ՀՀ-ն անցնում է էլեկտրոնային դեղատոմսերի. ինքաբուժության դեմ նախագծի ընթացքը
ՀՀ-ում էլեկտրոնային դեղատոմսերի ներդրում
Այս տարվա մարտի 1-ից ուժի մեջ է մտել էլեկտրոնային եղանակով դեղատոմսերի դուրս գրման կարգի ու պարտադիր պայմանի մասին ՀՀ կառավարության որոշումը: Այս փուլում այն վերաբերում է 470 դեղամիջոցի: Փոփոխությունը դժգոհության ալիք է բարձրացրել ոչ միայն քաղաքացիների, այլև բժիշկների ու դեղատների աշխատակիցների շրջանում:
Առողջապահության նախարարությունում վստահ են, որ այս որոշումը կհանգեցնի ինքնաբուժության նվազմանը, որակյալ, արդյունավետ և նպատակային բժշկական օգնության տրամադրմանը։ Եվ սա համարում են նախագծի կարևոր դրական կողմը։
Իսկ խնդրահարույց կողմերի մասին բարձրաձայնում են բուժառուները, բժիշկներն ու դեղատների աշխատակիցները։ Եվ դժգոհությունները վերաբերում են ծրագրի իրականացմանը, ոչ թե բուն գաղափարին։
- Ո՛չ ինքնաբուժությանը․ ՀՀ-ում անցնում են էլեկտրոնային դեղատոմսերի
- «Խնայում եք ժամանակ, էներգիա, գումար». HERA XXI ասոցիացիայի թվային ծառայությունները կանանց համար
- Հայաստանում անպտղության բուժումն այսուհետ անվճար է
Մարդիկ փորձում էին նախապես գնել էլեկտրոնային դեղատոմսով տրվելիք դեղերը
Հայաստանում մեծ տարածում ունեցող վահանաձև գեղձի հիվանդությունների դեպքում երկարաժամկետ նշանակվող Լ-թիրոքսին (L-Thyroxine) դեղամիջոցից շատերն են օգտվում: Սիրանուշ Կիրակոսյանը շուրջ 3 տարի է պարտադիր օգտագործում է այն՝ տարբեր դեղաչափերով:
Ասում է՝ նախկինում բժիշկը թղթային տարբերակով կամ բանավոր էր փոխանցում անհրաժեշտ դեղաչափը։ Վերջին այցի ընթացքում, որը մարտի սկզբին էր, երբ արդեն պետք է էլեկտրոնային դեղատոմս տրամադրեր, առաջարկել է փորձել առանց դեղատոմսի ձեռք բերել դեղամիջոցը:
«Բժիշկս ասաց, որ ԱՐՄԵԴ էլեկտրոնային համակարգին միանալու հետ կապված խնդիրներ ունի»,- պատմում է նա:
Սիրանուշն այցելել է երևանյան բազմաթիվ դեղատներ: Բոլորը հրաժարվել են դեղամիջոցը տրամադրել առանց դեղատոմսի: Բայց դեղատներից մեկում կնոջը տրամադրել են դեղը։ Բացատրել են, որ իրենք դեռ միացած չեն ԱՐՄԵԴ համակարգին, հետևաբար, խնդիր չունեն առանց դեղատոմսի վաճառք կատարելու:
Դեղատներով շրջելու ընթացքում Սիրանուշը հանդիպել և զրուցել է այլ հաճախորդների հետ։ Եվ շատերն ասել են, որ մինչև մարտի 1-ը գնել են իրենց անհրաժեշտ դեղամիջոցի որոշակի պաշար։ Ենթադրել են, որ համակարգը դժվար թե անթերի աշխատի՝ գոնե սկզբնական շրջանում։ Այդ պատճառով որոշել են նախապես գնել ու պահել տանը։
Պոլիկլինիկաներում ավելի մեծ հերթեր են առաջացել
Մարտի 1-ից հետո քաղաքացիները դժգոհում են նաև պոլիկլինիկաներում առաջացած հերթերից:
Մեր կողմից իրականացված շրջայցերի ընթացքում մայրաքաղաքի և մարզի բժշկական հաստատություններ մարդիկ շեշտում էին՝ էլեկտրոնային դեղատոմսերի ներդրումից հետո ստիպված են շատ ավելի երկար սպասել բժշկին:
Առողջապահության նախարարությունից մեր գրավոր հարցմանը պատասխանել են, որ «Երևանում հերթերը կանոնակարգվում են էլեկտրոնային համակարգով՝ առցանց հերթագրման միջոցով»:
Սակայն դրանից հերթերում կուտակվող մարդկանց թիվը չի նվազում։ Մեծ հերթերի ժամանակ գրանցված լինելու փաստարկը երբեմն և չի աշխատում: Իսկ մարզերում էլեկտրոնային հերթագրման մեխանիզմը ընդհանրապես դեռ չի ներդրվել: Եվ այս կապակցությամբ առողջապահության նախարարությունից հավաստիացնում են.
«Այս պահին աշխատանքներ են տարվում մարզային պոլիկլինիկաների հետ, որպեսզի նրանք նույնպես հերթագրումը կազմակերպեն առցանց, ինչը կբերի նաև հերթերի կառավարման»:
Մինչդեռ փորձագետներն ասում են, որ կարելի էր էլեկտրոնային դեղատոմսերով վաճառքին անցնել մարզերում առցանց հերթագրման մեխանիզմը ներդնելուց հետո:
Բժիշկների աշխատանքը կրկնապատկվե՞լ է
Այս հարցադրմանը առողջապահության նախարարության պատասխանը միանշանակ է՝ ոչ:
Սակայն պատգամավոր Արմենուհի Կյուրեղյանն այլ կարծիքի է։ Օրերս Ազգային ժողովում նա հայտնեց գործընկերներին, որ շրջել է վանաձորյան պոլիկլինիկաներում։ Նրա հաշվարկներով՝ բավականաչափ արագությամբ ինտերնետ կապի առկայության, ԱՐՄԵԴ համակարգի ոչ ծանրաբեռնված ժամերին էլեկտրոնային մեկ դեղատոմսի պատրաստման, ինչպես նաև նշանակվող դեղամիջոցի դեղաչափի ու ժամկետների մասին տեղեկատվական թերթիկը հիվանդին տրամադրելու համար բժիշկը ծախսում է միջինը 7-15 րոպե:
«Այս կերպ մենք լուրջ ծանրաբեռնվածություն ենք ավելացնում բժշկի վրա»,- կարծում է Արմենուհի Կյուրեղյանը:
Պատասխանելով նրան՝ առողջապահության նախարար Անահիտ Ավանեսյանը հակադարձել է, թե թղթային տարբերակով տեղեկատվության տրամադրումն անտեղի է ու ոչ իրավաչափ։ Իսկ էլեկտրոնային դեղատոմսի դուրս գրմամբ մեկ հիվանդի վրա ծախսվող ժամանակահատվածը կրճատվել է:
Առողջապահության նախարարի լավատեսական մոտեցումը, սակայն, ոչ բոլոր բժիշկներն են կիսում: Բժիշկ Դավիթ Տոնոյանը համարել եմ այս գործընթացը աշխատատար ու ժամանակատար: Նրա Doctor’s Room յութուբյան հաղորդաշարին շատերն են հետևում համացանցում։ Վերջին հաղորդումներից մեկի ժամանակ բժիշկը կիսվել էր էլեկտրոնային դեղատոմսերի դուրս գրման սեփական փորձառությամբ․
«Ես երիտասարդ, համակարգչային բավարար գիտելիքներով մասնագետ եմ։ Բայց համակարգից օգտվելու համար զանգահարել եմ ԱՐՄԵԴ, ինձ 25 րոպե բացատրել են, թե ես ինչպես պետք է էլեկտրոնային դեղատոմս դուրս գրեմ: Կայքը ինտուիտիվ աշխատելու մեթոդիկա չունի: Կա շատ ծավալուն ու անհասկանալի ուղեցույց, որը պետք է կարդաս։ Ու կան ԱՐՄԵԴ-ի օպերատորները, որոնց պետք է զանգահարես, որ քեզ բացատրեն: Իրենք ինձ են բացատրել, ես մեր հիվանդանոցի բժիշկներին եմ բացատրել… Մի կերպ էշը ցեխից հանել ենք»:
Շեշտում է՝ մեկ հիվանդի վրա ծախսում է միջինը 30 րոպե, որից 15 րոպեն՝ հիվանդին խորհրդատվություն տրամադրելու, ևս 15 րոպե՝ էլեկտրոնային դեղատոմսի դուրս գրման:
Իդեալակա՞ն, թե՞ թերի իրազեկում
Էլեկտրոնային դեղատոմսի ներդրման հետ կապված բազմաթիվ դժվարությունների են բախվում նաև դեղատները: «Վագա Ֆարմ» դեղատնային ցանցի պատասխանատու Վահան Գրիգորյանը շեշտում է՝ առաջացող խնդիրների հիմքում նաև առողջապահության նախարարության կողմից իրականացված ոչ պատշաճ իրազեկումն է:
Նախարարությունից էլ պնդում են, թե իդեալական իրազեկում են կազմակերպել: Հատկապես շեշտում են՝ որոշման նախագիծը տեղադրվել է հանրային քննարկման e-draft.am հարթակում, իրականացվել է թեմայի շուրջ 50 լուսաբանում լրատվամիջոցներում, կազմակերպվել են առերես ու առցանց հանդիպումներ:
Հանրային քննարկման e-draft հարթակումնախագիծն իսկապես տեղադրված է: Դրա նկատմամբ, սակայն, հետաքրքրություն չի արձանագրվել։ Նախագծին կողմ է քվեարկել 1 անձ, դեմ՝ 0, առաջարկներ չկան: Այսինքն այս հարթակում հանրային քննարկում որպես այդպիսին չի ծավալվել:
Ինչ վերաբերոմ է հանդիպումներին։ «Վագա Ֆարմ» դեղատների ցանցի պատասխանատու Վահան Գրիգորյանն ասում է՝ մասնակցել է նախարարության կողմից կազմակերպված օնլայն քննարկումներին։ Նկատում է՝ հանդիպումները եղել են սակավաթիվ, հնչեցված հարցերի մի մասին լիարժեք պատասխաններ չեն տրվել:
Մարտի 1-ից հետո առողջապահության նախարարությունը ստացել է բազմաթիվ հարցեր՝ գրավոր և զանգերով։ Մարդիկ հետաքրքրվել են՝ օրինակ, որտեղ կարելի է ծանոթանալ էլեկտրոնային դեղատոմսով դուրս գրվող դեղերի ցանկին, արդյոք դրանք կարելի է մաս-մաս գնել, ինչպիսին է ընթացակարգը երկարաժամկետ կտրվածքով ընդունվող հորմոնային դեղամիջոցների դեպքում: Բարձրացված հարցերն իմի բերելով ԱՆ-ն դրանց պատասխանները տեղադրել է իր պաշտոնական կայքում:
Հորմոնային դեղամիջոցների դուրս գրման հետ կապված, օրինակ, նախարարությունը վստահեցրել է՝ դեղատոմսը բժիշկը կարող է դուրս գրել նաև երկարաժամկետ: Ընդ որում, դեղատոմսը կարող է դուրս գրել ինչպես հետազոտությունը և դեղը նշանակած նեղ մասնագետը, այնպես էլ խորհրդատվության թերթիկով՝ տեղամասային թերապևտը:
Դեղատոմսը կարող է լինել նաև թղթային, եթե համակարգն անհասանելի է
ԱՐՄԵԴԻ համակարգի հետ կապված խնդիրների վերաբերյալ առողջապահության նախարարությունից պարզաբանում են.
«ԱՐՄԵԴ էլեկտրոնային առոջղապահության ազգային օպերատորի սերվերները ներկայումս թարմացման փուլում են: Օպերատորը հավաստիացնում է, որ այս պահին էլեկտրոնային դեղատոմսեր գրելու համար խնդիր առկա չէ: Խնդիր կարող են հանդիսանալ օգտվողի ինտերնետ կապը և համակարգիչների հզորությունը։ Որոշման համաձայն՝ եթե էլեկտրոնային համակարգը տեխնիկական պատճառներով հասանելի չէ, դեղատոմսը կարող է դուրս գրվել նաև թղթային տարբերակով»:
Այս դեպքում, սակայն, կա մեկ նախապայման։ ՀՀ կառավարության որոշման համաձայն՝ տեխնիկական խնդիրը կարգավորվելուց ու ԱՐՄԵԴ-ի տեխնիկական հասանելիությունը վերականգնվելուց հետո թղթային տարբերակով դուրս գրված դեղատոմսը պետք է մուտքագրվի էլեկտրոնային համակարգ։ Եվ դա պետք է արվի նույն օրվա ընթացքում: Ինչը նշանակում է, որ այս դեպքում բժիշկը պետք է կատարի կրկնակի աշխատանք:
Որոշմանը կողմ են, իրականացման ձևաչափին՝ դեմ
Չնայած վերոնշյալ ու հարակից խնդիրներին, շահագրգիռ բոլոր կողմերը որոշմանը կողմ են, իրականացման ընթացակարգերին, պայմաններին ու ժամկետներին՝ դեմ:
ԱՆ-ից էլ հրապարակային հնչեցված առաջարկներին ի պատասխան վստահեցնում են՝ դրանք հաշվի առնելով բարելավում են նաև ծրագիրը:
«Համակարգն անընդհատ բարելավվում է հետադարձ կապերի, հանդիպում-քննարկումների արդյունքում հնչեցված առաջարկությունների հիման վրա»,- մեր հարցմանն ի պատասխան հայտնել է նախարարության գլխավոր քարտուղար Վարդանուշ Գրիգորյանը:
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
ՀՀ-ում էլեկտրոնային դեղատոմսերի ներդրում
