Փետրվարի 26-ին Ալեքսեյ Նավալնիի «Կոռուպցիայի դեմ պայքարի հիմնադրամի» նախագահ Մարիա Պևչիխն հայտարարել է, որ ծրագրվում էր Նավալնիին փոխանակել Ռուսաստանի ԱԴԾ ենթադրյալ աշխատակից Վադիմ Կրասիկովի հետ, որը Գերմանիայում ցմահ ազատազրկման է դատապարտվել Վրաստանի քաղաքացի Զելիմխան Խանգոշվիլիին սպանելու համար։
Պևչիխի այս հայտարարությունը հաստատում են նաև միջազգային լրատվամիջոցները՝ Financial Times-ը, Reuters-ը և այլ ազդեցիկ պարբերականներ։ Նրանք նշում են, որ Նավալնիի մահից անմիջապես առաջ բանակցություններ էին ընթանում նրան Վադիմ Կրասիկովի հետ փոխանակելու վերաբերյալ։
Պևչիխի խոսքով՝ 2024 թվականի փետրվարի 15-ին նա տեղեկություն է ստացել, որ «բանակցություններն ավարտական փուլում են»։ Իսկ փետրվարի 16-ին հայտնի դարձավ, որ Նավալնին բանտում մահացել է։ Պևչիխը պնդում է, որ Պուտինը որոշել է սպանել Նավալնիին, քանի որ չի ցանկացել նրան ազատության մեջ տեսնել.
«Ես ձեզ պատմում եմ այս պատմությունը, որպեսզի դուք պատասխան ունենաք այն հարցին, թե ինչու Նավալնին սպանվեց հենց հիմա։ Պուտինին հասկացրել են՝ Կրասիկովին ստանալու միակ միջոցը նրան Նավալնիի հետ փոխանակելն է։ «Ուրեմն այդպես,- մտածել է Պուտինը,- ես չեմ հանդուրժի, որ Նավալնին լինի ազատության մեջ, և քանի որ նրանք սկզբունքորեն պատրաստ ենփոխանակել Կրասիկովին, պարզապես պետք է ազատվենք սակարկման առարկայից: Հետո անհրաժեշտության դեպքում կփոխանակենք ուրիշ մեկի հետ»։
Ծագումով չեչեն, Վրաստանի քաղաքացի Զելիմխան Խանգոշվիլին մասնակցել է 1999-2000 թվականների չեչենական երկրորդ պատերազմին, եղել է դաշտային հրամանատար և կռվել է Շամիլ Բասաևի և Ասլան Մասխադովի կողմից։ Այնուհետև նա ապրել է Վրաստանում։ 2002 թվականից ՌԴ կողմից հետախուզվում էր ահաբեկչության կասկածանքով։
2008 թվականի օգոստոսյան պատերազմի ժամանակ Խանգոշվիլին հավաքել է 200 հոգանոց կամավորական ջոկատ, որը կռվել է Վրաստանի կողմից։ Անձամբ, սակայն, ռազմական գործողություններին չի մասնակցել։ Գերմանական լրատվամիջոցները նաև գրում էին, որ Խանգոշվիլին աշխատում է Վրաստանի ՆԳՆ ահաբեկչության դեմ պայքարի վարչությունում։
Խանգոշվիլին սպանվել է օգոստոսի 23-ին Բեռլինի կենտրոնում գտնվող այգիներից մեկում։ Մարդասպանը հեծանիվով մոտեցել է ու կրակել նրա վրա։ Ոստիկանությունը կասկածյալին բերման է ենթարկել հանցագործության կատարման վայրից։ Նա իր հետ ունեցել է Վադիմ Սոկոլովի անունով տրված փաստաթղթեր։ Ավելի ուշ Bellingcat-ը, The Insider-ը և Der Spiegel-ը համատեղ հետաքննության արդյունքում պարզել են, որ մարդասպանի իրական անունը Վադիմ Կրասիկով է։
2021 թվականի դեկտեմբերին բեռլինյան դատարանը Կրասիկովին մեղավոր է ճանաչել Խանգոշվիլիի սպանության մեջ և դատապարտել ցմահ ազատազրկման։ Դատարանը նաև պարզել է, որ Կրասիկովը Խանգոշվիլիին սպանելու հրաման է ստացել Ռուսաստանի պետական կառույցներից։
Գերմանական հետաքննությունը Կրասիկովին անվանել է ԱԴԾ «Вымпел» հատուկ ստորաբաժանման սպա։
Խանգոշվիլին Կրասիկովի առաջին զոհը չէր։ Տարբեր աղբյուրներից ստացված տեղեկությունների համաձայն՝ Կրասիկովը նախկինում առնչություն է ունեցել ևս երկու ռուս գործարարների սպանության հետ։
Փոխանակում
Խանգոշվիլիի սպանությունը և դրան հաջորդած Կրասիկովի ձերբակալությունը մեծ հնչեղություն էին ստացել Ռուսաստանի ամենաբարձր բյուրոկրատական շրջանակներում։ Վլադիմիր Պուտինը հայտարարել էր, որ Խանգոշվիլին 2010 թվականին Մոսկվայի մետրոյում տեղի ունեցած պայթյունների կազմակերպիչներից էր։
Կրեմլից նաև հայտնել էին, որ ռուսական կողմը մի քանի հարցում է ուղարկել Գերմանիա՝ Խանգոշվիլիի արտահանձնման վերաբերյալ, քանի որ «հաստատվել է այդ քաղաքացու մասնակցությունը ծայրահեղ արյունալի ահաբեկչական գործողություններին»։
ՌԴ ԱԳՆ-ն հերքում է Կրասիկովի կապը ռուսական հատուկ ծառայությունների հետ։
2024 թվականի փետրվարին ամերիկացի լրագրող Թակեր Կարլսոնը հարցազրույցի ժամանակ Պուտինին հարցրեց, թե արդյոք ՌԴ նախագահը պատրա՞ստ է ազատ արձակել Wall Street Journal-ի թղթակից Էվան Գերշկովիչին, ում Ռուսաստանը մեղադրում է լրտեսության մեջ։ Սրան ի պատասխան Պուտինը սկսեց խոսել այն մասին, որ ԱՄՆ-ի հետ դաշնակից երկրում մի մարդ է բանտարկվել, ով «հայրենասիրական մղումներից ելնելով ոչնչացրել է հանցագործին»։
«Այլ հարց է՝ նա դա արել է ի՞ր նախաձեռնությամբ, թե՞ ոչ», — հավելեց Պուտինը՝ առանց մանրամասներ հաղորդելու։
2022 թվականի հուլիսին ամերիկյան CNN հեռուստաալիքը հայտնել էր, որ ռուսական իշխանությունները Վաշինգտոնին առաջարկել են Ռուսաստանում բանտարկված ամերիկացիներին փոխանակել Կրասիկովի հետ։ The Wall Street Journal-ի փոխանցմամբ՝ Մոսկվան ԱՄՆ-ին առաջարկել էր Կրասիկովին փոխանակել Գերշկովիչի հետ։
