«Ո՛չ Արցախի էթնիկ զտմանը»․ շրջափակման հետևանքները
Արցախի շրջափակման հետևանքները
Հակարիի կամրջի մոտ ադրբեջանական անցակետի տեղակայումից հետո Լեռնային Ղարաբաղում հումանիտար իրավիճակն էլ ավելի է սրվել։ Կրկնակի շրջափակման մեջ են հայտնվել Շուշիի շրջանի Եղցահող, Լիսագոր, Հին Շեն և Մեծ Շեն համայնքները. նախքան անցակետի տեղադրումը դրանք ցամաքային կապ ունեին Սյունիքի մարզի Գորիս քաղաքի հետ։
Անցակետում ծառայություն իրականացնող ադրբեջանցիները խոչընդոտներ են ստեղծում նաև ռուս խաղաղապահների համար։ Մասնավորապես՝ օրեր առաջ ԼՂ հումանիտար բեռ մատակարարող խաղաղապահներին շուրջ 14 ժամ շարունակ թույլ չէին տվել անցնել։
Լաչինի միջանցքը 138 օր փակած ադրբեջանցի ակտիվիստները հայտարարել են, թե դադարեցնում են ակցիան։ Այդ ճանապարհին նրանց փոխարինել են ադրբեջանական ոստիկանությունն ու ուժային կառույցների ներկայացուցիչները։ Պաշտոնական Բաքուն շարունակում է պնդել, թե ճանապարհը փակ չէ։ Մինչդեռ Արցախը գոյատևում է շրջափակման պայմաններում։ Ստեփանակերտ-Գորիս մայրուղով մարդկանց երկկողմանի տեղաշարժի դեպքերը նվազել են շուրջ 190 անգամ։ Արգելափակված ճանապարհով տեղաշարժվել են միայն Կարմիր խաչի և ռուս խաղաղապահների աջակցությամբ։
Պաշտոնական Երևանը բազմիցս հայտարարել է, որ չի պատրաստվում ներգրավվել «Լաչինի միջանցքի ռեժիմի նոր կարգավորման շուրջ բանակցություններում»։ Պարզաբանվում է, որ այս հարցն արդեն բանակցված է, արդյունքներն էլ՝ ամրագրված եռակողմ համաձայնագրում։
ԼՂ-ում ստեղծված իրավիճակը շրջափակման 144-րդ օրվա դրությամբ
Որպես էկոակտիվիստ ներկայացող ադրբեջանցիներն Արցախն արտաքին աշխարհի հետ կապող միակ ճանապարհը փակ էին պահում դեկտեմբերի 12-ից։ Ապրիլի 23-ին Ադրբեջանը Հակարիի կամրջի մոտ անցակետ տեղադրեց։ Կամուրջը բացելու վերաբերյալ բանակցություններին մասնակցում էր անձամբ ռուս խաղաղապահ զորակազմի այժմ արդեն նախկին հրամանատար Անդրեյ Վոլկովը։ Բանակցությունները, սակայն, արդյունք չտվեցին։ Նոր հրամանատար Ալեքսանդր Լենցովի նշանակումից հետո նույնպես արդյունքներ չնկատվեցին։
«Արցախի շրջափակումը շարունակվում է երկու կետում՝ Հակարիի կամրջի մոտ ապրիլի 23-ին տեղադրված անցակետով և Շուշիի մոտ 2022թ. դեկտեմբերի 12-ից արգելափակված հատվածով»,- ավելի վաղ հայտարարել էր Արցախի տեղեկատվական շտաբը։
Մայիսի 2-ին ադրբեջանական ԶԼՄ-ները հաղորդեցին, որ անցակետում տեղադրվել է ամերիկյան արտադրության Smiths Detection ռենտգեն-սքաներ։
«Ո՛չ Արցախի էթնիկ զտմանը»
Այս կարգախոսի ներքո մի խումբ արցախցիներ նախօրեին վրաններ են տեղադրել Ստեփանակերտ-Շուշի ճանապարհին և անժամկետ բողոքի ակցիա հայտարարել։ Պահանջը տեղադրված անցակետը հեռացնելն է։ Մինչ այդ երիտասարդական շարժումը նաև ստորագրահավաք էր իրականացրել։
Հայաստանում նրանց այցիային աջակցություն է հայտնել և միացել դրան ԱԺ ընդդիմադիր պատգամավոր Թագուհի Թովմասյանը։ Երեկվանից նա նույն խորագրի ներքո և նույն պահանջով ստորագրահավաք է իրականացնում Երևանի Շառլ Ազնավուրի հրապարակում։
«Մայիսի 3-ին մենք շատ կարճ ժամանակում 200-ից ավելի ստորագրություն ենք հավաքել, այսօր ավելի երկար ժամանակ կտրամադրեմ ակցիային»,- լրագրողների հետ զրույցում ասել է նա։
Տուն վերադառնալը՝ երազանք
Ստեփանակերտից հայտնում են, որ շրջափակման հետևանքով դեռևս իր տուն չի կարողացել վերադառնալ ընդհանուր առմամբ շուրջ 3900 անձ, ներառյալ՝ 570 երեխա:
Թեև 2020 թ․-ի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ ամրագրված է Լաչինի միջանցքով մարդկանց, բեռների և տրանսպորտային միջոցների անխոչընդոտ տեղաշարժի վերաբերյալ դրույթ, սակայն միջանցքով անցնում են միայն Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի և ռուս խաղաղապահների մեքենաները․
«Արգելափակված ճանապարհով Արցախի քաղաքացիների ոչ մի մեքենա չի անցել, իսկ մեքենաների ընդհանուր շարժը գրեթե 53 անգամ քիչ է եղել, քան պետք է լիներ առանց շրջափակման»։
Վիրահատության հնարավորությունից զրկված
Նախորդ տարվա դեկտեմբերի 12-ից ի վեր Արցախում պլանային վիրահատությունները դադարեցված են։ Արցախի տեղեկատվական շտաբի հաղորդած վերջին տվյալների համաձայն՝ այս ընթացքում մոտ 1175 քաղաքացի զրկվել է վիրահատվելու հնարավորությունից:
Իրենց առողջական խնդիրը վիրահատության միջոցով լուծելու համար բուժառուները ստիպված են Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի միջնորդությամբ և ուղեկցությամբ տեղափոխվել Հայաստան։ Մինչ օրս գրեթե 400 նման դեպք է գրանցվել։
«Ընդ որում՝ հնարավոր չէ հիվանդներին տեղափոխել պառկած վիճակում, քանի որ ադրբեջանական կողմը խոչընդոտում է Արցախի ռեանիմոբիլի շարժը, իսկ Կարմիր խաչը չունի ռեանիմոբիլ և սովորական մեքենաներով է իրականացնում հիվանդների տեղափոխությունը՝ բոլորը նստած վիճակում»,- պարզաբանում է շտաբը։
Բժշկական ծառայություններն առավել հասանելի դարձնելու նպատակով Արցախում շարժական բրիգադներ գործարկելու որոշում է կայացրել «Մենք ենք մեր սարերը» գործակալությունը։ Առաջնային բուժօգնության շարժական ծառայություններից օգտվելու հնարավորություն կստանան Մարտունու, Մարտակերտի ու Ասկերանի շրջանների գյուղական համայնքների բնակիչները։
«Կլինեն թերապևտիկ ծառայություններ, իրականացնելու են ընդհանուր սքրինինգ հետազոտություններ, վարակիչ և ոչ վարակիչ հիվանդությունների հայտնաբերում, կառավարում և դրանց վերահսկում, ինչպես նաև լաբորատոր հետազոտություններ»,- հաղորդել է գործակալությունը։
Հումանիտար բեռների մուտքը՝ սահմանափակված
Դեկտեմբերից մինչ օրս շուրջ 13 անգամ քիչ կենսական նշանակության ապրանք է ներկրվել Արցախ։ Եթե Ադրբեջանը չփակեր Լաչինի միջանցքը, ներկրված ապրանքների թիվը մոտ կլիներ 57 հազար տոննայի։
Իրավիճակն էլ ավելի բարդացավ ապրիլի վերջին, երբ Արցախ տանող ճանապարհին ադրբեջանական կողմն անցակետ տեղադրեց։ Ստուգվում են ինչպես Արցախի հայ բնակչության, այնպես էլ ռուս խաղաղապահների մեքենաները։ Եվ սա այն դեպքում, երբ խոսք է գնում ԼՂ-ում նրանց պատասխանատվության գոտու մասին։
Նախորդ շաբաթ՝ ապրիլի 28-ին Շուշիի մոտ Ադրբեջանի ուժային մարմինները շուրջ 14 ժամով արգելափակել էին Հայաստանից Արցախ հումանիտար բեռ մատակարարող ՌԴ խաղաղապահ զորակազմի մեքենաների տեղաշարժը։ Բեռնատարների մեջ սննդամթերք էր, կենցաղային պարագաներ։ Դրանք Ստեփանակերտ հասան զորակազմի հրամանատարության և ադրբեջանական կողմի բանակցություններից հետո միայն։
Մարդիկ կորցրել են աշխատանքը, տնտեսությունը՝ վնասներ կրել
Արցախի տնտեսությանը հասցվել է շուրջ 270 մլն դոլարի վնաս։ Սա նշանակում է, որ մոտ 30 տոկոսի չափով ՀՆԱ-ի կանխատեսված տարեկան ցուցանիշը (903 մլն դոլար) ապահովել այլևս չի ստացվի։
Շրջափակման պայմաններում աշխատելու անհնարինության պատճառով Արցախի 860 տնտեսվարող սուբյեկտ (ընդհանուրի 20,1 %-ը) կասեցրել է գործունեությունը։ Մյուսները գործում են մասնակի ծավալով կամ պետական աջակցությամբ․
«Շրջափակման մեկնարկից առ այսօր փաստացի աշխատանքը և եկամտի աղբյուրը կորցրել է նախնական հաշվարկներով շուրջ 10․300 մարդ»։
Առանց էլեկտրականության և մասնակի գազամատակարարմամբ
Շրջափակման ընթացքում Ադրբեջանը պարբեբար ամբողջական կամ մասնակիորեն ընդհատում է Արցախի գազամատակարարումը։ 115 օր է՝ ինչ ամբողջապես խափանված է էլեկտրամատակարարումը։
«Դա հանգեցրել է ամենօրյա հովհարային ու լրացուցիչ վթարային անջատումների և բազմաթիվ հիմնարկների գործունեության փակման կամ կրճատման»,- ասված է տեղեկագրում։
Տարբեր ենթակառուցվածքների՝ ճանապարհներ, ջրագծեր, ոռոգման համակարգեր, բնակարաններ և ոչ միայն, շինաշխատանքները դադարեցված են։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Արցախի շրջափակման հետևանքները
