«Խնամք առանց տարրական պայմանների». ի՞նչ իրավիճակ է Գյումրու «Երեխաների տանը»
ՄԻՊ չհայտարարված այց Գյումրու «Երեխաների տուն»
Լոգանք՝ այլ երեխաների ներկայությամբ, տղաների և աղջիկների համատեղ խնամքի իրականացում, սանիտարահիգիենիկ պայմանների բացակայություն։ Թվարկվածը մի մասն է միայն այն խնդիրների, որոնք Հայաստանի Մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմն արձանագրել է Գյումրու «Երեխաների տուն» ՊՈԱԿ-ում։
«Երեխաների խոզանակները կեղտոտ էին, առկա է երեխաների անձնական հիգիենայի պարագաների, բաժակների, ափսեների անհատականացման խնդիր։ Արձանագրվել են դայակների կողմից երեխաների սրբիչները շփոթելու դեպքեր»,- ասված է պաշտպանի գրասենյակի տարածած հաղորդագրությունում։
Աշխատակազմի ներկայացուցիչները չհայտարարված այց են իրականացրել հաստատություն նոյեմբերի վերջին։ Նախօրեին հրապարակած հաղորդագրությամբ տեղեկացրել են՝ խնդիրները քննարկել են խնամքի տան տնօրենի հետ, առաջարկություններ ներկայացրել։ Առաջիկայում դրանք կփաստաթղթավորեն և կներկայացեն ոլորտի իրավասու մարմիններին։ Խոսքը, առաջին հերթին, Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության մասին է, որի ենթակայությամբ էլ գործում է հաստատությունը։ Ի դեպ, գերատեսչությունը դեռ չի արձագանքել ՄԻՊ գրասենյակի հաղորդագրությանը։
«Գյումրու երեխաների տունը» հանրության ուշադրության կենտրոնում էր հայտնվել նաև այս տարվա օգոստոսին։ Այդ ժամանակ Քննչական կոմիտեն հաղորդում էր ստացել մանկահասակ երեխաների նկատմամբ դայակի և բուժքրոջ կողմից դաժան վերաբերմունք ցուցաբերելու վերաբերյալ։ Նրանց մեղադրանք էր ներկայացվել «անօգնական երեխաներին ֆիզիկական ուժեղ ցավ և հոգեկան ուժեղ տառապանք պատճառելու համար», որպես խափանման միջոց էին կիրառվել տնային կալանքն ու բացակայելու արգելքը։ Նախաքննությունը շարունակվում է։
«Երեխաները չունեն անձնական տարածք»
ՄԻՊ ներկայացուցիչներն ուսումնասիրել են երեխաների խնամքի հաստատության շենքային պայմանները, կոմունալ և սանիտարահիգիենիկ հարմարությունները, երեխաներին տրամադրվող խնամքը, այդ թվում՝ առաջին բուժօգնության ծառայությունները, սնունդը և հագուստը։ Դիտարկումներ են ներկայացրել «Երեխաների տան» աշխատակազմի և խնամվող երեխաների հարաբերությունների, երեխաների իրավունքների և շահերի պաշտպանության վիճակի մասին:
Արձանագրվել են համակարգային և անհետաձգելի լուծում պահանջող մի շարք խնդիրներ, այդ թվում՝
- Պահպանված չի եղել երեխաների անձնական տարածքի համար անհրաժեշտ բնակելի մակերեսը, մասնավորապես՝ սենյակներում առկա են եղել իրար միացված կամ շատ մոտ տեղադրված մահճակալներ։ Ոչ բավարար տարածքի պատճառով արձանագրվել է տղաների ու աղջիկների համատեղ խնամքի իրականացման դեպք։
- Ապահովված չի եղել առանձնացված պայմաններում երեխաների նեղ անձնական պահանջմունքները, կարիքները (անձնական հիգիենա) ինքնուրույն բավարարելու հնարավորություն: Օրինակ՝ լոգարանների մեծ մասը առանձնացված չի եղել ննջասենյակներից, երեխաների լոգանքն իրականացվել է ննջասենյակում՝ մյուս երեխաների ներկայությամբ:
«Հայտնաբերվել են ժամկետանց դեղեր և շիլա»
ՄԻՊ գրասենյակի տարածած հաղորդագրությունից տեղեկանում ենք, որ խմբասենյակներում առկա դեղերի պահման արկղիկները եղել են կեղտոտ, պարունակել են բացված և չօգտագործված դեղեր, որոնք առանց մակնշման դրված են եղել տարբեր տուփերում․
«Ներարկիչները դրված էին կենցաղային օգտագործման իրերի հետ միասին»։
Նշվում է, որ չհայտարարված այցի արդյունքում խնամքի կենտրոնում հայտնաբերվել են ժամկետանց դեղեր և շիլա։ Բացի այդ, մսամթերքի վրա չի եղել մակնշում, ինչը հնարավորություն կտար ստուգել դրա պիտանելիության ժամկետը։
«Համապատասխան մասնագետների ներգրավման դժվարությամբ պայմանավորված՝ հաստատությունում չի իրականացվել երեխաների բժշկական, այդ թվում՝ պալեատիվ, օգնության և սպասարկման անհատական կարիքների գնահատում»,- նկատել են աշխատակազմի ներկայացուցիչները։
Ընդգծել են՝ երեխաների արհեստական կերակրումն իրականացվում էր ներարկիչների և սնուցման զոնդերի (նազոգաստրալ զոնդ) միջոցով, որոնք «առանց անհատականացման ախտահանվում և կրկին օգտագործվում էին»։
Խնամվող երեխաների կերակրման շշերն ու հագուստը հնամաշ են եղել։ «Առողջության մատյանը» բացակայել է, թերի է լրացված եղել երեխաների հանդեպ և նրանց միջև բռնության կասկածելի կամ հաստատված դեպքերի գրանցման և իրավասու մարմիններին նման դեպքերի մասին հաղորդումների գրանցամատյանը:
Արձանագրվել են կրթության կազմակերպման հետ կապված խնդիրներ և ոչ միայն
Պաշտպանի գրասենյակը համակարգային խնդիրներ է տեսնում նաև երեխաների կրթական գործընթացում։ Դրանք կապված են գործընթացը յուրաքանչյուր երեխայի պահանջներին հարմարեցնելու, համապատասխան կրթական արձագանք ապահովելու, ուսումնական հաստատությունների և խնամքի հաստատության արդյունավետ փոխհամագործակցության բացակայության հետ․
«Հաստատությունում բնակվող և հանրակրթական ուսումնական հաստատությունում սովորող տեսողության հետ կապված խնդիրներ ունեցող երեխան ապահովված չէր բրալյան գրքերով և անհրաժեշտ այլ մատչելի ուսումնական նյութերով և այլն»։
Նշվում է, որ հաստատությունն ունի մի շարք անհրաժեշտություններ՝
- հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար մատչելի տրանսպորտային միջոցի և խելամիտ հարմարեցումների ապահովման,
- երեխաների նկատմամբ բռնության դեպքերի բացահայտման, կանխարգելման և արձագանքման մեխանիզմների ներդրման,
- բազմամասնագիտական թիմով համալրվելու և առկա մասնագետների թիրախային վերապատրաստումների,
- աշխատակիցների կողմից երեխաների հետ վարվեցողության հմտությունների կատարելագործման։
Արձանագրվել է նաև, որ հաստատությունում ներդրված չէ երեխաներին վերաբերելի հարցերում վերջիններիս մասնակցության, լսված լինելու իրավունքի ապահովման, ինչպես նաև բողոքարկելու իրավունքի իրացման «իրական, հասանելի և մատչելի» հնարավորություն ապահովող մեխանիզմ։
Մշտադիտարկմանը մասնակցած աշխատակիցները խնդրահարույց են համարել նաև այն հանգամանքը, որ 2024 թ․-ի ընթացքում շարունակվել է երեխաներին, այդ թվում՝ 0-3 տարեկաններին, հաստատություն տեղափոխելու գործընթացը, տարվա ընթացքում որևէ երեխայի խնամք չի հանձնվել խնամատար ընտանիքի և որևէ երեխա չի վերադարձվել ընտանիք։
Մեկնաբանություններ սոցցանցերից
«Ամեն կետի հետ սարսուռ անցավ մարմնովս, սա բացահայտ հանցագործություն է այդքան խոցելի երեխաների հանդեպ։ Անկեղծ ասած՝ չհասկացա այդքանից հետո այդ տնօրենի հետ առհասարակ ինչ-որ բան քննարկելը, կարծում էի՝ նման դեպքերում պատասխանատվության են կանչում»։
«Առանց այդ էլ ծանր կյանք ունեն ու լքված են այդ երեխաները, բա կարելի՞ է այդպես վարվել նրանց հետ»։
«Վերահսկող մարմինների բացթողման հետևանքն է, ինչպես նաև աշխատակազմի խղճի բացակայության»։
«Հուսով ենք՝ ուղղակի թղթի վրա չի մնա, կպարտադրեք, ինչպես նաև հետևողական կլինեք,որ խնդիրները հնարավորինս շուտ լուծվեն։ Չեմ հասկանում՝ ինչպես կարելի է այդքանից հետո տնօրենին չհեռացնել»։
«Ոչ խիղճ ունեն, ոչ բարոյականություն, բայց երեխաներ ունեն, ու Աստծո պատժից չեն խուսափի հաստատ»։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
ՄԻՊ չհայտարարված այց Գյումրու «Երեխաների տուն»
