշվարկներ կատարում դոլարով, իսկ իր արտադրանքը ռուբլով վաճառում է Ռուսաստանին, նման ռիսկերը կառավարելը շատ դժվար կլինի։
Այս իրավիճակում փոխարժեքի փոփոխությունը մեծապես կազդի եկամուտների վրա, քանի որ չինացիների հետ հաշվարկ անելու համար անհրաժեշտ կլինի իրականացնել եռակի գործողություն՝ ռուբլին վերածել դրամի, իսկ դրամը՝ դոլարի։
Եթե դուք գործ ունեք արժույթի հետ, որը հակված է կտրուկ տատանումների, դա որոշակի տեսակի ռիսկեր է ստեղծում: Դուք կարող եք և՛ կորցնել շատ բան, և՛ շահել: Ուստի ձեռնարկատերերը ռիսկ չեն անում երկարաժամկետ պայմանագրեր կնքել, քանի որ ոչ ոք չգիտի, թե ինչ տեղի կունենա ռուսական ռուբլու հետ հինգ տարի անց»։
Փոխարինել կարելի է, բայց նպատակահարմար չէ
«Չնայած այդ ռիսկերին, դժվար թե մեր ձեռնարկությունները հրաժարվեն ռուսական շուկայից։ Դա կարող է միայն խթանել որոնումները ռուսական ընկերությունների, որոնցից հնարավոր կլինի գնել հումք, ինչպես նաև ընկերությունների, որոնք պատրաստ են գնել այդ հումքից պատրաստված արտադրանք։ Օրինակ՝ եթե դուք արտադրում եք կահույք, ապա կարող եք փայտ գնել Ռուսաստանում և պատրաստի արտադրանքը նույնպես վաճառել Ռուսաստանում: Այսպիսով, բոլոր հաշվարկները կկատարվեն ռուբլով, ռուբլու փոխարժեքի տատանումները ոչ մի կերպ չեն ազդի եկամուտների վրա։
Բայց դա էլ հեշտ չէ։ Ռուսաստանն ինքը նման ներուժ չունի, գոնե կարճաժամկետ հեռանկարում չի կարող ունենալ այդ ներուժը։ Պետք է հաշվի առնել նաև այն փաստը, որ կան շուկաներ, որոնք պարզապես համադրելի չեն։
Տեսականորեն հնարավոր է ջանասեր ու երկարաժամկետ աշխատանքի արդյունքում ռուսական շուկան փոխարինել մեկ ուրիշով, բայց դա դժվար թե նպատակահարմար լինի։ Նույնիսկ մեծ ցանկության դեպքում տեխնիկապես շատ դժվար է։ Սա կնշանակի լրացուցիչ ծախսեր, առաջին հերթին՝ մեր սպառողների համար»։
Հայ ձեռներեցների ռացիոնալ ընտրություն
«Եթե Հայաստանի արտահանման մեջ Ռուսաստանի մասնաբաժինը 40%-ից ավելին է, և միտումն այնպիսին է, որ այդ մասնաբաժինը կմեծանա, ապա, իհարկե, շատ դժվար կլինի նման շուկայից ազատվելը։
Պետք է հաշվի առնել նաև այն հանգամանքը, որ մեր ընկերությունները արտաքին առևտրային հարաբերություններ են հաստատել տասնամյակներ շարունակ։ Այդ կապերը նորերով փոխարինելը շատ դժվար կլինի։
Օրինակ՝ մեր արտահանողների համար եվրոպական կամ ասիական շուկա մուտք գործելը կապված է մի շարք խոչընդոտների հետ՝ համեմատած ռուսական շուկայի հետ․ լեզվական, մշակութային, բյուրոկրատական:
Ռուսական ընկերությունները շատ ընդհանրություններ ունեն մեր ձեռնարկատերերի հետ, նրանց համար շատ հեշտ է ընդհանուր լեզու գտնել: Բացի այդ, Հայաստանը գտնվում է Ռուսաստանի հետ մեկ միասնական տնտեսական միության՝ ԵԱՏՄ-ի մեջ։ Ռուս սպառողներն արդեն ծանոթ են հայկական արտադրանքին, ապրանքի ճանաչելիության ուղղությամբ լրացուցիչ աշխատանքներ տանելու կարիք չկա։ Ռուսական օրենսդրական կարգավորումները նույնպես կարևոր դեր են խաղում՝ այնքան էլ կոշտ չեն՝ համեմատած Եվրոպայի հետ։ Ռուսաստանում շատ ասպեկտներ կարելի է շրջանցել, այդ թվում՝ լիցենզիաները և այլն։
Տնտեսական նպատակահարմարության տեսանկյունից ռուսական շուկան մեր արտադրողների ռացիոնալ ընտրությունն է»։
Պատժամիջոցները չեն կիրառվի
«Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցների կիրառումը որոշակի ապրանքների առնչությամբ՝ քաղաքական որոշում է։ Եթե որոշեն ճնշում գործադրել Հայաստանի վրա, ապա հայկական արտահանումը կարող է հայտնվել պատժամիջոցների տակ։ Բայց չեմ կարծում, որ բանը կհասնի դրան, քանի որ արևմտյան պատժամիջոցները վերաբերում են նավթագազային ոլորտին, իսկ Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև այդ ոլորտում հարաբերություններ չկան։
Հայաստանից Ռուսաստան արտահանման ծավալն աճել է ավելի քան 12 անգամ։ Հիմնականում դրանք ավտոմոբիլային արտահանումներ են, տարբեր տեսակի մեխանիզմների, էլեկտրոնիկայի, արևմտյան ապրանքանիշների սննդամթերքի արտահանումներ և այլն։ Դրանք այն ապրանքներն են, որոնց արտադրողները իրենց բիզնեսը դուրս են հանել Ռուսաստանից, սակայն այդ ապրանքները որևէ պատժամիջոցի տակ չեն հայտնվել։ Եվ հայ ձեռներեցներին ոչինչ չի խանգարում կազմակերպել վերաարտահանում՝ Եվրոպայից Հայաստան, իսկ Հայաստանից՝ Ռուսաստան։
Դրանք ռազմական նշանակության ապրանքներ չեն, արտադրվում են ընդհանուր սպառման, սովորական սպառողների համար, և այս առումով դրանց նկատմամբ պատժամիջոցներ չպետք է լինեն»։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Ռուսաստանի հետ առևտուրը ռուբլով
