Մեկնաբանություն. որտեղի՞ց Աբխազիան միլիարդ գտնի
Աբխազիայի խորհրդարանը դժգոհ է 2017թ-ի բյուջեի կատարումից և դատախազությանը հանձնարարել է ստուգել կառավարության աշխատանքը: Կառավարության հաշվետվության համաձայն՝ մեկ միլիարդ երկու միլիոն ռուբլին [մոտ 19մլն դոլար], որոնք պլանավորված էին բյուջեի ծախսերի հատվածում, այդպես էլ թղթի վրա է մնացել:
Խորհրդարանը նախընտրեց բյուջեի ճեղքերի ծագման պատճառների մեջ չխորանալ, և առիթ ուներ. այս կազմը չէ հաստատել 2017թ-ի բյուջեն: Նրանք ուղարկեցին այդ հարցը դատախազների լուծմանը: Դատախազներն, անկասկած, մի բան կմտածեն. ծանրաքաշ ձևակերպումներով այնպես կբացատրեն իրավիճակը, որ ոչ ոք ոչինչ չի հասկանա, սակայն բոլորը գոհ կմնան:
Սակայն ինչ-որ տեղից պետք է վերցնել այդ լրացուցիչ միլիարդը՝ հաշվի առնելով գրեթե մահացող տնտեսությունն ու բյուջետային հնարավորությունների հետ անհամադրելի սոցիալական պարտավորությունները:
Ոչ ոք, վստահ եմ, չի կարող ասել, թե որտեղից վերցնել այդ միլիարդը՝ ոչ հիմա, ոչ 2018թ-ի վերջին, երբ նոր բյուջեի հաստատման ժամանակը գա: Քանի որ միլիարդ գտնելու համար անհրաժեշտ են կտրուկ, ոչ պոպուլյար և միաժամանակ արտակարգ պատասխանատու գործողություններ: Սակայն այդպիսի գործողությունների ոչ կառավարությունում, ոչ գրեթե ընդդիմության շարքերն անցած խորհրդարանում պատրաստ չեն:
Մինչ այդ արդեն երրորդ նախագահն է լրացուցիչ եկամուտների որոնման ճանապարհին զգուշորեն հայտարարում վրաց-աբխազական սահմանին առևտրի օրինականացման անհրաժեշտության մասին: Այդ մասին խոսում էր Սերգեյ Բաղապշը, նրանից հետո՝ Ալեքսանդր Անկվաբը: Այժմ հպանցիկ հիշատակում է Ռաուլ Հաջիմբան: Եվ հավանաբար կխոսեն նաև հաջորդ նախագահները:
Դա տեղի է ունենում այն պատճառով, որ այդ նախաձեռնությունը գործողության ձեռնարկ դառնալու փոխարեն վերածվել է ձևական, ոչինչ չպարտադրող ծեսի:
Թե ինչու հարցը չի լուծվում, հասկանալի է: Եթե աբխազական մաքսատունը, որն արդեն 20 տարի ծառայություն է իրականացնում վրաց-աբխազական սահմանին, հանկարծ սկսի պաշտոնապես հարկել սահմանը հատող ապրանքն, այդպիսի որոշում ընդունած նախագահին, կարող են ցից հանել և դավաճան հայտարարել:
Այսինքն՝ թշնամու հետ պաշտոնապես առևտուր անելը դավաճանություն է: Իսկ ոչ պաշտոնապես կարելի է:
Աբխազական շուկան Վրաստանից բերվող մաքսանենգ ապրանքով ողողելն ու դրանով իսկ ստվերային տնտեսության բարձր նշաձողը պահելը լիովին տեղավորվում է աբխազական առկա հայրենասիրության շրջանակում:
Վրաստանից բերված ապրանքը ոչ ոքի աչքն ու ականջը չի ծակում: Իսկ այդ մաքսանենգությանը վերջ տալու կամ գործընթացը գործնական տեսքի բերելու կամք չկա: Չնայած, որ դա թույլ կտա ոչ միայն ստվերից դուրս բերել տնտեսությունն, այլ նաև գումար վաստակել։ Այդ գումարների հաշվին հնարավոր կլինի լուծել գոնե որոշ սոցիալական խնդիրներ, այդ թվում և բժշկությունում. չէ՞ որ վրացական կլինիկաներ դիմող աբխազ քաղաքացիների հոսքը տարեցտարի աճում է:
Ի դեպ, ակնարկ՝ հայրենասերների համար. Վրաստանի հետ սահմանին աբխազական մաքսատան գործունեությունն իրական ռեժիմ տեղափոխելը լիովին համահունչ է վրացական այն դոկտրինին, որ աբխազիայի տարածքը վրացական տնտեսական տարածքի բաղկացուցիչ մաս է: Չէ՞ որ այդ տարածության ներսում ապրանքի շրջանառությունը որևէ կերպ չի հարկվում:
Սակայն եթե անգամ ինչ-որ հրաշքով աբխազական իշխանությունները կարողանան ամբողջությամբ փակել վրացական մաքսանենգության ճանապարհը, միևնույն է, առևտուր անելն ավելի ձեռնտու է, քան դա չանելը: Անգամ նրա հետ, ում թշնամի ես համարում:
Աբխազիան, իրեն պետություն անվանելով, չպետք է մշտապես բարդույթավորվի Վրաստանի առումով: Ըստ տրամաբանության, այդ Վրաստանը պետք է մեր առջև ոչ լիարժեքության բարդույթ ունենա: Քանի որ հենց նա է վրաց-աբխազական պատերազմում իրեն պարտված համարում, իսկ մենք, համապատասխանաբար, մեզ հաղթող ենք կոչում:
Սակայն մեզ մոտ այդ տրամաբանությունը գլխիվայր է: Արդյունքում՝ արարման գործընթացը գրեթե ամբողջությամբ չեզոքացվել է «հայրենասիրական» հռետորաբանությամբ:
Թեև, իմ խորին համոզմամբ, իսկական հայրենասիրությունը սեփական քաղաքացիներին արժանի կենսամակարդակ ապահովելն է:
Հարցնում եք՝ որտեղից մեկ միլիարդ գտնել: Այն ոտքերի տակ ընկած է:
