ԵՄ-ն պատժամիջոցներ կսահմանի՞ Ադրբեջանի պաշտոնյաների նկատմամբ. կարծիք Բաքվից
Մարտի կեսերին Եվրախորհրդարանի ընդունած «ԵՄ-Ադրբեջան հարաբերությունների մասին» զեկույցը կոչ է անում Եվրամիությանը անձնական պատժամիջոցներ սահմանել Ադրբեջանի պաշտոնյաների նկատմամբ, որոնք կոպտորեն խախտում են մարդու իրավունքները: Պաշտոնական Բաքուն առանձնապես չի կարևորել այդ կոչերը, իսկ Ադրբեջանի խորհրդարանը Եվրախորհրդարանին մեղադրել է կողմնակալության մեջ։ Իրավապաշտպան Ֆուադ Հասանովի խոսքով՝ եթե նույնիսկ իշխանությունները հրապարակային կերպով չեն համաձայնում նման կոչերի հետ, նրանք ստիպված են լրջորեն մտածել դրանց մասին։
- Եվրախորհրդարանը կոչ է արել պատժամիջոցներ կիրառել Ադրբեջանի պաշտոնյաների նկատմամբ
- «Ինչո՞ւ չկան պատժամիջոցներ»․ ֆրանսիացի պաշտոնյան՝ ԼՂ-ի շրջափակման մասին
- «ԵՄ առաքելությունը միջամտել չի կարող»․ Բաքվի հնարավոր հարձակման մասին
Մարտի 15-ին Եվրախորհրդարանը ձայների մեծամասնությամբ հաստատել էր «Եվրամիություն-Ադրբեջան հարաբերություններ» զեկույցը, որը պատրաստել էր Խորվաթիայի պատգամավոր, Ադրբեջանի հարցերով զեկուցող Զելյանա Զովկոն։
Զեկույցի շուրջ քննարկումների ժամանակ Եվրախորհրդարանի պատգամավորները քննադատել են Ադրբեջանի իշխանություններին միջազգային պարտավորությունները, հիմնարար ազատությունները և մարդու իրավունքները խախտելու համար։ Զեկույցում ասվում է, որ Եվրամիությունը չպետք է աչք փակի մարդու իրավունքների և ժողովրդավարության հիմքերի խախտումների վրա՝ Ուկրաինայի հետ Ռուսաստանի պատերազմի համատեքստում Ադրբեջանի հետ էներգետիկ ոլորտում համագործակցության պատճառով։
Պատգամավորները խոսքի և լրատվամիջոցների ազատության սահմանափակումների վերացման, մարդու հիմնարար իրավունքների հարգանքի ապահովման և քաղբանտարկյալների ազատ արձակման ցանկություն են հայտնել։
Զեկույցը նաև կոչ է անում Եվրամիությանը անձնական պատժամիջոցներ սահմանել Ադրբեջանի պաշտոնյաների դեմ, որոնք կոպտորեն խախտում են մարդու իրավունքները:
Օբյեկտիվ և հավասարակշռված գնահատական
Իրավապաշտպան Ֆուադ Հասանովի խոսքով՝ Եվրախորհրդարանի զեկույցում փորձ է արվել օբյեկտիվ և հավասարակշռված գնահատական տալ Ադրբեջանի իշխանությունների գործունեությանը, «թեև, բնականաբար, կարող են լինել որոշ բացառություններ»։
Նրա դիտարկմամբ՝ այն հատվածում, որտեղ Եվրախորհրդարանի պատգամավորները կոչ են անում ԵՄ-ին ուսումնասիրել պատժամիջոցների կիրառման հնարավորությունը, նկատի է առնվում այն, որ «եթե երկկողմ շփումների ընթացքում Ադրբեջանի իշխանությունների պահվածքում լուրջ դրական առաջընթաց տեղի չունենա, ապա կոչերը կարող են շարունակական բնույթ կրել, ԵՄ խորհուրդը կարող է ավելի լրջորեն խրախուսել՝ գնալ կոնկրետ քայլերի»։
«ԵՄ անդամ 27 երկրներում ընտրված 705 պատգամավորները, օրենսդրական նախաձեռնություններով հանդես գալով ԵՄ խորհրդի հետ, կարևոր դեր են խաղում Եվրամիության ինստիտուտների ձևավորման և նրանց գործունեության սկզբունքների ու իրավական հիմքերի ստեղծման գործում։
Եվրախորհրդարանը կոչ է անում Եվրամիության բարձրագույն գործադիր մարմիններին, որոնք համաձայնագրեր են ստորագրել էներգետիկ նախագծերի վերաբերյալ, խստորեն հետևել համընդհանուր, այդ թվում՝ եվրոպական հիմնարար արժեքների պահպանմանը իրենց համագործակցության նախագծերում։ Հաշվի առնելով մոտ ապագայում Եվրամիության և Ադրբեջանի միջև Նոր Համապարփակ Գործընկերության Համաձայնագրի ստորագրման մտադրության առկայությունը՝ Եվրախորհրդարանն իրավունք ունի չհաստատել համաձայնագիրը, այսինքն՝ դրա վրա «վետո» դնել, եթե նույնիսկ Եվրահանձնաժողովը ստորագրի այն։ 2017 թվականին Եվրամիության և Ադրբեջանի միջև մարդու իրավունքների շուրջ մեկնարկած երկխոսության մեջ լճացում է նկատվում։ Մենք նաև հայտարարում և պահանջում ենք, որ մարդու իրավունքների շուրջ երկխոսությունը լինի շարունակական և արդյունավետ բոլոր հնարավոր միջազգային շփումներում»,- ընդգծել է Հասանովը ASNTA պարբերականին տված հարցազրույցում։
Պատժամիջոցների կիրառումը հնարավո՞ր է
Փորձագետը նաև անդրադարձել է Ադրբեջանի պաշտոնյաների նկատմամբ պատժամիջոցների կիրառման հնարավորությանը։
«Բանաձևում ներառված կոչն արված է Եվրամիության գործող պատժամիջոցների մեխանիզմի մասին ակնարկով։ Ընդգծեմ, որ մարդու իրավունքների ոլորտում Եվրամիության գլոբալ պատժամիջոցների մեխանիզմը այն մեխանիզմն է, որով ԵՄ խորհուրդը պատժում է Միությունից դուրս գտնվող երկրների աշխատակիցներին, որոնք պատասխանատու են մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների համար։
Պատժամիջոցների նոր ռեժիմն ուղղված է նաև մարդու իրավունքների այլ խախտումներին կամ չարաշահումներին, որոնք լայնորեն տարածված են, համակարգային բնույթ են կրում կամ լուրջ մտահոգություն են առաջացնում՝ կապված ԵՄ պայմանագրի 21-րդ հոդվածում ամրագրված արտաքին և անվտանգային քաղաքականության ընդհանուր նպատակների հետ: Սա կարող է ներառել խախտումներ՝ սկսած մարդկանց թրաֆիքինգից մինչև ազատությունների խախտում կամ չարաշահում (խաղաղ հավաքների և միավորումների ազատություն, կարծիքի և արտահայտվելու ազատություն կամ կրոնի և համոզմունքի ազատություն):
Պատժամիջոցների կիրառման հնարավորության մասին որոշումը նախատեսում է անդամ պետությունների տարածքով մուտք գործելու կամ տարանցիկ անցում կատարելու արգելք։ Պատժամիջոցները ենթադրում են նաև ֆիզիկական անձանց, մարմիններին և կառույցներին պատկանող կամ նրանց կողմից վերահսկվող միջոցների և տնտեսական ռեսուրսների սառեցում։ Պատժամիջոցների տակ կարող են հայտնվել նաև անհատներ և կազմակերպություններ, որոնք միջոցներ կամ տնտեսական ռեսուրսներ են տրամադրում այն ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց, որոնք արդեն իսկ ընդգրկված են ԵՄ պատժամիջոցների ցուցակում։
Պատժամիջոցների կոչերի ու դրանց կիրառման առաջնահերթ նպատակը գործընկեր երկրին ամբողջությամբ կաթվածահար անելը չէ: ԵՄ-ն Ադրբեջանի լուրջ գործընկերն է էներգետիկայի և առևտրի ոլորտում։ Միությունը ղեկավարվում է յոթ անկախ ինստիտուտների կողմից։ ԵՄ պատժամիջոցային փիլիսոփայությունն է թիրախավորել երկրի բարձրաստիճան պաշտոնյաներին, որոնք մշտապես և համակարգված կերպով լրջորեն խախտում են մարդու իրավունքները, կասեցնել պատժամիջոցների տակ գտնվող երկրի իշխանությունների՝ քաղաքական մոտիվացիաներ ունեցող վարքագիծը, հասնել փոփոխությունների և այդ կերպ հասնել համընդհանուր արժեքների գերակայության գլոբալ ապահովման:
«Ստիպված են լրջորեն մտածել»
Այն բանից հետո, երբ Եվրախորհրդարանն ընդունեց այս զեկույցը, ադրբեջանական խորհրդարանն ընդունեց պատասխան հայտարարություն, որում եվրոպացի պատգամավորներին մեղադրեց կողմնակալության մեջ։
«Եվրախորհրդարանի նման կոչերը օրինակ են հրապարակային, այսինքն՝ բաց դիվանագիտության։ Խորհրդարանը, որը կախված է միայն եվրոպացի ընտրողներից, հանդիսանում է բաց, մարդու իրավունքներ պաշտպանող կառույց և կոչեր է արել հօգուտ Ադրբեջանի քաղաքացու։
Խորհրդարանը ԵՄ 2 մարմիններից մեկն է, որն ունի օրենսդրական նախաձեռնության իրավունք և երկկողմ համաձայնագրերի վրա «վետո» դնելու իրավունք։ Ներկայումս ԵՄ-ի և Ադրբեջանի միջև՝ փոխադարձ պարտավորությունների վրա հիմնված համագործակցության ուրվագծերը ավելի հստակ են դառնում։ Այս իմաստով, եթե նույնիսկ իշխանությունները հրապարակային կերպով չեն համաձայնում նման կոչերի հետ, նրանք ստիպված են լրջորեն մտածել դրանց մասին»,- հայտարարել է Ֆուադ Հասանովը:
