Վրացական Մառնեուլի քաղաքի կյանքն առանց մարդաշատ հարսանիքների
Վրացական Քվեմո Քարթլի շրջանի բնակիչները, իսկ դա հիմնականում ադրբեջանցիներ են, իշխանություններին խնդրում են հանել մեծ քանակությամբ հյուրերով հարսանիքների արգելքը:
Վերջերս, իշխանությունների որոշմամբ, հարսանիքներին կարելի է հրավիրել մինչև 100 մարդու: Բայց հյուրերի այդպիսի փոքր քանակը մառնեուլցիների համար աննորմալ է համարվում: Այստեղ ընդունված է, որ հարսանիքներին հավաքվի ոչ պակաս, քան 600-800 մարդ:
Ադրբեջանցիները Վրաստանում կազմակերպում են հարսանիքներ ադրբեջանական ավանդույթներով: Սակայն կորոնավիրուսը շտկումներ մտցրեց ոչ միայն սովորույթներում և ամուսնացողների ծրագրերում, այլ նաև գործազուրկ թողեց այդ ոլորտում աշխատող հարյուրավոր մարդկանց:
Ադրբեջանական մշակույթում հարսանիքը հատուկ տեղ է զբաղեցնում: Դա գլխավոր տոնն է ընտանիքի համար։
Ավանդական ադրբեջանական հարսանիքը շարունակվում է վեց օր: Պաշտոնապես՝ երկու օր. մեկը՝ հարսնացուի տանը, երկրորդը՝ փեսացուի տանը, ուր տեղափոխվում է հարսնացուն: Իսկ հետո տոնում են երկուական օր յուրաքանչյուրի տանը: Ավանդաբար ադրբեջանցիները շքեղ հարսանիքներ են կազմակերպում: 500 հյուրը՝ միջին հարսանիքն է: Մառնեուլիում կան 800 մարդու համար նախատեսված սրահներ:
1990-ական թվականներին երկրում սոցիալական ծանր իրավիճակի ֆոնին հարսանիքներին հրավիրյալների քանակը որոշ չափով կրճատվեց, բայց վերջին տարիներին մառնեուլցիները վերադարձան մարդաշատ հարսանիքների ավանդույթին:
Միևնույն ժամանակ, ավանդույթում որոշ շտկումներ են մտցվում: Ավանդական կենացներից հետո ավելի հաճախ է հնչում ժամանակակից երաժշտություն:
Սրահի վարձակալությունը, մթերքների ձեռքբերումը, պատրաստումը, հարսանեկան զգեստը, գեղեցկության սրահի ծառայությունները, նվերները, ոսկին, տոնակատարության տեսա- և լուսանկարահանումը և այլն՝ շատ թանկարժեք հաճույք են: Դրա համար հարսանեկան արդյունաբերությունը համարվում է բավականին եկամտաբեր նույնիսկ այնպիսի ոչ մեծ քաղաքների համար, ինչպիսին Մառնեուլին է:
Նախկինում հարսանիքները տոնում էին, որպես կանոն, գարնանը և աշնանը, իսկ այժմ և՛ ամռանը, և՛ ձմռանը: Միակ բացառությունը մայիսն է. ըստ ավանդության՝ մի անգամ շատ վաղ ժամանակներում վարդը հայտարարել է, որ մայիսին թագուհին միայն ինքը պետք է լինի, դրա համար այդ ամսին հարսանիքներ չեն նշում:
Բայց ահա արդեն չորս ամիս է հարսանեկան երաժշտություն չի լսվում Մառնեուլիում:
Վրաստանում արձանագրվել է կորոնավիրուսով վարակման 1104 դեպք. 912 մարդ ապաքինվել է, 16-ը մահացել են:
Հատկապես ծանր համաճարակաբանական իրավիճակ է ստեղծվել Քվեմո Քարթլի շրջանում:
Հարսանիքները Մառնեուլիի բազմաթիվ բնակիչների համար ապրուստի աղբյուր են եղել, և համավարակի պատճառով մտցված սահմանափակումները նրանց համար լուրջ խնդիրներ են ստեղծել:
Օրինակ, «Գիզիլ տաջի» տոնակատարության սրահի համասեփականատերերից Զաքիր Բալակիշիևը հայտարարել է Մառնեուլիի ռադիոյին, որ մարտին և ապրիլին սրահի համար 40 ամրագրում է ստացել, և դրանք բոլորը չեղարկվել են:
95 նախնական ամրագրումներից զրկվել է «Աիդան» հարսանեկան սրահը, և դրա 45 աշխատակից մնացել է գործազուրկ:
Չեն աշխատել ռեստորանների սեփականատերերը, մեծածախ առևտրականները, լուսանկարիչները և օպերատորները, դիզայներները, դեկորատորները, գեղեցկության սրահները, երաժիշտները, դերձակները և այլն:
«Ախր հունվարին և փետրվարին ես սպասում էի հարսանեկան սեզոնի բացմանը: Ես աշխատում եմ ռեստորանում հավաքարար օրական 20 լարիով (շուրջ 6 դոլար): Գումարած կերակուրը: Բայց կորոնավիրուսի պատճառով սեզոնը այդպես էլ չսկսվեց»,- ասում է տեղի բնակչուհի Աիդան:
Գեղեցկության սրահներին թույլատրվել է վերսկսել աշխատանքը մի շարք վերապահումներով: Բայց առանց տոնակատարությունների հաճախորդները շատ քիչ են:
«Հարսանիքները ամենաեկամտաբեր գործն են մեզ համար: Դրանք չկան: Հաճախորդները քիչ են, աշխատանքը նույնպես, հետևաբար՝ և վաստակը», — ասում է Սամիրան՝ Մառնեուլիի գեղեցկության սրահներից մեկի սեփականատերը:
Մառնեուլիի լուսանկարիչ Ռաիֆ Դարզիևը գումար էր վաստակում հարսանիքներ նկարահանելով: Նրա խոսքով՝ երկար տարիների ընթացքում առաջին անգամ հարսանիքների սեզոնին նա մնացել է առանց աշխատանքի:
«Ժամանակ առ ժամանակ պատահական ֆոտոսեսիաներ եմ անում: Թե երբ կթույլատրվեն ավանդական հարսանիքները, հայտնի չէ: Իսկ փոքրերը՝ 100 հոգանոց, որ թույլատրվում են, մեզ մոտ Մառնեուլիում ընդունված չեն», — ասում է Ռաիֆը:
Երիտասարդների բախտն էլ չի բերել, ովքեր որոշել էին ընտանիք կազմել: Մի քանիսը արդեն զգեստ էին գնել, սրահի համար վճարել էին, ուրիշ ծախսեր էին արել, իսկ հարսանիքները հետաձգվել են անորոշ ժամկետով:
23-ամյա Այսելի հարսանիքը պետք է տեղի ունենար դեռևս ապրիլին:
«Ես ամեն ինչ պատրաստել էի: Եվ զգեստը, և ռեստորանի համար էր վճարված, և հյուրերն էին հրավիրված, բայց ստիպված էինք ամեն ինչ հետաձգել: Կրկնակի վիրավորական է, երբ տեսնում եմ, թե ինչպես են մարդիկ խնջույք անում ռեստորաններում, և ոչ ոք ոչ մի կանոն չի պահպանում: Իսկ հիմա նորից ասում են, որ ձմռանը համավարակի երկրորդ ալիքն է սպասվում… Բայց գոնե մեկ ամսով չեղարկեն սահմանափակումները: Ես միակը չեմ, որ սպասում եմ իմ հարսանիքին», — ասում է Այսելը:
Նրա խոսքով՝ մի քանիսը առանց հարսանիքի ամուսնացան և նույնիսկ հասցրին երեխա ունենալ, բայց ինքը ուզում է, որ ավանդույթները պահպանվեն:
Կորոնավիրուսը առանց աշխատանքի է թողել ողջ հարսանեկան ինդուստրիան:
