«ՀՀ-ն չի ռազմականացվում, բարձրացնում է իր վրա հարձակվելու գինը»․ կարծիք Երևանից
Ռազմական ոլորտի բարեփոխումներ Հայաստանում
Պաշտոնական Բաքուն վերջին շրջանում ակտիվորեն շրջանառում է Հայաստանի «ռազմականացման» թեզը։ Տարբեր երկրների ներկայացուցիչների հետ հանդիպումների ժամանակ Ադրբեջանի բարձրաստիճան պաշտոնյաները փորձում են ՀՀ զենքի գնումները ներկայացնել որպես «տարածաշրջանի խաղաղության և կայունության սպառնալիք»։
«Հայաստանի զինվելու մասին Ադրբեջանի նարատիվը նրա համար է, որ երբ ուզենան պատերազմ սկսել, ասեն՝ այս պատճառով ենք սկսում։ Նմանատիպ տարբեր նարատիվներ ունեն, օրինակ՝ երկու-երեք շաբաթը մեկ հաղորդագրություն են տարածում այն մասին, որ ՀՀ Զինված ուժերը սահմանին իբր կրակ են բացել ադրբեջանական դիրքերի ուղղությամբ»,- Բուն TV-ի եթերում հայտարարել է APRI Armenia-ի ավագ վերլուծաբան, ռազմական փորձագետ Լեոնիդ Ներսիսյանը։
Ներսիսյանը չի բացառում, որ COP 29-ից հետո Ադրբեջանը նոր էսկալացիայի կգնա։ Ասում է՝ ձմռանը եղանակային պայմանները բարենպաստ չեն լինի, հավանականությունն ավելի բարձր է 2025 թ․-ի գարնանը։ Մյուս կողմից նկատում է՝ կան մի շարք գործոններ, որոնք կարող են ազդել դրա վրա։ Օրինակ է բերում ԱՄՆ-ում կայանալիք նախագահական ընտրությունները, Իրան-Իսրայել հակամարտության հետագա զարգացումը։ Կարծում է՝ իրավիճակի սրման պարագայում Հայաստանը պետք է պատրաստ լինի դիմակայել, պետք է բարձրացնի իր վրա հարձակվելու գինը։
Ադրբեջանը կարո՞ղ է խոչընդոտել ՀՀ զինվելուն
«Ժողանվտանգություն» հաղորդման շրջանակներում քաղաքագետ Տիգրան Գրիգորյանը նման հարց է ուղղել Ներսիսյանին։ Ի պատասխան՝ վերլուծաբանը նշել է, որ դժվար թե ադրբեջանական կողմը կարողանա դա անել դիվանագիտական քայլերով։ Կարծում է՝ Բաքուն կարող է փորձել խանգարել Հայաստանի՝ նոր գործընկերների հետ համագործակցություն զարգացնելուն։
«Եթե Ֆրանսիայի օրինակը վերցնենք, ինձ թվում է՝ Ադրբեջանում սխալվեցին՝ օգնելով մեզ ավելի խորացնել այդ գործակցությունը։ Ես չէի տեսնում, որ Ֆրանսիան ուզում է Ադրբեջանի հետ այդքան փչացնել իր հարաբերությունները, բայց Բաքուն փչացրեց»,- նկատել է նա և հավելել, որ եթե ադրբեջանական կողմը նույն կերպ գործի, «ոչինչ չի ստացվի»։
Ռազմական փորձագետը չի տեսնում հնարավորություն, որ Բաքուն կարող է «լրիվ փակել ՀՀ բոլոր զենքի շուկաները»․
«Եթե գնան որոշ կարևոր երկրներ ու զենքի մեծ գնումներ անեն, կոռուպցիոն գործոն մտցնեն այդ գնումների մեջ, ինչպես օրինակ՝ Սերբիայի, Սլովակիայի հետ արեցին, դա կարող է ինչ-որ չափով մեզ խանգարել»,- շեշտել է նա։
«ՀՀ և Ադրբեջանի ռազմական բյուջեների միջև ամենափոքր տարբերությունը կգրանցվի 2025 թ․-ին»
Լեոնիդ Ներսիսյանի փոխանցմամբ՝ եղել են տարիներ, երբ Ադրբեջանի ռազմական բյուջեն 5-6 անգամ գերազանցել է ՀՀ ռազմական բյուջեին․
«Հաջորդ տարի կունենանք մեր ռազմական բյուջեների ամենափոքր տարբերությունը վերջին 20 տարվա մեջ։ Երկու անգամից քիչ կստացվի»։
Ասում է՝ ամեն ինչ պետք է անել, որ այդ տարբերությունը տարեցտարի քչանա։
Ըստ նրա՝ երբ խոսում ենք Հայաստանի սպառազինվելու մասին, պետք չէ մոռանալ, որ այդ նույն ժամանակահատվածում զենք-զինամթերք է ձեռք բերում նաև ադրբեջանական կողմը։
«Լուրջ մատակարարող ունեն՝ Իսրայելը, բավականին էֆեկտիվ իրենց հետ աշխատում է։ Բացի այդ, ուժեղացնում են ավիացիոն բաղադրիչը։ Օրինակ՝ մենք ունենք 4 նոր կործանիչ, իրենք՝ 20, ևս 12 հատ էլ հնից ունեն»,- հայտնել է վերլուծաբանը։
«Շուկայում զենք-զինամթերքի դեֆիցիտ կա»
Խոսքն, ըստ Ներսիսյանի, վերաբերում է մասնավորապես ՝ հակաօդային պաշտպանության համակարգերին։ Նրա խոսքով՝ հայտնի է, որ Հայաստանը բավականին մեծ ծավալով «Ակաշ» ՀՕՊ համակարգեր է ձեռք բերել Հնդկաստանից։ Հնդկական մեդիայի հաղորդմամբ՝ մինչև տարեվերջ դրանց մի մասը կառաքվի ՀՀ։ Փորձագետն ասում է՝ «Ակաշ» համակարգերը ծածկում են միայն մի սեգմենտ՝ միջին հեռավորությունները։
Լեոնիդ Ներսիսյանի կարծիքով՝ հակաօդային պաշտպանության մեջ ավելի շատ ներդրումներ է պետք անել։
Շեշտում է՝ Ադրբեջանը նույնը չէ, ինչ 2020 թ․-ի 44-օրյա պատերազմի ժամանակ, գնում է մեծ քանակի դրոններ, հեռակառավարվող զենքեր, ինչպես նաև թևավոր հրթիռներ․
«250 կմ թռիչքի հնարավորությամբ թևավոր հրթիռները նշանակում են, որ մենք պետք է լրիվ այլ մոտեցումներ ցուցաբերենք, հակաօդային պաշտպանությունը պետք է կառավարվի շատ էֆեկտիվ՝ օգտագործելով ամենանոր կառավարման ցանցերը, որոնք ՀՀ-ն պետք է կառուցի»։
Կարևոր է համարում նաև տարբեր տեսակի ՀՕՊ համակարգերի ձեռքբերումը՝ սկսած զենիթային հրետանուց։ Ներսիսյանի դիտարկմամբ՝ պետք է հաշվի առնել այն հանգամանքը, որ ամեն թիրախի վրա հնարավոր չէ ծախսել 100 հազար դոլար արժեցող հրթիռներ։
«Օրինակ՝ ձեր ռադիոլոկացիոն կայանը տեսնում է, որ գալիս է հինգ փոքր դրոն, երկու մեծ ու մի ՍՈՒ-25։ Ձեր կառավարման ցանցը պետք է կիսաավտոմատ ռեժիմով ասի, որ այս ու այս թիրախները պետք է զենիթային հրետանին խոցի, Ս-300-ը պիտի ՍՈՒ-25-ը խոցի, իսկ մեծ դրոնները՝ «Ակաշը»,- պարզաբանել է նա և հավելել, որ այդ գործողության համար կա 1-2 րոպե ժամանակ։
Հարավային Կորեան կարո՞ղ է դառնալ ՀՀ գործընկեր
Հիշեցրել է՝ վերջին տարիներին ՀՀ-ն սպառազինությունների ձեռքբերման ոլորտում համագործակցում է Հնդկաստանի, Ֆրանսիայի հետ։ Բայց նաև նկատել՝ կարելի է փնտրել և գտնել հեռանկարային այլ ուղղություններ։ Լեոնիդ Ներսիսյանի խոսքով՝ այս պահին զենք-զինամթերքի խոշորագույն արտադրողներից մեկն է Հարավային Կորեան։
«Եթե նայենք՝ ինչ պատվերներ է արել Լեհաստանը Հարավային Կորեայից, կարող ենք հստակ ասել, որ Գերմանիայից ահագին առաջ են»,- նշել է նա։
Ներսիսյանի դիտարկմամբ՝ այդ երկիրը վերջին տասնամյակներում մեծ գումարներ է ծախսել ռազմարդյունաբերությունը զարգացնելու համար, ունի պոտենցիալ։ Բացի այդ, ըստ նրա, ի տարբերություն եվրոպական երկրների՝ կարողանում է մեծաքանակ պատվերներ վերցնել․
«Հարավային Կորեան բավականին լավ համագործակցություն ունի Թուրքիայի հետ։ Դա կարող է խանգարող գործոն լինել, բայց հնարավոր է՝ ցույց տան ճկունություն, որ ուզում են բոլոր գործընկերների հետ հարաբերություններ զարգացնել»։
Մյուս կողմից նկատել է՝ պետք է հաշվի առնել, որ խոսքը ոչ միայն աշխարհի ամենաորակյալ, այլև ամենաթանկ զենքերի մասին է․
«Օրինակ՝ K2 տանկը համարվում է ամենատեխնոլոգիականը աշխարհում, բայց 1 հատի արժեքը մի քանի տարի առաջ գերազանցում էր 12-15 մլն դոլարը»։
«Պետք է աշխատել նաև եվրոպական երկրների հետ»
Վերլուծաբանի փոխանցմամբ՝ կարևոր է հասկանալ, որ զենք-զինամթերքը միայն տանկերն ու ՀՕՊ համակարգերը չեն, կան նաև փոքր կոմպոնենտներ, որոնց ձեռքբերման մասին ևս պետք է մտածել։
Ասում է՝ ռուս-ուկրաինական պատերազմի պայմաններում կարևոր է, որ այն երկիրը, որից ՀՀ-ն ուզում է սպառազինություն ձեռք բերել, ոչ միայն ցանկանա համագործակցել Երևանի հետ, այլև Հայաստանը դնի «իր առաջնահերթությունների մեջ՝ Ուկրաինային հավասար»․
«Ֆրանսիան ցուցադրել է, որ դա անում է, իսկ մյուս երկրների մասին նման բան ասել չենք կարող»։
Ներսիսյանի խոսքով՝ պետք է աշխատել եվրոպական երկրների, օրինակ՝ ԵՄ անդամ Լեհաստանի հետ, որի «դերը ռազմական ոլորտում գնալով աճում է»։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Ռազմական ոլորտի բարեփոխումներ Հայաստանում
