Ուկրաինան պատերազմական քարտեզի վրա. ՌԴ հետ խաղաղության բանակցությունների նախապատրաստում
Ռուսաստանի դիրքերը ուկրաինական ճակատում
Ուկրաինայում պատերազմի համատեքստում առաջիկա շաբաթվա ընթացքում տեղի կունենա արտակարգ զարգացում, որը սկսվել է մայիսի 10-ին Կիև «կամավորների կոալիցիայի» առաջնորդների հավաքով։ Այստեղ հավաքվել էին Գերմանիայի կանցլեր Ֆրիդրիխ Մերցը, Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը, Մեծ Բրիտանիայի և Լեհաստանի վարչապետներ Կիր Ստարմերը և Դոնալդ Տուսկը։
● Նրանք դիմեցին Ռուսաստանին՝ մայիսի 12-ից «ցամաքում, օդում և ծովում առնվազն 30 օրով լիակատար անվերապահ հրադադարի» ռեժիմ սահմանելու առաջարկով։
● Առաջարկն ընդունվել է Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկու կողմից, իսկ հանդիպման մասնակիցները նախնական հեռախոսազրույց են ունեցել նաև ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի հետ։
● Ի պատասխան՝ Պուտինը մայիսի 11-ի գիշերը հայտարարությամբ հանդես եկավ՝ առաջարկելով Ուկրաինային մայիսի 15-ին Ստամբուլում ուղիղ բանակցություններ անցկացնել՝ պատերազմն առանց նախապայմանների ավարտելու համար, «հակամարտության արմատական պատճառները վերացնելու և պատմական հեռանկարում երկարաժամկետ, կայուն խաղաղություն հաստատելու ուղղությամբ շարժվելու համար»։
● Նա ուղղակիորեն չմեկնաբանեց Ուկրաինայի և չորս եվրոպական երկրների առաջարկը։ Ավելի վաղ Կրեմլի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը հայտարարել էր, որ Ռուսաստանը պատրաստ կլինի հրադադար կնքել՝ հաշվի առնելով «նյուանսները»։
● Եվ հետո լուրեր եկան ԱՄՆ-ից։ ԱՄՆ պետքարտուղար Մարկո Ռուբիոն մայիսի 14-ից 16-ը կայցելի Թուրքիա՝ ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրների արտաքին գործերի նախարարների ոչ պաշտոնական հանդիպմանը մասնակցելու համար, հայտնել է Պետդեպարտամենտը։ Կարևոր նրբերանգն այն է, որ այցը նախատեսված է այն ամսաթվերին, երբ Պուտինը առաջարկում է «ուղիղ բանակցություններ» անցկացնել Ուկրաինայի հետ Թուրքիայում։
Ի՞նչ է կատարվում այս պահին առաջնագծում։ Ստորև ներկայացված է իրավիճակի համառոտ նկարագրությունը, որը հիմնված է BBC-ի և Պատերազմի ուսումնասիրության ինստիտուտի (ISW) զեկույցների վրա։
Ռուսաստանը ավելի քան երեք տարի առաջ սկսեց Ուկրաինայի վրա լայնածավալ հարձակումը՝ 2022 թվականի փետրվարի 24-ի լուսաբացին տասնյակ հրթիռային հարվածներ հասցնելով երկրի տարբեր քաղաքներին։ Մինչ օրս ռուսական զորքերը աստիճանաբար ընդլայնել են իրենց վերահսկողության տակ գտնվող տարածքը, հիմնականում՝ Ուկրաինայի արևելքում, հատկապես վերջին մեկ տարվա ընթացքում։
Միջազգային ռազմական փորձագետները գնահատում են, որ ներխուժումից ի վեր զոհվել է 165,000-ից մինչև 235,000 ռուս զինվոր։ Վերջին անգամ Ուկրաինան իր զոհերի թիվը թարմացրել է 2024 թվականի դեկտեմբերին, երբ նախագահ Զելենսկին հայտնեց, որ զոհվել է 43,000 ուկրաինացի զինվոր և սպա։ Արևմտյան վերլուծաբանները այս թիվը խիստ նվազեցված են համարում։
Ռուսաստանը շատ դանդաղ, բայց հաստատուն առաջընթաց է գրանցում արևելքում
Ուկրաինայի արևելքում ռուսական բանակը շատ դանդաղ առաջ է շարժվում Լուգանսկի և Դոնեցկի մարզերի դաշտերով։ Սա Դոնբասի տարածաշրջանն է, և Ռուսաստանը փորձում է գրավել դրա մնացած մասը, բայց առաջնագիծը երկու տարվա ընթացքում գրթե չի փոխվել, ասում են ISW ռազմական վերլուծաբանները։
Ռուսաստանի ամենամեծ առավելությունը զինվորական անձնակազմն է։ Մոսկվան ապացուցել է, որ պատրաստ է մեծ մարդկային զոհերի իր բանակում։ Միայն վերջին մեկ տարվա ընթացքում առնվազն 45,000 ռուս զինվոր է զոհվել՝ ճակատը մի քանի մետր առաջ մղելու համար։
Վերջին շաբաթների ընթացքում ռուսական հարձակումները մոտ 30%-ով ավելացել են։ Ըստ ուկրաինացի զինվորական ղեկավարների՝ այս գործողությունը Ռուսաստանի գարնանային հարձակման մասն է կազմում։
ISW փորձագետների փոխանցմամբ՝ Ռուսական ուժերը այժմ դանդաղորեն առաջ են շարժվում Դոնեցկից հյուսիս և արևմուտք՝ դեպի Պոկրովսկ քաղաք, և վերջերս փակել են Տորեցկից հարավ-արևմուտք գտնվող առաջնագծի երկայնքով գտնվող անցուղին։
Այս առաջխաղացումը Դոնեցկի մոտակայքում առաջնագծի վերահսկողության ամենաակնհայտ փոփոխությունն է վերջին ամիսների ընթացքում։ Այնուամենայնիվ, վերլուծաբանները նշում են, որ ուկրաինական ուժերի նորարարական մարտավարությունը՝ անօդաչու սարքերի և ցամաքային զորքերի համատեղումը, զգալի կորուստներ է պատճառել կենդանի ուժի և տեխնիկայի առումով և դանդաղեցրել է առաջխաղացումը։
Ռուսական զորքերին մեկ տարի պահանջվեց մոտ 40 կմ առաջխաղացման համար։ 2024 թվականի փետրվարին, ամիսներ տևած մարտերից հետո, Ուկրաինան ստիպված եղավ նահանջել Դոնեցկի հյուսիսում գտնվող Ավդեևկայից։
Ի՞նչ է կատարվում ռուսական հարձակման մեկ այլ օջախում՝ Խարկովի հյուսիսում
Արևելյան ճակատում մարտական գործողություններին զուգահեռ, 2024 թվականի գարնանը Ռուսաստանը սկսեց մեկ այլ գործողություն և հատեց Ուկրաինայի սահմանը՝ երկրիի երկրորդ ամենամեծ քաղաքից՝ Խարկովից հյուսիս։ Այնտեղ մի քանի գյուղեր գրավվեցին, և հազարավոր խաղաղ բնակիչներ փախուստի դիմեցին։
Հարձակումը տեղի ունեցավ չորսամսյա ժամանակահատվածի ավարտին, երբ Միացյալ Նահանգները զենք չէր մատակարարում Ուկրաինային՝ ԱՄՆ Կոնգրեսում առաջացած փակուղու պատճառով, որը լուծվեց 2024 թվականի ապրիլին։
Ուկրաինական ուժերը, ի վերջո, կարողացան պահել այս տարածքը։ Եվ՝ չնայած Խարկովին բազմիցս հրվածներ են հասցվել ռուսական ռազմական ինքնաթիռների կողմից արձակված ռումբերով, այն մնում է ռուսական հրետանու հասանելիության սահմաններից դուրս։
Ուկրաինան Ռուսաստանին տարածքների փոխանակում է առաջարկում
Ուկրաինայի արևելքը հակամարտության մեջ է 2014 թվականից, երբ Ռուսաստանի կողմից աջակցվող զինյալները գրավեցին Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի մեծ մասը։ Մինչ այդ, 2014 թվականի փետրվարին, Ռուսաստանը բռնակցեց Ղրիմի հարավային թերակղզին, որը շուտով միացրեց նաև Ռուսաստանին։
Փետրվարի 11-ին The Guardian-ին տված հարցազրույցում Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին ասել է, որ Ուկրաինայում Ռուսաստանի կողմից վերահսկվող տարածքները կարող են փոխանակվել Ուկրաինայի կողմից Ռուսաստանի Կուրսկի մարզում գրավված տարածքների հետ։
Ուկրաինան այս ռուսական տարածաշրջանի նկատմամբ վերահսկողությունը ստանձնեց 2024 թվականի օգոստոսին՝ անակնկալ հարձակման շնորհիվ։ Այնուհետև Զելենսկին հայտարարեց, որ Ուկրաինան վերահսկում է ավելի քան 1200 քառակուսի կմ ռուսական տարածք և 93 գյուղ։ Սակայն այդ ժամանակվանից ի վեր Ռուսաստանը վերականգնել է այս տարածքի մեծ մասը։ Մայիսի սկզբին Մոսկվան հայտարարեց, որ ամբողջությամբ դուրս է մղել ուկրաինական զորքերը Կուրսկի մարզից։ Իսկ Ուկրաինան պնդում է, որ իր ուժերը դեռևս ակտիվ են այնտեղ և շարունակում են անօդաչու թռչող սարքերով, նաև օդային և հրետանային հարվածներ հասցնել։
Ինչպես է փոխվել առաջնագիծը 2022 թվականի փետրվարից մինչև 2025 թվականի մայիսը՝ BBC-ի չորս քարտեզներով
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Ռուսաստանի դիրքերը ուկրաինական ճակատում
