«Կտարածվի շուրջ 580 հազար մարդու վրա»․ կենսաթոշակի և նպաստի բարձրացում ՀՀ-ում
Նվազագույն կենսաթոշակի բարձրացում Հայաստանում
Հայաստանում հուլիսի 1-ից բարձրացել է նվազագույն կենսաթոշակը։ 31 600 դրամի փոխարեն այն այսուհետ կկազմի 36 000 դրամ։ Ավելացել են նաև միջին ամսական կենսաթոշակը, ծերության, հաշմանդամության և կերակրողին կորցնելու նպաստները։ Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության փոխանցմամբ՝ փոփոխությունները տարածվելու են շուրջ 580 հազար մարդու վրա։
Տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանի խոսքով՝ առկա 5,2 տոկոս գնաճի պայմաններում այս բարձրացումը թոշակառուների կենսամակարդակն էապես չի բարելավի, պարզապես փոքր-ինչ կմեղմի իրավիճակը։
2018 թվականին, մասնավորապես՝ երկրում տեղի ունեցած «թավշյա հեղափոխության» պահին նվազագույն կենսաթոշակը 16 հազար դրամ էր, այսինքն՝ վերջին հինգ տարում այն աճել է 20 հազար դրամով, կամ 225 տոկոսով:
Որոշման բոլոր մանրամասները, տնտեսագետի մեկնաբանություն
Էլ ի՞նչ բարձրացումներ են տեղի ունեցել
Հուլիսի 1-ից բարձրացել են նաև աշխատանքային կենսաթոշակները։ Դրանք հաշվարկվում են ըստ հիմնական կենսաթոշակի չափի, որը նախկինում 21,000 դրամ էր, իսկ այժմ սահմանվել է 24,000 դրամ։
Ավելացել են նաև ծերության, հաշմանդամության և կերակրողին կորցնելու դեպքում վճարվող նպաստները։ Մասնավորապես՝
- ծերության նպաստի չափը դարձել է 36,000 դրամ՝ նախկին 31,600 դրամի փոխարեն,
- կերակրողին կորցնելու դեպքում նպաստի չափը՝ 36,000 դրամ՝ նախկին 31,600 դրամի փոխարեն,
- ֆունկցիոնալության խորը աստիճանի սահմանափակմամբ (1-ին խմբի հաշմանդամություն) հաշմանդամություն ունեցող անձի համար սահմանվել է 39,000 դրամ՝ նախկին 31,600 դրամի փոխարեն։ Նույն խմբի զինվորական (պարտադիր ժամկետային) կենսաթոշակի պարագայում՝ 50,600 դրամ՝ 46,000 դրամի փոխարեն։
«Պարենային զամբյուղի 106%-ից բարձր գումար ստանալու հնարավորություն»
Բարձրացումն այսպես է բնորոշել Հայաստանի վարչապետը։ Նրա փոխանցմամբ՝ 36 հազար դրամը հաստատված նվազագույն պարենային զամբյուղի արժեքի 99.5 տոկոսն է:
«Իսկ այն կենսաթոշակառուները, ովքեր իրենց թոշակը ծախսում են անկանխիկ և օգտվում են 10 տոկոսի չափով հետվճարի ստացման ծրագրից, փաստացի կստանան պարենային զամբյուղի 106 տոկոսից բարձր գումար»,- գրել է Փաշինյանը։
Կենսաթոշակը կամ նպաստն անկանխիկ եղանակով ստացող այն քաղաքացիները, որոնք ՀՀ տարածքում գործող առևտրի կետերում և ծառայություններ մատուցող կազմակերպություններում վճարումներ են կատարում անկանխիկ եղանակով՝ հաջորդ ամիս ստանում են հետվճար անկանխիկ գործարքների 10 %-ի չափով, բայց ոչ ավելի քան 5,000 դրամը։
Հիշեցրել է՝ մինչև 2026 թվականը նվազագույն կենսաթոշակը պարենային զամբյուղի արժեքին հավասարեցնելու խոստում էին տվել դեռևս 2021 թվականի արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների նախընտրական ծրագրում։
Այս փոփոխությունն, ըստ նրա, «աննախադեպ իրադարձություն» է երկրի պատմության մեջ․
«Առաջին անգամ կենսաթոշակառուն կենսաթոշակի ծախսումով կկարողանա հոգալ իր նվազագույն պարենային ծախսերը»։
Այս տարվա առաջին եռամսյակում պարենային զամբյուղի ամսական արժեքը 1 շնչի հաշվով կազմել է 36 հազար 188 դրամ։
Կառավարության ղեկավարի փոխանցմամբ՝ Հայաստանում նվազագույն կենսաթոշակ է ստանում կենսաթոշակառուների միայն 12 տոկոսը (շուրջ 73 հազար մարդ): Մյուսները՝ շուրջ 500 հազար կենսաթոշակառուներ ստանում են ավելի բարձր թոշակ, որն էլ, իր հերթին, ևս բարձրացել է։
«Ունենք դրական դինամիկա»
Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարար Նարեկ Մկրտչյանը նման հայտարարություն է արել՝ խոսելով միջին կենսաթոշակի և սպառողական զամբյուղի հարաբերակցության մասին։
«Այս պահին 68,9 տոկոս է, բայց հուլիսի 1-ի բարձրացմամբ մենք այդ հարաբերակցությունը հասցնում ենք 73,7 տոկոսի»,- նկատել է նա։
Նախարարը հավաստիացնում է՝ փոփոխության արդյունքում՝
- միջին կենսաթոշակը կբարձրանա 7,1 տոկոսով՝ 46,100 դրամից հասնելով 49,700 դրամի,
- զինվորական միջին կենսաթոշակը ներկայիս 87,590 դրամից կհասնի 91,600 դրամի։
«Դժգոհություններն անխուսափելի են»
Դրական փոփոխության ֆոնին նման կարծիք է հայտնել նախարարության կենսաթոշակային ապահովության և այլ դրամական վճարների վարչության պետ Անահիտ Գալստյանը։
«Ամեն դեպքում, երբ մարդու կենսաթոշակն այնքան չէ, որ բավարարի կենսական պահանջները, միևնույն է՝ դժգոհություններ լինելու են»,- ընդգծել է նա։
Մյուս կողմից նկատել է՝ պետք է հասկանալ, որ կենսաթոշակն աշխատավարձ չէ, այլ ապահովագրական համակարգ, և «որևէ երկրում աշխատավարձին հավասար կենսաթոշակ չկա»։
Հիշեցրել է՝ խոսքը 580 հազար շահառուի մասին է, և օրինակ՝ 1000 դրամով թոշակը, նպաստն ավելացնելու դեպքում անհրաժեշտ է շուրջ 6 մլրդ դրամ։ Բարձրացումների արդյունքում միջին կենսաթոշակի չափը դարձել է 49 հազար դրամ, ինչը 30 հազարով պակաս է նվազագույն սպառողական զամբյուղից։ Ասում է՝ 30 հազարով բարձրացնելու համար շուրջ 200 մլրդ դրամ գումար է պետք։
«Որևէ դեպքում միանգամից 200 մլրդ-ից ավելի ծախսային ուղղության վրա դնելը իրատեսական չէ։ Քայլերը պետք է հիմնավորված լինեն ոչ միայն ցանկություններով, այլև պետության տնտեսական հնարավորություններով»,- շեշտել է Անահիտ Գալստյանը։
Փորձագիտական կարծիք
Տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանի խոսքով՝ այս բարձրացումները թոշակառուների կենսամակարդակն «կտրուկ բարելավման» չեն հանգեցնի։ Պատճառն, ըստ նրա, գնաճի բարձր ցուցանիշն է։
Armenia Today-ի հետ զրույցում նա նշել է, որ փոփոխությունները պարզապես թույլ կտան պահպանել կենսամակարդակն ինչ-որ աստիճանի վրա և մեղմել անցած և այս տարվա գնաճի մակարդակը։
Տնտեսագետը դրական է գնահատել այն հանգամանքը, որ առաջին անգամ միջին կենսաթոշակները գրեթե հավասարվել են պարենային զամբյուղին։
«Թոշակառուների շրջանում կարող է նպաստել ծայրահեղ աղքատության վերացմանը, սակայն նրանք կշարունակեն աղքատ մնալ, քանի որ ոչ միայն պարեն են ձեռք բերում, այլև տարբեր ծառայություններից ու ապրանքներից են օգտվում»,- ասել է նա։
Պարսյանի կարծիքով՝ հաշվի առնելով գնաճի տեմպերը, կառավարությունը պետք է պարբերաբար վերանայի կենսաթոշակի չափը․
«Շատ կարևոր է լուծել ոչ միայն թոշակի խնդիրը, այլև թոշակառուների առողջապահական ծախսերի մասով լուծումներ առաջարկել։ Գաղտնիք չէ, որ շատերն իրենց գումարի մեծ մասը ծախսում են դեղերի, տարբեր ծառայություններից օգտվելու համար»։
Տնտեսագետի փոխանցմամբ՝ 2021 թ․-ին կրկնապատկվել է ծայրահեղ աղքատների թիվը, մեծ թիվ են կազմել թոշակառուները։ Կարևոր է համարում ծայրահեղ աղքատության վերացումն ու այդ ուղղությամբ քայլերի ձեռնարկումը։
«Կառավարությունը պետք է նաև խրախուսի, որ նրանք աշխատեն, որովհետև կան բազմաթիվ թոշակառուներ, ովքեր պատրաստ են աշխատել։ Նրանց զբաղվածության ծրագրերի մասով կառավարությունը պասիվ է»,- նկատել է նա։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Նվազագույն կենսաթոշակի բարձրացում Հայաստանում
