«Պետք չէ հրաժարվել Լաչինի միջանցքը բացելու ուժային լուծումից»․ կարծիքներ Երևանից
Ուժով բացել Լաչինի միջանցքը
Հայ վերլուծաբանները քննարկում են Լեռնային Ղարաբաղում ստեղծված օրհասական իրավիճակի հանգուցալուծման հնարավոր սցենարները՝ չբացառելով նաև ուժային լուծումը։ Կարծում են՝ ուժով Լաչինի միջանցքը բացելու Հայաստանի իրավունքը «լեգիտիմացրել» է ՄԱԿ Արդարադատության միջազգային դատարանի որոշումը։
ԼՂ-ի լիակատար պաշարման հետևանքով մահվան և հիվանդացության ցուցանիշները կտրուկ աճել են։ Ինչպես դեղորայքի, այնպես էլ սննդի սուղ պակաս կա։ Ստեփանակերտից պարբերաբար միջազգային դերակատարներին հորդորում են «խոսքից անցնել գործի» և քայլեր ձեռնարկել Ադրբեջանի կողմից Արցախի դեմ իրականացվող միջազգային հանցագործություններին վերջ դնելու ուղղությամբ։ Ի պատասխան, սակայն, կրկին հնչում են դատապարտող հայտարարություններ։
Որքանո՞վ է հավանական և ի՞նչ վտանգներ է պարունակում Լաչինի միջանցքն ուժով բացելու տարբերակը
Մեկնաբանություններ
Քաղաքագետ Հարություն Մկրտչյանի դիտարկմամբ՝ իրավիճակի հանգուցալուծման երկու տարբերակ ունեն արցախցիները։ Առաջինն, ըստ նրա, խաղաղ ճանապարհն է՝ անզեն քաղաքացիների երթ դեպի Հակարիի կամուրջ։
Շրջափակված Արցախում մտադիր են խաղաղ երթ իրականացնել և ավտոբուսներով մոտենալ Հակարիի կամրջին։ Ավտոերթի անվտանգությունն ապահովելու համար օրերս արցախցիները նամակով դիմել էին ԼՂ-ում տեղակայված ռուս խաղաղապահներին։
Պատասխան գրության մեջ խաղաղապահ առաքելության հրամանատարի տեղակալը հիշատակել է 2020 թ․-ի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունն ու ընդգծել, որ դրա դրույթների համաձայն՝ «խաղաղապահ զորախմբի կողմից ավտոերթի շարասյան կազմում ավտոմեքենաների ուղեկցում, ինչպես նաև տարատեսակ բողոքի ցույցերի ու ակցիաների անվտանգության ապահովում նախատեսված չէ»։
Ասում է՝ չնայած խոսքը խաղաղ երթի մասին է, բայց այն նույնպես իր մեջ վտանգներ պարունակում է։ Մյուս կողմից նկատում է՝ եթե իրավիճակը մնա այնպես, ինչպես կա, վտանգներն էլ ավելի են խորանալու՝ ընդհուպ մինչև սովամահություն։ Մկրտչյանի խոսքով՝ երկրորդը տարբերակը ռազմական ճանապարհն է։
«Արցախյան կողմը խոցում է Հակարիի կամրջի վրա տեղադրված անցակետը, հրահրում ռազմական բախումներ և դրանով միջազգային ուշադրություն հրավիրում Արցախի վրա»,- հայտարարել է նա։
Նրա խոսքով՝ նման կտրուկ, ոչ ստանդարտ գործողություններին ներկա պահին այլընտրանք չկա.
«Կամ գնում ես կտրուկ գործողությունների իրավիճակի վրա ինչ-որ կերպ ազդելու համար, կամ ուղղակի համակերպվում ես այս ամենի հետ և հույս ես փայփայում, թե ինչ-որ պահի ադրբեջանական կողմը քո առաջ «մարդասիրական» միջանցք կբացի, և դու դուրս կգաս քո բնօրրանից»։
Ասում է՝ անհրաժեշտ է Լաչինի միջանցքի բացմանը զուգահեռ՝ րոպեների տարբերությամբ անվստահություն հայտնել ռուս խաղաղապահներին։ Պետք է նաև ընդգծել, որ նրանք «զբաղված են անգործությամբ, առանձին դեպքերում՝ ադրբեջանցիների հետ հանցակցությամբ»։
Ինչպես խաղաղ, այնպես էլ ռազմական ճանապարհն, ըստ նրա, միայն կարճաժամկետ օգուտ է բերելու Արցախին․
«Իսկ երկարաժամկետի հետ կապված արցախյան կողմը պետք է հետամուտ լինի տարածաշրջանը համալրել նոր խաղաղապահներով։ Մնացածը միֆ է»։
«Բերդ» ՀԿ ներկայացուցիչ, հանրային գործիչ Արփի Թոփչյանը նույնպես ուժային լուծումը հնարավոր տարբերակ է համարում։ Նրա խոսքով՝ ցանկացած ճանապարհով միջանցքը բացելու Հայաստանի իրավունքը «լեգիտիմացրել» են տարբեր երկրների կոչերն ու Արդարադատության միջազգային դատարանի որոշումը․
«Շատերն ասում են, որ եթե ռազմական ճանապարհով բացեք Լաչինի միջանցքը, դա առիթ կդառնա լայնածավալ ռազմական գործողությունների սկսման։ Ոչ ոք այդ տարբերակը չի բացառում, բայց դա չի նշանակում, որ մենք ուժային լուծումից պիտի հրաժարվենք»։
Նկատում է՝ Հայաստանն ունի դատարանի վճիռ և այն կիրառելու իրավունք։ Թոփչյանի խոսքով՝ նույնիսկ այդ դեպքում Ադրբեջանը «երկար կմտածի՝ գնա՞լ ռազմական գործողությունների, թե՞ ոչ»։
Կարևոր է համարում ոչ այնքան Հայաստանի կողմից հատուկ օպերացիաների կազմակերպումը, որքան «ուժային գործոնի» ցուցադրումը։
«Հայկական պետությունը ցույց կտա, որ այս կամ այն մեխանիզմով պաշտպանելու է իր քաղաքացիների իրավունքը, նշանակում է՝ վերադառնում է քաղաքական գործընթացների սեղանին, քաղաքական սուբյեկտայնություն է դրսևորում, դառնում է շատ հետաքրքիր արտաքին խաղացողների համար»,- ընդգծել է նա։
Փորձագետի դիտարկմամբ՝ հայկական կողմի աղետալի վիճակի թիվ 1 պատճառն այն է, որ «Հայաստանը գիտակցաբար հրաժարվել է քաղաքական սուբյեկտի կարգավիճակից»։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Ուժով բացել Լաչինի միջանցքը
