Մեքսիկայի տարածքով դեպի ԱՄՆ․ ո՞ւր, ինչպե՞ս և ինչո՞ւ են փախչում Վրաստանի քաղաքացիները
Վրաստանից դեպի ԱՄՆ՝ Մեքսիկայի տարածքով
Արդեն գրեթե կես տարի է՝ Վրաստանի հազարավոր քաղաքացիներ ապօրինի հատում են ամերիկամեքսիկական սահմանն ու հանձնվում ամերիկացի սահմանապահներին։
Միգրանտների ուղևորությունը դեպի Ամերիկա բարդ է, երկար, ռիսկային և թանկ։ Մարդիկ միջինում վճարում են 15-20 հազար դոլար նրա համար, որպեսզի, վերապրելով իմիգրացիոն բանտերը, սովը, ցուրտը, անվստահությունը, վախը, ապօրինի կերպով տեղափոխվեն ԱՄՆ և այնտեղ կյանքը զրոյից սկսեն։
Մեքսիկայի տարածքով ԱՄՆ հասնելը Վրաստանից աշխատանքային միգրացիայի նոր ուղղություն է, որ հիմնականներից մեկն է դարձել։ Մեկնում են տարբեր սեռի և տարիքի մարդիկ՝ ընտանիքներով, հղի կանանցով և փոքր երեխաներով։
Յուրաքանչյուր միգրանտի համար ճանապարհը տարբեր տևողություն ունի։ Ոմանք այդ ճանապարհն անցնում են երկու շաբաթում, մյուսներին մի քանի ամիս է պետք։
Վերջին ամիսներին այս կերպով զանգվածաբար ԱՄՆ են մեկնում պետական ծառայությունների, ոստիկանության, մաքսային ծառայության, բանկերի նախկին աշխատակիցներ։ Նրանց թվում կան նաև մարդիկ, որոնք համեմատաբար բարձր պաշտոն են զբաղեցրել։
JAMnews-ը պատմում է, թե ինչու են մարդիկ փախչում Վրաստանից, ինչ ճանապարհ են անցնում վրացի ապօրինի միգրանտները, և ինչ են նրանք գտնում իրենց երազանքների Ամերիկայում։
«Աշխատավարձը ցածր է, աշխատանքը շատ է, նեղում են». ինչի՞ց են փախչում Վրաստանի բնակիչները
36-ամյա Թաթիան (անունը փոխված է հերոսուհու խնդրանքով) Նյու Ջերսիի ընտանիքներից մեկում տարեց կնոջ օգնական է։ Նա ճաշ է պատրաստում, կնոջը զբոսանքի տանում, խանութներ ուղեկցում։ Նա աշխատում է օրական 24 ժամ և վաստակում օրական 180 դոլար։ Թաթիան ամսվա մեջ ընդամենը երկու հանգստյան օր ունի։
Նա մասնագիտությամբ իրավաբան է։ Վրաստանում 11 տարի պետական աշխատանք է կատարել նախարարություններից մեկում։ Վերջին մի քանի տարիներին աշխատանքը ծանրացել է, փոփոխվել են պայմանները․
«Աշխատավարձը ցածր է, շատ ես աշխատում, նեղում են։ Դուք սովորել եք, մագիստրատուրան եք ավարտել, գիտեք ձեր գործը, և հանկարծ կարող են բերել և պաշտոնի բարձրացում տալ մեկին, որը նույնիսկ վրացերեն լավ չգիտի, էլ չեմ խոսում անգլերենի մասին։ Օրինակ՝ իմ պետն աշխատանքի էր վերցրել մատուցողի և նրան ավելի բարձր աշխատավարձ նշանակել, քան ինձ։ Այդպիսի դեպքերը շատ էին»։
Թաթիան աշխատանքից հեռացել է 2019 թ-ին։ Սկզբում փորձել է մասնավոր բիզնեսով զբաղվել․ Թբիլիսիում հանրային սննդի կետ է բացել։ Առաքման ծառայությունը լավ է աշխատել համավարակի ժամանակ։ Հետո աշխատելը դժվարացել է, հաճախորդները պակասել են, Թաթիան էլ չի կարողացել աշխատավարձերը վճարել և փակել է ռեստորանը։
- «Հայաստանում դեպոպուլյացիա է հնարավոր»․ ժողովրդագրական խնդիրներն ու աշխատանքային միգրացիան
- Թշնամի չեն։ Ինչպե՞ս է Վրաստանը դիմավորում Ռուսաստանից և Բելառուսից արտագաղթածներին
Թաթիան սկսել է մտածել ԱՄՆ արտագաղթելու մասին։ Վրաստանից այնտեղ հասնելու օրինական ճանապարհը վիզա կամ «գրին քարտ» ստանալն է։ Վիզա ստանալը դժվար է։ Իսկ «գրին քարտը» հատուկենտ մարդիկ են շահում։
Թաթիան միայն մի ելք է ունեցել․ մեկնել ապօրինի ճանապարհով․
«Հունվարի վերջին ես պատահաբար իմացա, որ Ամերիկա կարելի է հասնել Մեքսիկայով։ Ազգականներիցս մեկն էր մեկնել։ Ես էլ սկսեցի մտածել այնտեղ տեղափոխվելու մասին»։
Մեքսիկան, որն ԱՄՆ հետ 3141-կիլոմետրանոց սահման ունի, վերջին ժամանակներս ապօրինի միգրանտների հիմնական հավաքատեղին է։ Նրանք, ովքեր չեն կարողանում օրինական ճանապարհով ԱՄՆ տեղափոխվել, փորձում են դա անել սահմանամերձ մեքսիկական քաղաքներից։ Նրանք գալիս են Մեքսիկայի որևէ սահմանային քաղաք, այնուհետև ամերիկամեքսիկական սահմանին հանձնվում են ԱՄՆ սահմանապահ ոստիկանությանը։
2021 ֆինանսական տարում (որը ներառում է նախորդ տարվա հոկտեմբերի 1-ից մինչև 2021 թ-ի սեպտեմբերի 30-ն ընկած ժամանակահատվածը) ԱՄՆ սահմանապահ ծառայությունն ԱՄՆ և Մեքսիկայի սահմանին ձերբակալել է 1,6 մլն միգրանտ։ Այս ցուցանիշները գրեթե քառակի գերազանցում են նախորդ՝ 2019 ֆինանսական տարվա ցուցանիշը։ 2022 թ-ին ոչ ամբողջական թիվն արդեն կազմել է 1,8 մլն։
Pew Research Center կազմակերպության տվյալներով՝ 2021 թ-ին մեքսիկական սահմանն ապօրինի հատածների շրջանում Մեքսիկայի քաղաքացիները կազմել են ընդամենը 37 տոկոս։ Այս տարի ավելացել է այն երկրների մասնաբաժինը, որոնք պատմականորեն չէին մասնակցում միգրացիոն հոսքերին։
Այդ երկրների թվում են հետխորհրդային երկրները, այդ թվում՝ Վրաստանը։
Ինչպե՞ս Մեքսիկա հասնել
Վրաստանի քաղաքացիների համար Մեքսիկա հասնելը դժվար է։ Օրինական ճանապարհով երկիր մտնել կարելի է երկու եղանակով․ պետք է մեքսիկական վիզա ստանալ կամ Շենգենյան գոտու անդամ երկրի D կարգի աշխատանքային վիզա ունենալ։
Մեքսիկայի հյուպատոսություն Վրաստանում չկա։ Վիզա ստանալ ցանկացողը դիմումը լրացնում է էլեկտրոնային եղանակով և հարցազրույցի է մեկնում Թուրքիա։ Վերջերս Մեքսիկան բարդացրել է վիզայի տրամադրումը։ Այդ պատճառով էլ մեծ մասը չի էլ փորձում այս տարբերակից օգտվել։
Մեքսիկա հասնելն ավելի հեշտ է D կարգի եվրոպական վիզայով։ Այս առումով ամենապոպուլյարը Լեհաստանն է․ այս երկիրը հեշտությամբ վիզաներ է տրամադրում վրացի աշխատանքային միգրանտներին։ Բայց խնդիրն այն է, որ երբեմն այդ գործընթացը չափազանց շատ ժամանակ է խլում։
Թաթիան կապվել է թբիլիսյան զբոսաշրջային ընկերություններից մեկի հետ։ Ընկերությունը նրան լեհական վիզա է խոստացել 300 եվրոյով։ Թաթիայի փոխարեն ընկերությունը գործատու է գտել Լեհաստանում, հրավեր է սարքել և դեսպանատան դիմումն է լրացրել։
Լեհաստանի դեսպանատունը դիմումները դիտարկում է վիճակահանության սկզբունքով, որն անցկացվում է յուրաքանչյուր շաբաթ։ Ոմանք իրենց հերթին ամիսներով են սպասում։ Թաթիայի բախտը բերել է, նա «շահել է» դիմելուց երկու շաբաթ անց։
Հյուպատոսություն գնալիս Թաթիան արդեն իմացել է, թե ինչ պատասխանի, եթե իրեն մանրամասն հարցեր տան։ Նա իմացել է, որ սուպերմարկետից աշխատանքի կեղծ հրավեր ունի, իմացել է, թե որտեղ պետք է ապրի, ինչ աշխատավարձ է ստանալու, որտեղ է գտնվում խանութը և այլն։
Հարցազրույցը տեղի է ունեցել ապրիլի 19-ին։ Մեկ շաբաթվա ընթացքում Թաթիան Լեհաստանի D կարգի վիզա է ստացել։
Երկրորդ քայլ՝ ուղեկցորդ
Երկու երեխաների միայնակ մայր, 33-ամյա Մայան Զուգդիդիից որոշել է մեկնել ծանր սոցիալական դրության պատճառով։ 1500 լարի [շուրջ $500] աշխատավարձը, որը Մայան ստանում էր բանկերից մեկում՝ որպես վարկային փորձագետ, ոչնչի չէր հերիքում։ Մայան իր երկու ընկերուհիների հետ միասին որոշել է Ամերիկա մեկնել։ Մի քանի անգամ նրանք վիզայի համար դիմել են, բայց անարդյունք։ Այդ պատճառով էլ ընտրել են ապօրինի ճանապարհը։
Մայան 250 դոլար է վճարել լեհական վիզայի համար։ D կարգի վիզա է ստացել՝ որպես մասնավոր ընկերության բանագնաց՝ ժամում 15 զլոտի [մոտ $3,3] աշխատավարձով։ Հետո Մայան սկսել է ուղեկցորդ փնտրել։
Ուղեկցորդներն այն մարդիկ են, որոնք ապօրինի միգրանտներին հասցնում են Մեքսիկայի և ԱՄՆ սահման։ Այս ծառայության համար նրանք ստանում են 10-15 հազար դոլար։ Այս գումարի մեջ է մտնում Մեքսիկա ժամանելու և ԱՄՆ սահման հասնելու կազմակերպումը։ Չնախատեսված ծախսերը հիմնականում վճարում են հենց միգրանտները։
Ուղեկցորդները տարբեր ազգության մարդիկ են, և նրանց կարելի է գտնել սոցցանցերի տարբեր խմբերում։
Եվ Թաթիան, և Մայան ուղեկցորդ են գտել Թբիլիսիից։ Թաթիան պայմանավորվել է 12 հազար դոլարով, Մայան՝ 8 հազարով։
Եվրոպայից դեպի Մեքսիկա
Վրացի միգրանտները տարբեր եվրոպական քաղաքներ են ընտրում՝ Մեքսիկա հասնելու համար։ Հաջորդ կանգառը մեքսիկական քաղաքն է։ Այս պարագայում էլ բոլորը տարբեր քաղաքներ են ժամանում և տարբեր երթուղիներ ընտրում։ Ի վերջո, բոլորը պետք է հայտնվեն որևէ սահմանամերձ քաղաքում։ Այս նյութի հերոսների վերջնակետը Մեխիկալին է եղել՝ Մեքսիկայի հյուսիսում գտնվող քաղաքը։
Եվրոպայից դեպի Մեքսիկա ճանապարհը դժվար է և ռիսկային։ Այդ ճանապարհին յուրաքանչյուրի հաջողությունն անհատական է։ Մեկի բախտը բերում է, մյուսը մեքսիկական բանտում է հայտնվում, ոմանց էլ չի հաջողվում առաջին փորձից մեքսիկական քաղաք հասնել։
Մայային ուղեկցորդը խորհուրդ է տվել Մեքսիկա մեկնել Փարիզից։
Մայան երկու ընկերուհիների հետ Փարիզում անցկացրել է 4 օր։ Թռիչքի նախօրեին նրանք իմացել են, որ սահմանին խնդիրներ կան․ կալանավորվել են ուղեկցորդի կաշառած սահմանապահները։ Թռիչքը չեղարկվել է, տոմսերը կորել են։
Մեկ շաբաթ անց նրանք կրկին տոմս են գնել, գրանցվել, իսկ երբ նստեցումը սկսվել է, Մայային ու նրա ընկերուհիներին չեն թողել ինքնաթիռ նստել։
«Մեզ ասացին, որ մի քանի երկրներ D կարգի վիզա ունեցողներին արգելել են թռիչքները դեպի Մեքսիկա, և դրանցից մեկը Ֆրանսիան էր։ Ուրիշ վրացիների էլ հանդիպեցինք, նրանք նույն ուղեկցորդին էին դիմել։ Նրանք միևնույն խնդրին էին բախվել։ Մենք բոլորս մնացինք այնտեղ»։
Մայան ու իր ընկերուհիները կորցրել են նաև երկրորդ տոմսի գումարները։ Դրան գումարվել է Փարիզում մնալու ծախսերը։ Նրանք ուղեկցորդին առաջարկել են վճարից հանել այդ ծախսերը, որը պետք է նրան վճարեին Մեքսիկա հասնելուց հետո։ Ուղեկցորդը զայրացել է և հրաժարվել օգնել նրանց։ Աղջիկները Փարիզում են մնացել առանց ուղեկցորդի։
Մի քանի օրում սոցցանցերի խմբերում նրանք նոր ուղեկցորդ են գտել։ Պայմանավորվել են 7 հազար դոլարի շուրջ։ Ուղեկցորդը Մայային խորհուրդ է տվել Ամստերդամով մեկնել։
Մայան ու նրա ընկերուհիները Փարիզից մեկնել են Ամստերդամ, այնուհետև՝ Մեխիկո։ Այստեղ նոր խնդիրներ են սկսվել։
Մայան ու նրա ընկերուհին միասին են անցել անձնագրային ստուգումը․
«Իմ բախտը բերեց, ես անցա անձնագրային հսկողությունը, բայց երբ նույն սահմանապահը տեսավ վրացական երկրորդ անձնագիրը, երկուսիս էլ ձերբակալեցին և տարան իմիգրացիոն ծառայություն։ Մենք այնտեղ էինք 24 ժամ, չգիտեինք, թե ինչ է մեզ սպասվում, որտեղ ենք, արդյո՞ք մեզ արտաքսելու են, թե կալանավորելու։ Այսքան խնդիրներից հետո մենք շոկի և սթրեսի մեջ էինք»։
24 ժամից երկուսին էլ հետ են ուղարկել Ամստերդամ։
Այնուհետև ուղեկցորդի խորհրդով աղջիկները բաժանվել են և երրորդ անդամ են փորձել Մեքսիկա մեկնել առանձին-առանձին և տարբեր քաղաքներ։
Այս անգամ երեքի մոտ էլ ստացվել է։ Ամենաշատը տանջվել է Մայան․ նրա անձնագրում արդեն մեքսիկական շտամպ է եղել։ Մայային հարցաքննության են տարել․
«Ամեն ինչի մասին հարցնում էին։ Ուր և ինչու եմ մեկնում, ինչու շտամպ կա անձնագրիս մեջ, ինչո՞ւ ինձ ամերիկյան վիզա չեն տվել։ Բախտս բերեց, որ լեզուն գիտեի և պատասխանեցի բոլոր հարցերին։ Ես նրանց համոզեցի, որ զբոսաշրջիկ եմ, լուսանկարները ցույց տվի, որ ապացուցեմ, թե որքան եմ ճամփորդել։ Ես նրանց ասացի, որ ընկերներս հանգստանում են Կանկունում (մեքսիկական ծովային քաղաք — JAMnews) և նրանց հետ պետք է Ամանորը դիմավորեմ։ Ամբողջ պատմությունը հորինեցի։ Նրանք ինչ-որ փաստաթուղթ ստորագրեցին և 40 րոպեից ինձ բաց թողեցին»։
Այդ փաստաթուղթը Մեքսիկայում 90 օր անցկացնելու թույլտվություն էր։
Մեքսիկական բանտում
Թաթիան Մեքսիկա է ժամանել Մադրիդից։ Սկզբում նա հասել է Մեխիկո, այնուհետև՝ Մեխիկալի։ Սակայն 21 հոգուց բաղկացած նրա խմբից չորս հոգին միանգամից հայտնվել է իմիգրացիոն բանտում․
«Մեր խմբի այդ չորս անդամների համար տոմսեր էլ չկային, նրանք առանձին են մեկնել, և նրանց չվերթը հետաձգվել է։ Մինչ նրանք Մեխիկո են ժամանել, կաշառված սահմանապահներն արդեն փոխվել են։ Չորսն էլ կալանավորել են և տեղափոխվել իմիգրացիոն բանտ։ Այնտեղ պայմանները սարսափելի են՝ կեղտ, սարսափելի սնունդ, խավարասերներ։ Ինչ ունես, վերցնում են, ընտանիքիդ հետ կապվելու հնարավորություն չես ունենում»։
Խմբի անդամներին օգնելու համար Թաթիան կապվել է ուղեկցորդի հետ։ Նրան մեկ շաբաթ է պետք եղել, որպեսզի այդ մարդկանց բանտից դուրս բերի։ Թաթիան չգիտի, թե ինչպես է նրան հաջողվել դա։
Բանտից չորսն էլ տեղափոխվել են մասնավոր տուն՝ Մեքսիկայի ուրիշ քաղաքում։ Թաթիայի ընկերուհին հիշում է, որ տանտերը վտանգավոր տեսք ուներ, կարծես մաֆիայից լիներ։ Նրանց տեղավորել են ոչ թե տանը, այլ բակում մի խրճիթում։
Մեկ շաբաթ անց նրանք փորձել են Տիխուանա (քաղաք Մեքսիկայի հյուսիս-արևմուտքում) մեկնել, բայց կրկին կալանավորվել են․
«Այդ չորս աղջիկներից մեկը բանտ է մտել մազերի բնական գույնով, դուրս եկել սպիտակած։ Դա վերջին փորձն էր, եթե նրանք երրորդ անգամ բանտում հայտնվեին, նրանց միանգամից կարտաքսեին։ Նրանք վախենում էին, իրենց լավ չէին զգում, ուզում էին Վրաստան վերադառնալ։ Բայց, միևնույն է, փորձել են և երրորդ անգամ հաջողվել է, նրանք ժամանել են Կանկուն»։
Թաթիան ասում է, որ, չնայած այդ տառապանքներին, իր ընկերների բախտն, այնուամենայնիվ, բերել է։ Հետո՝ արդեն Ամերիկայում, պատի մոտ նա շատերի հետ է ծանոթացել, որոնք երկու ամսից ավելի մեքսիկական իմիգրացիոն բանտերում են անցկացրել։ Այժմ նրա ծանոթ աղջիկներից մեկը, որը փորձել է Ամերիկա հասնել, արդեն մեկ ու կես ամիս է՝ Մեքսիկայի բանտերից մեկում է։
Օվկիանոսում խորտակվողները
Այն մասին, թե ինչպես Մեքսիկայով Ամերիկա հասնել, արդեն բազմաթիվ լեգենդներ կան։ Սոցցանցերում բազմաթիվ խմբեր կան, որտեղ մարդիկ իրենց պատմություններով են կիսվում։ Նրանք հարցնում են, թե ինչպես Ամերիկա հասնել, որքանով է հուսալի այս կամ այն ուղեկցորդը։
Մեկը գրում է, որ իր ազգականը բանտում է, և շաբաթներով հնարավոր չէ նրա հետ կապվել։ Հարցնում են, թե ինչպես է հաջողվել տեղափոխվել հղի կնոջ և փոքր երեխաների հետ։
Հիմնականում գրում են լատինատառ, կեղծ օգտահաշիվներից, հազվադեպ է լինում, որ որևէ մեկն իր իսկական անունն ու ազգանունը գրի։ Շատերն ագրեսիվ են և հայհոյանքներ են գրում մեկնաբանություններում։
Շատերը գրում են, որ ուղեկցորդներն իրականում ստում են և ոչ մի բանի համար են փող վերցնում ապօրինի միգրանտներից, որ այդ ճանապարհը կարելի է առանց նրանց էլ անցնել։ Շատերը գրում են, որ ուղեկցորդն իրենց խաբել է։
Այս պատմությունը JAMnews-ին հարցազրույց տված 36-ամյա Մամուկա Թադիաշվիլիի մասին է, որը փորձել է ուրիշ ճանապարհով Ամերիկա հասնել։
Մամուկան 15 տարեկանից սովորել է կադետների կորպուսում։ Հետո ծառայել է բանակում։ Մասնակցել է նաև 2008 թ-ի օգոստոսյան պատերազմին։ 2010 թ-ին նրան հեռացրել են բանակից՝ ավտովթարի պատճառով։ Այն ժամանակ Մամուկայի ընտանիքն աղքատության մեջ է եղել, մեծ վարկերի տակ է եղել։ Բնակարանն ու այն ամենն, ինչ հնարավոր է եղել վաճառել, վաճառել են։ Մամուկան Թուրքիա է մեկնել աշխատելու, սակայն արդյունքում՝ իրավիճակը սկսել է այնտեղ էլ վատթարանալ։
Իսկ 2021 թ-ի ապրիլին նա Վրաստան է վերադարձել․
«Բայց այստեղ իրավիճակն էլ ավեի վատ էր․ աշխատավարձերը 300-500 լարի էին [մոտ $100-175]։ Ես հասկացա, որ այստեղ անելիք չունեմ»։
Այդ ընթացքում նա ամուսնացել է, ծախսերն ավելացել են։ Մամուկան նույնպես սկսել է մտածել Ամերիկա տեղափոխվելու մասին։ Ընտանիքի անդամների օգնությամբ վարկ է վերցրել, մինչև 13 հազար դոլար հավաքել և սկսել ուղեկցորդ փնտրել։
Մամուկան լեհական վիզա է ստացել և մեկնել Բարսելոն։ Մեքսիկա չվերթը մեկ շաբաթից է եղել։ Ուղեկցորդը զգուշացրել է, թե ինչ հագնել, որ տերմինալ գնալ։ Բայց նա որոշել է ուրիշ չվերթի տոմս գնել․
«Ես անընդհատ լսում էի, որ ուղեկցորդներն իրականում ոչինչ չեն անում։ Եվ որոշեցի ինքնուրույն մեկնել։ Միայն մի տոմսի փող էի կորցնում, ուրիշ ոչինչ, և, եթե բախտս բերեր, ստիպված չէի լինի ուղեկցորդին 8 հազար դոլար վճարել։ Հաջորդ օրը Բարսելոն-Լիսաբոն-Կանկուն տոմս գնեցի և մեկնեցի»։
Կանկունի օդանավակայանում Մամուկային ակնոցով մի տղամարդ է մոտեցել և նրան տարել գրանցման կետ։ Մամուկան տեսել է, թե ինչպես է սահմանապահը փնտրում նրա անձնագրային տվյալներն ու լուսանկարը WhatsApp-ի հաղորդագրություններում։ Նա հասկացել է, որ բռնվել է։ Մամուկային հարցաքննության են տարել, կալանավորել են և հաջորդ օրն Իսպանիա են վերադարձրել։
«Իմիգրացիոն բանտում, որտեղ մի քանի ժամ եմ անցկացրել, պայմաններն այնպիսին էին, որ ևս մեկ անգամ չէի դիմանա դրան։ Ստիպված էի ուրիշ ճանապարհ փնտրել։ Հիշեցի, որ ԱՄՆ կարելի է հասնել Բահամյան կղզիներով։ Ես այնտեղ եղել էի 2015 թ-ին և գիտեի դա։ Սկսեցի նոր ուղեկցորդ փնտրել Բահամներում» (Բահամները կղզային անգլախոս երկիր է Ատլանտյան օվկիանոսում։ Բահամները տեղակայված են ամերիկյան Ֆլորիդա նահանգից դեպի հարավ-արևելք)։
Հունվարի վերջին օրերին էին։ Նոր ուղեկցորդը Մամուկայից 7 հազար դոլար է պահանջել և խոստացել Բահամյան կղզիներից ԱՄՆ տեղափոխել փետրվարի 1-ին։ Մամուկան Աբակո (Բահամյան կղզիների շրջան) է ժամանել և հանդիպել ուղեկցորդին։
Ուղեկցորդը սկզբից Մամուկային հյուրանոցում է տեղավորել, հետո ինչ-որ տուն տեղափոխել, որտեղ ևս 30 մարդ է եղել։ Այնտեղ Մամուկան աստիճանաբար հայտնաբերել է, որ այդ մարդիկ ամիսներով սպասում են մեկնմանը։ Նա հասկացել է, որ մի բան այն չէ, բայց հետդարձի ճանապարհ չի եղել։
Ամեն օր ուղեկցորդը ճշմարտանման պատճառ էր հորինում, թե ինչու հնարավոր չէ մեկնել հենց այդ օրը։ Ցույց էր տալիս, թե ինչպես է հսկողություն իրականացնում իմիգրացիոն ծառայությունը, ասում էր, որ նախօրեին մոտորանավակներ են կալանավորել թմրանյութերի տեղափոխման համար, հսկողությունն են ուժեղացրել և այլն։
9-րդ օրը խմբին տնից դուրս են բերել և տարել ինչ-որ փլատակներ։ Այդտեղից նրանք պետք է նավակով Ամերիկա տեղափոխվեին։ Հենց գիշերը նավակը հայտնվել է ափի մոտ, ուղեկցորդը Մամուկայից վերցրել է փողի առաջին կեսը։ Խմբի անդամներին բաճկոններ են հագցրել և նավակ նստեցրել։ Դրանից հետո ուղեկցորդը պահանջել է փողի երկրորդ մասը։ Մամուկան, համոզված լինելով, որ երկու ժամից Ամերիկայում է լինելու, այդ գումարն էլ է վճարել։ Մոտորանավակը շարժվել է։
«Հենց օվկիանոս դուրս եկանք, վարորդը սկսեց խմել։ Մի քանի ժամ նա նավակը վարում էր ափի երկայնքով՝ այդ ընթացքում հարբելով։ Կանայք հիսթերիայի մեջ էին։ Ես հասկացա, որ մեզ խաբել են։ Նա գիշերվա կեսին մեզ ինչ-որ տեղ տարավ և իջեցրեց։ Ասաց, որ Ամերիկայում ենք։ Այդ ընթացքում ես քարտեզը մի լավ ուսումնասիրել էի, և այդ վայրը նման չէր Ամերիկային»։
Այդպես էլ եղել է։ Խմբին խաբել են և հետ տարել Աբակո՝ մի քանի ժամ օվկիանոսում ման տալուց հետո։
Այդպես խմբին խաբել են երեք ամիս։ Մամուկայի փողերը վերջացել են, և գնալու տեղ չի եղել։ Այդ ընթացքում նա քիչ-քիչ ուսումնասիրել է տեղանքը։ Արդյունքում՝ նա որոշել է նավակ գնել և ինքնուրույն մեկնել։ Այդ ընթացքում նրա հինգամսական հղի կինն ու կնոջ զարմիկի ընտանիքը (երկու մանկահասակ երեխաներ ունեցող զույգը) նույնպես որոշել են այդ ճանապարհով Ամերիկա տեղափոխվել։
Նրանք բոլորը Մամուկայի մոտ են եկել, 13 հազար դոլարով նավակ, նավիգացիա, սարքավորումներ և 2 հազար դոլարի բենզին գնել, այնուհետև գիշերը դուրս են եկել օվկիանոս։ Մոտորանավակը վարել է Մամուկայի ազգականը։ Սակայն նա երթուղով չի շարժվել, որը Մամուկան գծել էր իր քարտեզի վրա, այդ պատճառով էլ երթուղին չորս ժամվա փոխարեն պետք է 8 ժամ տևեր։
Այդ ընթացքում մոտորանավակի ռադիատորի ջուրը սկսել է եռալ, ալիքներն ուժեղացել են, շոգն ու աղի ջուրն անտանելի են դարձել։ Հանկարծ օվկիանոսի մեջտեղում մոտորանավակը կանգնել է, շարժիչը չի դիմացել։ Այդ ընթացքում ալիքներն ուժեղացել են, նավակը սկսվել է ջրով լցվել, տղամարդիկ չեն հասցրել ջուրը դատարկել, կանայք և երեխաները խուճապի են մատնվել։ Անսպասելիորեն ալիքը հարվածել է, և նավակը շրջվել է։ Մոտորանավակը խորտակվել է։
Մամուկայից բացի բոլորը բաճկոններով են եղել։ Մամուկան ասում է, որ չի հիշում, թե որքան ժամանակ է ձեռքերը թափահարել և ինչպես է հայտնվել նավաքթի մոտ, որը ջրի տակ էր մնացել․
«Այդպիսի պահերին րոպեն դար է թվում։ Մտածում էի, թե ամեն ինչ ավարտվել է։ Հանկարծ ինչ-որ տեղից կարմիր նավակ է մոտեցել և մեզ բոլորիս փրկել, ծածկոցներով փաթաթել։ Մենք էլ ոչինչ չունեինք, միայն այն հագուստն էր, որը մեր հագին էր, և անձնագրերը, որոնք կնոջս ազգականի մոտ էին տոպրակի մեջ»։
Մոտորանավակն ամերիկյան է եղել։ Մամուկան ստել է, թե ուկրաինացիներ են և խնդրել է իրենց Ամերիկա տանել։ Բայց սուտը չի օգնել։ Բահամներում նրանց արդեն սպասում էր իմիգրացիոն ծառայությունը։ Նրանք բոլորն էլ կալանավորվել են և տեղափոխվել իմիգրացիոն բանտ։
Երկու շաբաթ անց Մամուկայի ազգական երիտասարդ ընտանիքը փող է հավաքել, որն անհրաժեշտ էր հետադարձ տոմսերի համար՝ շուրջ 8 հազար դոլար, և վերադարձել Վրաստան։
Մամուկա Թադիաշվիլին կնոջ հետ Բահամների իմիգրացիոն բանտում
Մամուկային և նրա կնոջը պետք էր 3 500 դոլար։ Մեկ շաբաթ էլ է անցել, մինչև որ ստացվել է հավաքել այդ գումարը։ Մամուկան ու նրա կինն այդ ժամանակ իմիգրացիոն բանտում են եղել։
«Ինձ ու կնոջս մի «ցանց» էր բաժանում։ Պայմանները վտանգավոր էին։ Մենք նստում էինք այդ ցանկապատի մոտ գիշերներ շարունակ և խոսում էինք, որպեսզի նա չվախենա»։
Թռիչքի օրը Մամուկային ու նրա հղի կնոջն իմիգրացիոն ծառայությունն օդանավակայան է տեղափոխել։ Առաջին հայացքից ամեն ինչ լավ էր, բայց զույգին չեն թողել օդանավ նստել։
Ոստիկաններն ուսերն են թոթվել։ Մամուկան ու կինը բանտ են վերադարձել։ Տոմսերը չեղարկվել են։
«Մինչև այս պատմության մասին հյուպատոսության իմանալը ես ստիպված էի սկզբից տոմսի փող գտնել։ Վրաստանում էլ մարդ չէր մնացել, որ կարողանայի գոնե մի դոլար խնդրել։ Նախ՝ վճարեցի կնոջս տոմսի փողը, և այդ անգամ նա արդեն մեկնեց»։
Մամուկա Թադիաշվիլին Վրաստան է վերադարձել՝ պարտքեր կուտակած, միակ շորտով և վերնաշապիկով, որ կուբացի ընկերն էր նվիրել
Մամուկան Բահամների բանտում ավելի քան մեկ ամիս է անցկացրել։ Ի վերջո՝ նրա ընկերը մեքենան գրավադրել է և Մամուկային տոմսի փող ուղարկել։
Մամուկան, որը Վրաստանը լքել էր հունվարի վերջին, վերադարձել է ապրիլի 17-ին՝ միակ շորտով, վերնաշապիկով, որը բանտում կուբացի բանտակիցն էր նվիրել, և մինչև 30 հազար դոլար պարտքով։
Մեքսիկայից դեպի ԱՄՆ
Նրանք, ում բախտն, ի տարբերություն Մամուկայի, բերում է, և նրանք հայտնվում են Մեքսիկայում, սկսում են պատրաստվել ԱՄՆ տեղափոխվելուն։
Մեքսիկական քաղաքներում ապօրինի միգրանտները տեղավորվում են հյուրանոցներում, որոնք ամրագրում են մաքսանենգները։ Այնտեղից էլ տաքսի են վերցնում։ Տաքսու վարորդը նույնպես ուղեկցորդի «մարդն» է։ Բայց հաճախ նրանք կապված են լինում ոստիկանության հետ։
Մեքսիկա ժամանելով՝ Թաթիան իմացել է, որ այնտեղ կոռուպցիան մեծ է, և ամեն քայլափոխի կաշառք են ուզում․
«Հենց տաքսի նստեցինք, վարորդին ասացի, որ զբոսաշրջկներ ենք, և եթե մյուս օրերին էլ մեզ տեղափոխի, գումար կաշխատի։ Երիտասարդ տղա էր։ Ես ասացի, որ ակումբներ եմ սիրում, և եթե որևէ լավ ակումբ գիտի, երեկոյան միասին կգնանք։ Դա ազդեց։ Նա սկսեց սիրահետել ինձ, ես տոն տվեցի, դա փրկվելու միջոց էր»։
Թաթիայի խումբը բարեհաջող հասել է հյուրանոց։ Խմբի մնացած մասնակիցները, որ ուրիշ տաքսիներով են եղել, ոստիկանությանը 300-400-ական դոլար են վճարել ամեն հսկիչ անցակետում։ Հակառակ դեպքում նրանց սպառնացել են բանտ ուղարկել։
Նույն բանը շարունակվել է հյուրանոցում․
«Ժամը մեկ մի տղա էր գալիս և ասում, որ մենք պետք է գումար վճարենք, այլապես նա մեզ ոստիկանությանը կհանձնի»։
Ամերիկյան սահման հասնելու վերջին կանգառը Թաթիայի և Մայայի համար Մեխիկալին է եղել։ Այնտեղից միայն վերջին փուլն էր մնում՝ հասնել ամերիկյան սահման՝ պատի մոտ։
Թաթիայի խումբը հյուրանոցում մի քանի ժամ է անցկացրել․
«Երեկոյան երիտասարդ տղաներ եկան սպորտային մեքենաներով, մեզ նստեցրին մեքենա, և սկսեցինք մեծ արագությամբ ընթանալ։ Ես վախեցա, խնդրեցի դանդաղ գնալ, նրանք ինձ ասացին, որ պետք է մեզ տեղ հասցնեն, քանի դեռ ոստիկանությունը չի եկել»։
Մոտ մեկ ու կես ժամ անց մեքենաները կանգ են առել, և ուղևորներին հրահանգել են արագ շարժվել․
«Արդեն կեսգիշեր էր։ Մեզ փաստացի դուրս շպրտեցի և ասացին՝ հիմա վազեք։ Անապատ էր, գիշեր, ինչ-որ տեղ ծառեր կային, պետք էր հասնել դրանց։ Մենք վազում էինք ավազի միջով, նույնիսկ տղաներն էին այնքան վախեցել, որ լալիս էին։ Այդ ծառերի մոտ գետ տեսանք, մեզնից մեկը խորությունը չափեց ճյուղով, խորը չէր և մենք մտանք գետը։ Դուրս եկանք թաց, չգիտեինք, թե որ ուղղությամբ գնալ դեպի պատը, ոչինչ չէր երևում։ Առջևից ուզբեկական մի ընտանիք էր գնում, մենք էլ՝ նրանց հետևից։ Երբ մոտեցանք պատին, բոլորս լալիս էինք»։
Թաթիայի խմբի բախտը բերել է։ Ոմանք ստիպված են անապատով 5-6 ժամ քայլել։ Կամ էլ նրանց տանում են գետի այն հատվածը, որտեղ խորն է։ Մայան ու նրա ընկերներն անապատը գիշերն անցել են հինգ ժամում։
Ամերիկյան բանտ․ «Մտածում էի, թե ինչպես երակներս կրծեմ»
Ամերիկյան սահմանին հույզերը հակասական են։ Ուրախություն, որ հասել ես, որը միախառնվում է անորոշության վախի հետ։ Թաթիայի համար ամենաշատ խնդիրներն առաջացել են ամերիկյան սահմանին, նա մտածել է ինքնասպան լինել կամ վերադառնալ։
Ամերիկացի սահմանապահներին հանձնվելուց հետո միգրանտները տեղափոխվում են այսպես կոչված նախնական կալանքի բանտախուց (Detention)։ Յուրաքանչյուրն, ով ապօրինի հատում է ամերիկյան սահմանը, կալանքի տակ է առնվում։
«Դիթենշնում» պայմաններն անտանելի են։ Մարդիկ այդտեղ են մնում տարբեր ժամանակով․ ոմանք՝ մեկ օրով, մյուսները՝ մեկ շաբաթով։
Մեկուսարան դեռ չհասած՝ սահմանապահները խուզարկում են ապօրինի միգրանտներին և վերցնում ամեն ինչ՝ հագուստը, դեղորայքը, մթերքը։ Մարդկանց մոտ մնում է միայն այն հագուստը, որը նրանց հագին է։ Թողնում են փաստաթղթերը, հեռախոսներն ու փողը․ այդ ամենը դնում են մեկ տոպրակի մեջ և կնքում։
«Նրանք հանում են կնգուղի, վերնազգեստի և կոշիկների քուղերը։ Ինձ մոտ ալերգիայի դեմ դեղ կար, դա էլ դեն նետեցին։ Մեզ ինչ-որ տեղ տարան, ճամբարի պես մի բան էր, մեծ կոնստրուկցիաներով սարքած վրան էր։ Մեզ տեղավորեցին սպասասենյակում և փայլաթիթեղ տվեցին՝ ցրտից պաշտպանվելու համար։ Հետո եմ հասկացել, որ քուղերը խլում են, որպեսզի ինքդ քեզ չվնասես», — ասում է Թաթիան։
Վրանում հազարավոր միգրանտներ են լինում տարբեր երկրներից։ Միգրանտները, փայլաթղթով փաթաթված, պառկում են գետնին դրված կեղտոտ ներքնակների վրա։ Այդտեղ էլ զուգարանակոնքերն են։
«Ես գիտեի, որ դժվար է լինելու, բայց այդպիսի բան չէի սպասում։ Ես լալիս էի, գնում է սպայի մոտ, աղաչում էի, ասում էի, որ ուզում եմ իմ երկիր վերադառնալ։ Ես ինձ լիակատար ոչնչություն էի զգում։ Չգիտեմ, չեմ էլ ուզում հիշել, խղճում եմ ինձ», — ասում է Թաթիան։
«Դիթենշնից» միգրանտներին ավտոբուսներով տեղափոխում են իմիգրացիոն բանտեր։ Այնտեղ արդեն սկսում են գործերն ուսումնասիրել։
Թաթիան «դիթենշնում» չորս օր է անցկացրել։ Հինգերորդ օրը նրան տեղափոխել են Արիզոնա նահանգի Ֆենիքսի բանտ։ Այնտեղ պայմաններն էլ ավելի վատն են եղել․
«Շուրջ 20 քառակուսի մետրի վրա մոտ 80 մարդ էին հավաքել։ Երկու զուգարան կար, շատ ծարավ էինք, և երբ սպային խնդրեցինք, նա ասաց, որ կարելի է զուգարանակոնքից խմել։ Ես և մի քութայիսցի աղջիկ, որի հետ այնտեղ էի ծանոթացել, հայտնվեցինք զուգարանակոնքի մոտ։ Ի՞նչ կանեք, եթե բոլորը գան ու իրենց կարիքները հոգան գլխավերևումդ։ Իսկ դու չես կարողանում շարժվել, չես կարող ոչ մի տեղ գնալ»։
Ֆենիքսի բանտում Թաթիան չորս օր է անցկացրել։ Այդ ընթացքում ոչինչ չի կերել․
«Ես արդեն մտածում էի, թե ինչպես ատամներով երակներս կրծեմ։ Շատ վատ էի զգում։ Ես իմ երազանքների երկրում էի և այնքան լարված ու դատարկված էի, որ այլևս ոչինչ չէի ուզում։ Մտածում էի վերադառնալու մասին։ Այնտեղ զգում ես, որ ոչ ոք ես, ոչ մի բան, մենակ ես»։
«Պայքար՝ ապրելու համար»։ Ինչպե՞ս է միգրանտներին դիմավորում Ամերիկան
Իմիգրացիոն բանտերում միգրանտներից մատնահետք են վերցնում, նրանց գործն են կազմում, հատուկ A Number են տալիս և հարցնում են, թե արդյոք հովանավոր ունեն Ամերիկայում։
Հովանավորն Ամերիկայում ապրող մեկն է, որը միգրանտների համար մասամբ պատասխանատվություն է ստանձնում։ Հովանավորի առկայությունը նշանակում է, որ միգրանտը մնալու տեղ, ապաստան ունի և փողոցում չի հայտնվի։
Ոմանք այդպիսի հովանավորների են գտնում հատուկ խմբում։ Ոմանց օգնում է Ամերիկայում ապրող ազգականը։ Հովանավորները 2-3,5 հազար դոլար են ստանում։ Նրանց պարտավորությունը հաստատելն է, որ պատրաստ են ընդունելու այսինչ մարդուն, երբ նրանց զանգահարում են իմիգրացիոն բանտից։ Պարզ է, որ սա ձևականություն է։ Որպես կանոն, այդ հովանավորների հետ միգրանտները չեն ապրում։
Եվ Թաթիայի, և Մայայի դեպքում հովանավորները նրանց ընկերներն են եղել, որ Ամերիկայում են ապրում։
Իմիգրացիոն բանտում մարդիկ հայտարարում են, որ փախել են իրենց երկրից և ապաստանի կարիք ունեն։
Եկատերինա Էգութիան իմիգրացիոն իրավաբան է, որն արդեն երկար տարիներ ապրում է Նյու Յորքում։ Նրա խոսքով՝ երբ իմիգրանտն ապաստան է խնդրում իմիգրցիոն բանտում, նրա արտաքսումը կասեցվում է, և դատարանը քննում է ապաստան տրամադրելու մասին գործը։ Ապաստան խնդրողին աշխատելու իրավունք է տրվում, մինչ նրա գործը դատարանում է։
Ամերիկամեքսիկական սահմանի մերձակայքում, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ։ Լուսանկարը՝ Greg Bulla, unsplash.com
Նրանց մեծ մասին իմիգրացիոն ծառայությունից տանում են Կարմիր խաչի հյուրանոց։ Դժվար ճանապարհ անցած միգրանտներին տեղավորում են այնտեղ, հագուստ և սնունդ են տալիս։ Նախկինում նրանց համար նաև տոմսեր էին գնում։ Այժմ մարդիկ իրենք են տոմս գնում դեպի նախընտրած քաղաք և մի քանի օրից տեղ են հասնում։
Լինում են դեպքեր, երբ միգրանտի ոտքին սարք են հագցնում և վերահսկում են նրա տեղաշարժը։ Այդպես է եղել Մայայի ընկերուհու հետ։ Այդ սարքն ունեցող միգրանտը կարող է տեղարժվել հովանավորի հասցեից՝ այնտեղից, որտեղ պետք է ապրի, 70 մղոն հեռավորության սահմաններում։
Մայան չգիտի, թե ինչու են այդ սարքը հագցրել ընկերուհու ոտքին։ Դրա պատճառով նրանք ստիպված են եղել Արիզոնայից Չիկագո տեղափոխվել նրա հովանավորի մոտ։
Չիկագոյի իմիգրացիոն ծառայությունում նրանք հայտնել են, որ ուզում են Նյու Յորք տեղափոխվել, և թույլտվություն են ստացել։ Իմիգրացիոն ծառայությունը Մայայի ընկերուհուն ազատել է սարքից, սակայն հատուկ ծրագիր է ներբեռնել նրա հեռախոս։ Այժմ նա պարբերար սելֆի է ուղարկում այդ ծառայությանը՝ հաստատելու համար իր գտնվելու վայրը։
Դա շարունակվելու է այնքան ժամանակ, քանի դեռ նրա գործը չի ավարտվել։ Թե երբ դա տեղի կունենա, ոչ ոք չգիտի։
Ամերիկա ժամանող ապօրինի միգրանտներին մի քանի օր է պետք՝ ուշքի գալու համար։ Եթե մարդ կա, որին ծանոթներն են դիմավորում, ավելի հեշտ է հարմարվում։ Նրանց համար, ովքեր ծանոթ չունեն և լեզու չգիտեն, շատ ավելի բարդ է։
Սոցցանցերի խմբերում տասնյակ գրառումներ կան այն մասին, որ մարդիկ փողոցում են հայտնվել և մնալու տեղ չունեն։
Մայայի համար դժվար է եղել աշխատանք գտնել։ Շուրջ երկու ամիս նա փաստաթղթերն է կարգի բերել և ծայրը ծայրին հասցրել՝ կողքից վաստակած գումարներով։ Մանր-մունր գործեր նորեկներին առաջարկում են նրանք, ովքեր ուզում են մի քանի օր հանգստանալ և փոխարինող են փնտրում։ Նրանք այդ մարդկանց վճարում են իրենց աշխատավարձից։
Այժմ Մայան կայուն աշխատանք ունի։ Նա տարեց մի մարդու է խնամում Նյու Ջերսիում։ Ես նրա հետ հարցազրույց եմ անցկացնում, ծերուկը մի քանի անգամ ընդհատում է։ Մայան ներողություն է խնդրում, վազում երկրորդ հարկ և սառը ջուր տանում նրան։ Ասում է, որ իր բախտը բերել է, նրան լավ ընտանիք է բաժին ընկել։ Աշխատում է 24/7 ռեժիմով, բայց դա հենց նրան է պետք, որ ոտքի կանգնի։ Նրա աշխատավարձն օրական 200 դոլար է։
«Ամերիկայում սկսվում է գլխավոր պայքարը, ապրելու համար պայքարը», — ասում է Թաթիան։
Թաթիան իմացել է, որ օտար քաղաքում ամեն ինչ զրոյից սկսելը հեշտ չի լինելու․
«Ես այստեղ եմ արդեն երեք ամիս և հաճախ է մտքովս անցել տոմս գնել ու մեկնել։ Ինձ տնեցիներին ասում են, որ չարժե այդքան հուզվել։ Ասում են, որ ինձ համար տոմս կգնեն, բայց ոչ, ես չեմ կարող վերադառնալ։ Երբ սկսում ես աշխատել, մի քիչ թեթևանում ես։ Կարող եք աշխատել օրական 17 ժամ, բայց գոնե գիտեք, որ վաստակելու եք ոչ 50-100 լարի, իսկ հաջորդ օրը չեք մտածելու, թե ինչպես կերակրել երեխաներին։ Աստիճանաբար սկսում եք ձեզ մարդ զգալ»։
Այժմ Թաթիան ապրում է Նյու Ջերսիում և աշխատում է՝ որպես տարեց կնոջ օգնական։ Նրա աշխատավարձն օրական 180 դոլար է։ Այս աշխատանքին անցնելուց հետո Թաթիան առաջին ամսվա ամբողջ աշխատավարձը տվել է գործակալին, որն իր համար գտել է այդ աշխատանքը։
Օրինական և ապօրինի միգրանտների աշխատանքային պայմանների միջև տարբերությունը հսկայական է։ Ապօրինի միգրանտներին ավելի քիչ են վճարում։ Այդ պատճառով էլ Ամերիկա եկածներն աշխատանքին զուգահեռ փորձում են լուծել փաստաթղթերի և կարգավիճակի խնդիրը։
Մեծ մասը փաստաբան է վարձում, որպեսզի արդյունքում քաղաքական ապաստան ստանա։ Եկատերինա Էգութիայի խոսքով՝ Ամերիկայում ապաստան են խնդրում հետևյալ պատճառներով․ քաղաքական, պատկանելիություն սոցիալական խմբին (ԼԳԲՏ, ուրիշ սոցիալական խմբեր), հետապնդում ազգային, ռասայական կամ կրոնական հատկանիշով։
«Եթե դատարանն ապաստան տրամադրելու մասին որոշում է կայացնում, իմիգրանտին համապատասխան կարգավճակ և «գրին քարտ» է տրվում որոշակի ժամանակահատվածից հետո»։
Իմիգրացիոն դատարանում դատավարությունը կարող է մի քանի տարի տևել։ Եթե այնպես ստացվի, որ մարդն ապաստան չստանա, նրան կարտաքսեն։
Ի տարբերություն Եվրոպայի՝ Ամերիկայում արտաքսումը նշանակում է, որ մարդուն դատարանի դահլիճից միանգամից օդանավակայան են տանում։ Այդ պատճառով էլ միգրանտները մնում են երկրում, բայց նախկինի պես առանց կարգավիճակի և մեծ ռիսկի դիմելով։
Մայայի գործով դատական առաջին նիստը 2023 թ- սեպտեմբերին է։ Մայայի դեպքն ընտանեկան բռնությունն է։ Թաթիայինը՝ զուտ քաղաքական, որը հիմնված է նրա նախկին աշխատավայրի վրա։ Դատաքննությունն առջևում է, և նրանք չեն ուզում մանրամասներ ներկայացնել։
«Միգրացիան երիտասարդացել է։ Դա ազգային աղետ է»
«Վրաստանից նման մասշտաբային արտագաղթ երբեք չի եղել։ Սա շատ տագնապալի է», — ասում է Ռոնդելիի հիմնադրամի հետազոտող, դիվանագետ Գիորգի Բադրիձեն, որը 2009–2013 թթ-ին Մեծ Բրիտանիայում Վրաստանի դեսպանն է եղել։
Նրա խոսքով՝ միգրացիայի տարիքն ու բնույթը մտածելու տեղիք են տալիս։ Հիմնականում երկիրը լքում են 20-30-ամյա երիտասարդները։ Եթե նախկինում այս տարիքային խումբը մեկնում էր Արևմուտք սովորելու, ապա այժմ այդ մարդիկ ապօրինի մեկնում են ԱՄՆ՝ որպես աշխատուժ։
«Օկուպացիային զուգահեռ՝ սա ամենամեծ ազգային սպառնալիքն է, որը կարող է ծառանալ մեր երկրի և ազգի առջև։ Դա կարող է աղետալի հետևանքներ ունենալ․ երկրի ապագան հեռանում է, մարդիկ փախչում են այս երկրից, նրանք հիասթափված են, իրենց ապագան այստեղ չեն տեսնում։ Սա շատ վտանգավոր փուլ է, մեծ ռիսկ և լուրջ խնդիր է»։
Չնայած արտագաղթի նման հոսքին՝ Վրաստանի կառավարությունը երբեք այս թեմային չի անդրադառնում ոչ պաշտոնապես, ոչ կառավարության ճեպազրույցների, ոչ էլ լրագրողների հետ զրույցների ժամանակ։ Այն ֆոնին, որ այդ ուղին են բռնում նույնիսկ պաշտոնյաները, բոլորը լավ էլ ամեն ինչից տեղյակ են։
Ընդհակառակը՝ պաշտոնական լրատվամիջոցներին տված հարցազրույցում երկրի վարչապետը հպարտանում է, որ երկրում տնտեսական աճ է, և Վրաստանը տարածաշրջանի առաջատարն է։
«Սա կատարյալ իրավիճակ է օլիգարխիկ վարչակազմի համար․ որքան քիչ մարդ լինի երկրում, այդքան հեշտ կլինի պահպանել վարչակարգը։ Այդ պատճառով էլ բնական է, որ իշխանությունը դա չի նկատում, նրան դա ձեռնտու է», — ասում է Բադրիձեն։
«Գալը նման է երեխա ունենալուն։ Տանջանքների մասին մոռանում ես»
Մայան ու Թաթիան ընտանիք և երեխաներ ունեն Վրաստանում։ Նրանցից ոչ մեկը, չնայած դժվարություններին, որոնք ունեն Ամերիկայում, չի պատրաստվում Վրաստան վերադառնալ։ Նրանք ասում են, որ այդ երկրում ապագա չեն տեսնում։
«Այստեղ գալը նման է երեխա ունենալուն՝ արագ մոռանում ես տանջանքների մասին։ Ես շատ էի ուզում մեկնել երկրից, այնքան վատ էի զգում, այնքան դժբախտ էի, այնպես որ, երբեք չեմ վերադառնա», — ասում է Թաթիան։
Ավելին՝ նրանք երկուսն էլ պլանավորում են ապագայում երեխաներին իրենց մոտ տանել։ Բայց ոչ Մեքսիկայով։
Չնայած քառամսյա տանջանքներին և հսկայական պարտքերին՝ Մամուկան նույնպես Վրաստանում չի մնացել։ Վերադառնալուց մի փոքր անց նա վերջին ծայրահեղ քայլին է դիմել․ տատի կենսաթոշակով վարկ է վերցրել և մեկնել Իսրայել։ Նա արդեն կորցնելու ոչինչ չուներ, ինչ լինում է, թող լինի։
Այժմ Մամուկան Իսրայելում է։ Նա երեք տեղ է աշխատում օրական 22 ժամ և վաստակում է օրական 270 դոլար։ Նա ապրում է իր աշխատավայրերից մեկում, որպեսզի բնակարանի վարձի գումարը խնայի։
Նրա դուստր Սոֆյան ծնվել է Վրաստանում։ Բահամներից հետո Մամուկայի կինն անընդհատ մղձավանջներ էր տեսնում, չէր կարողանում քնել, գիշերը զարթնում էր, պայքարում խուճապային գրոհների դեմ։ Բուժզննման տվյալներով՝ երեխայի հետ ամեն ինչ կարգին է։ Մամուկան հույս ունի, որ այդ սարսափելի պատմությունը չի ազդի փոքրիկ Սոֆյայի վրա։
Մամուկան պլանավորում է Իսրայելում մնալ մի քանի տարի։ Նրա վերջնանպատակն Ամերիկան է․
«Ի տարբերություն Եվրոպայի՝ այնտեղ ավելի լավ են վճարում, քեզ ավելի լավ ես զգում։ Շանս ունես փաստաթղթերդ ստանալու և սևագործ բանվոր չլինելու մնացած ամբողջ կյանքիդ ընթացքում։ Այդ պատճառով էլ մի օր, այլ ճանապարհով, ավելի լավ պատրաստված՝ միևնույն, է ընտանիքիս հետ Ամերիկա եմ մեկնելու», — ասում է ինձ Մամուկան՝ պատրաստվելով հիվանդանոց գնալ, որտեղ հավաքարար է աշխատում։
«Մեդիացանցի աջակցությամբ»
