«Մոդերատորը Մոսկվան է»․ ռուսաստանաբնակ գործարարի «վերադարձը» Ղարաբաղ
Գործարար Ռուբեն Վարդանյանը ԼՂ-ում
Հայաստանում և Լեռնային Ղարաբաղում մեկ շաբաթ է, ինչ քննարկում են ռուսաստանաբնակ գործարար Ռուբեն Վարդանյանի որոշումը։ Այսօր նրան ընդունել է չճանաչված հանրապետության նախագահ Արայիկ Հարությունյանը։ Նախագահի գրասենյակի փոխանցմամբ՝ հանդիպմանը քննարկվել են համագործակցության հեռանկարները։
Սեպտեմբերի 1-ին հայտնի գործարարն ու բարերարը հայտարարեց, որ հրաժարվել է Ռուսաստանի քաղաքացիությունից և տեղափոխվում է Արցախ։ Մամուլի ասուլիսի ժամանակ նա ընդգծեց, որ պաշտոնի համար չէ Ղարաբաղում, սակայն օրեր անց Forbes ամսագրի հետ զրույցում չբացառեց, որ կարող է ստեղծվել մի իրավիճակ, երբ ինքը «ստիպված լինի և ճիշտ համարի պետական պաշտոն զբաղեցնել»։
Քաղաքագետ Սուրեն Սուրենյանցի գնահատմամբ՝ Արցախ տեղափոխվելու որոշումը գործարարը միայնակ չի կայացրել։ Սուրենյանցը չի բացառում, որ գործընթացի մոդերատորը հենց Մոսկվան է։ Ասում է՝ Ռուսաստանը կարող է մշակած լինել բազմաբևեռ կոմբինացիա, որի բաղադրիչներից մեկն էլ սա է։
Մեջբերումներ Ռուբեն Վարդանյանի ասուլիսից, ինչպես նաև փորձագիտական կարծիք
«Պաշտոնի համար չեմ Արցախում»․ Վարդանյանի հայտարարությունները
Մամուլի ասուլիսի ընթացքում Վարդանյանն ասել էր, թե իր կայացրած որոշմամբ ռուբիկոնն անցել է, կստացվի՞, թե՞ ոչ՝ ամեն ինչ հնարավոր է։ Գործարարը վստահեցրել էր, որ իր համբավն ու կապերը ծառայեցնելու է Լեռնային Ղարաբաղի խնդիրների լուծմանը։
2011 թվականից Ռուբեն Վարդանյանն ընդգրկվել է Forbes-ի Ռուսաստանի ամենահարուստ մարդկանց վարկանիշում։ Նա «Տրոյկա դիալոգ» ներդրումային ընկերության հիմնադիրն է։ Առաջին անգամ ռուսական Forbes-ի ցուցակ է մտել 2007 թվականին, 2021 թվականին նրա կարողությունը գնահատվել է 1 միլիարդ դոլար։ Այժմ նրան է պատկանում Ռուսաստանում գտնվող «Ռոմանով դվոր» բիզնես կենտրոնը, նա մասնաբաժին ունի նաև «Կամազ» ընկերությունում։
Նրա կարծիքով՝ առաջին հերթին պետք է լուծել կրթության և առողջապահության հետ կապված հարցերը, այնուհետև՝ տեխնոլոգիաների, մշակույթի, ներքին տուրիզմի և ոչ միայն։ Վարդանյանի համոզմամբ՝ անվտանգային խնդիրները չեն կարող լուծվել, եթե Արցախում ապրողների քանակը նվազի, ուստի պետք է բարելավել նրանց կենսապայմանները։
Հայաստան-Արցախ հարաբերությունների որակը բարձրացնելու մասին խոսելիս գործարարը նշել էր, թե «Հայաստանում ատելություն կա Արցախի և արցախցիների նկատմամբ», ինչը պետք է վերացնել, այդ թվում՝ Ղարաբաղ այցեր կազմակերպելու միջոցով։
Գործարար Ռուբեն Վարդանյանը վստահեցրել էր՝ պաշտոնի համար չէ, որ եկել է Արցախ։
«Իշխանությունն ու պաշտոնը իմաստ ունի միայն այն դեպքում, եթե օգնում է Հայաստանին և Արցախին անկախությունը պահպանելու, անվտանգությունն ուժեղացնելու և զարգացման ծրագրեր իրականացնելու հարցերում»,- հայտարարել էր նա։
Հայաստանի հասարակական-քաղաքական կյանքին ավելի ակտիվ մասնակցելու մասին Վարդանյանը խոսել էր դեռևս նախորդ տարվա հոկտեմբերին Հանրային հեռուստաընկերության եթերում։ Գործարարն ասել էր, որ 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմն է դարձել այն «կարմիր գիծը», որի հատումն էլ բերել է այդ համոզման։
«Հատելով այդ «կարմիր գիծը»՝ գիտակցել եմ, որ կարող եմ լուրջ խնդիրներ ունենալ թե՛ Ռուսաստանում, թե՛ Հայաստանում: Գիտակցել եմ, որ տարբեր հարձակումների եմ ենթարկվելու: Ես պատրաստ եմ դրան, քանի որ մենք այսօր առերեսվում ենք այնպիսի ճգնաժամի հետ, որ ես պետք է պատասխանատվություն վերցնեմ և մասնակցեմ հայրենիքի փրկության հետ կապված քննարկումներին»,- ընդգծել էր նա։
Գործարար Ռուբեն Վարդանյանը հայտարարել էր նաև, որ Հայաստանի և Արցախի ապագան «վեր է դասում սեփական բարեկեցությունից և անվտանգությունից»։
Փորձագիտական կարծիք
Քաղաքագետ Սուրեն Սուրենյանցը խուսափում է վաղաժամ գնահատականներ տալ գործարար Ռուբեն Վարդանյանի ձեռնարկած քայլերին։ Ասում է՝ Վարդանյանի արցախյան առաքելությունն ունի մի քանի բաղադրիչներ։
«Այդտեղ կարող է լինել նրա անձնական նվիրվածությունը, բայց կա նաև ռուսական բաղադրիչ, կա Վարդանյանի անձնական՝ քաղաքական հաշվարկը։ Չեմ կարող ասել՝ այդ բաղադրիչներից որն ավելի գերակա կդառնա և որ փուլում»,- JAMnews-ի հետ զրույցում նշեց Սուրենյանցը։
Ռուսաստանի քաղաքացիությունից հրաժարվելու և Լեռնային Ղարաբաղ տեղափոխվելու որոշումն, ըստ նրա, Վարդանյանը միայնակ չի կայացրել։
«Չմոռանանք, որ նա խոշոր կապիտալի կրող է, այդ կապիտալը գտնվում է ՌԴ-ում, իսկ Ռուսաստանն ամենևին էլ դեմոկրատական երկիր չէ։ Կապիտալը սերտորեն առնչվում է իշխանության հետ։ Մենք գիտենք, թե ռուս խոշոր կապիտալիստներն ինչ ճակատագրի են արժանացել, երբ գործել են քաղաքական իշխանության կամքին հակառակ»։
Այն, որ գործարարը կարող է Արցախում որևէ պաշտոնի հավակնել, Սուրենյանցը չի էլ ուզում քննարկել, քանի որ ինքը՝ Վարդանյանը, այդ սցենարը չի բացառել։
Քաղաքագետի խոսքով՝ շատ հնարավոր է՝ Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանի պաշտոնից հեռանալու դեպքում հենց Վարդանյանը ստանձնի ինչ-որ առաքելություն։ Սա կարող է լինել գործընթացի հնարավոր մոդերատոր Մոսկվայի հեռահար պլանը՝ Արցախում «իշխանության վակուում» թույլ չտալու համար։
«Վարդանյանի ծրագրերը չեն կարող քննարկված չլինել մոսկովյան իշխանության կաբինետներում, չգիտեմ՝ մինչև որ մակարդակներում։ Վարդանյանը չի կարող այդ քաղաքական գործընթացը սպասարկել ինքնուրույն։ Կախված է նաև նրանից, թե Մոսկվան ինչ ծրագրեր ունի Հայաստանի հետ կապված։ Ռուսաստանը կարող է մշակած լինել բազմաբևեռ կոմբինացիա, որի բաղադրիչներից մեկն էլ սա է»։
Սուրենյանցը համոզված է՝ Արցախից Հայաստան «իշխանության տրանզիտ» լինել չի կարող, քանի որ այդ երթուղին այլևս չի գործում։ Հիշեցնում է՝ նման նախադեպ եղել է Ռոբերտ Քոչարյանի դեպքում։ Այդ նախադեպն, ըստ նրա, շատ վատ նստվածք է թողել հայ հասարակության մեջ։
«Որևէ մեկը չի կարող Արցախն օգտագործել որպես հարթակ՝ ՀՀ-ում ներքաղաքական դիվիդենտ ունենալու համար։ Հազար պատճառ կարող եմ բերել, բայց կսահմանափակվեմ արձանագրումով, որ հիմա Արցախը չունի այն սուբյեկտությունը, որ կարողանա Հայաստանի ներքաղաքական անցուդարձի վրա ազդել»,- ընդգծեց քաղաքագետը։
Կարծում է՝ ներկայիս քաղաքական գործընթացները մոդելավորելու հարցում պետք չէ շտապել, այլապես «հաշվարկները սխալ կլինեն»։
«Շատ բան է արմատապես փոխվելու, երբ ինչ-որ ժամանակ անց ստորագրվի խաղաղության պայմանագիր Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև։ Դրանից հետո շեշտակի, տեկտոնական փոփոխությունների է ենթարկվելու Հայաստանի քաղաքական համակարգը»,- ամփոփեց փորձագետը։
Գործարար Ռուբեն Վարդանյանը ԼՂ-ում
