Ճգնաժամ Սիրիայում, աշխարհը՝ հանգուցալուծման սպասելիս

հիմնված BBC- ի և The New York Times- ի վրա

Աշխարհը սպասում է ԱՄՆ և նրա դաշնակիցների պատասխանին Սիրիայում ապրիլի 7-ին տեղի ունեցած իրադարձություններին, որտեղ ենթադրաբար քիմիական զենքի կիրառմամբ հերթական գրոհն է եղել: Դրա զոհն են դարձել ապստամբների կողմից վերահսկվող Դումա քաղաքի խաղաղ բնակիչները: Ըստ տարբեր գնահատականների՝ 45-70 մարդ է զոհվել: ԱՄՆ կառավարությունը կարծում է, որ այդ գրոհների թիկունքում Բաշար Ասադի զորքերն են, և ռազմական պատասխան է պատրաստում սիրիական կառավարության գործողություններին:

Ապրիլի 11-ին Դոնալդ Թրամփը հայտարարել է, որ ամերիկյան զինվորականները պատրաստվում են հրթիռային հարված հասցնել Սիրիայում: Թրամփն ունի Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Թերեզա Մեյի և Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի աջակցությունը, հաղորդում է Բի-Բի-Սին:

Սպիտակ տան մամուլի քարտուղար Սարա Սանդերսը հայտարարել է, որ Ռուսաստանը նույնպիսի պատասխանատվություն է կրում քիմիական գրոհի համար, ինչպես և Սիրիան: Նա ընդգծել է նաև, որ ԱՄՆ կառավարությունը կատարվածին պատասխան տալու մի քանի տարբերակ է դիտարկում: Ավելի վաղ The New York Times թերթը գրում էր, որ Սպիտակ տանը դիտարկվում է Սիրիային ավելի հզոր հարված հասցնելու հնարավորությունը, քան նախորդ տարի էր, երբ Ամերիկան ի պատասխան քիմիական գրոհին 54 հրթիռ արձակեց սիրիական ռազմական օբյեկտների ուղղությամբ:

ԱՄՆ-ն չի բացառում նաև Սիրիայում ռուսական թիրախներին, ըստ անհրաժեշտության, հարվածելու հավանականությունն, ընդգծել է Սանդերսը:

Նախապատմություն

2013թ-ին ԱՄՆ Անվտանգության խորհուրդը Սիրիայի տարածքում քիմիական զենքի ոչնչացման մասին բանաձև է ընդունել: Երկիրն անդամագրվել է Քիմիական զենքի արգելման կազմակերպությանը և սկսել է կատարել դրա ոչնչացման պլանը: Սակայն դրանից հետո Սիրիայում այնուամենայնիվ մի քանի քիմիական գրոհ է եղել:

2017թ-ին սիրիական Խան-Շեյխուն քաղաքում քիմիական գրոհ էր տեղի ունեցել, 80 մարդ էր զոհվել: ԱՄՆ-ն կառավարական զորքերին մեղադրել էր քիմիական զենքի կիրառման համար:

Քաղաքացիական պատերազմը Սիրիայում սկսվել է 2011թ-ին, երբ գրեթե ամբողջ արաբական աշխարհը համակել էր ցույցերի ալիքը: “Արաբական գարունը” հանգեցրեց հեղափոխության Եգիպտոսում, Թունիսում, Յեմենում, քաղաքացիական պատերազմի Լիբիայում և զանգվածային ցույցերի մի շարք պետություններում:

Երկրում ժողովրդավարական բարեփոխումների անցկացման և նախագահ բաշար Ասադի հրաժարականի պահանջով սկսված զանգվածային ակցիաները Սիրիայում արագ վերաճեցին լիարժեք քաղաքացիական պատերազմի, և 2011թ-ի ամռանն արդեն մարտական գործողություններ էին տեղի ունենում ամբողջ երկրում: Մինչև 2013թ-ը դա կառավարական զորքերի և “Սիրիական ազատ բանակի” միջև դիմակայություն էր, վերջինիս կազմավորումները ղեկավարում էր տեղի ընդդիությունը միավորած կազմակերպությունը՝ Սիրիական ագային խորհուրդը (ՍԱԽ):

2013թ-ին ընդդիմությունում պառակտում տեղի ունեցավ, և ՍԱԽ-ից անջատվեց մի քանի արմատական իսլամիստական խմբավորում: Նրանք “իսլամական ճակատ” կազմավորեցին, որի կազմում առավել մասշտաբային խմբավորում դարձավ “Իսլամական պետությունը” (ԻՊ):

2014թ-ին սիրիական հակամարտությանը միջամտեց ԱՄՆ-ն ու նրա դաշնակիցները, իսկ 2015թ-ից ռուսական բանակը սկսեց աջակցություն ցուցաբերել կառավարական զորքերին: Եվ Արևմուտքի, և Ռուսաստանի զորքերն, ըստ պաշտոնական հայտարարությունների, Սիրիայում ներկա էին ահաբեկչական խմբավորումներն, այդ թվում՝ ԻՊ-ն, ոչնչացնելու համար: Սակայն լրատվամիջոցներում բազմիցս տեղեկատվություն է հայտնվել այն մասին, որ ռուսական բանակը հարվածներ է հասցնում ընդդիմադիր ապստամբների դիրքերին:

2018թ-ին ԻՊ-ն ջախջախվեց, և ռուսական իշխանությունները հաղորդեցին Սիրիայից զորքերը դուրս բերելու մեկնարկի մասին, սակայն ապստամբների և կառավարական զորքերի միջև հակամարտությունը չի ավարտվել: Չնայած Վլադիմիր Պուտինի այն պնդումներին, թե ռուսական զորքերը դուրս կբերվեն Սիրիայից, դա նախկինի պես տեղի չի ունեցել:

Պատերազմի ընթացքում մոտ 500 հազար մարդ է սպանվել, ավելի քան 5մլն մարդ փոխչել է Սիրիայից: