ՀՀ իշխող կուսակցությունն առաջարկում է ավելի կոշտ պատժել ընտրական շրջանում խախտումների համար
Հայաստանում իշխող խմբակցությունն առաջարկել է փոփոխություններ կատարել Ընտրական օրենսգրքում՝ այս ամիս արդեն երկրորդ անգամ։ Այժմ առաջարկվում է խստացնել ընտրակաշառք բաժանելու համար պատիժը, քրեական պատասխանատվություն մտցնել նախընտրական քարոզարշավից հրաժարվել պարտադրելու համար, ընտրություններին մասնակցող թեկնածուների կամ կուսակցությունների մասին կեղծ տվյալներ հրապարակելու դեպքում։
Ապրիլի սկզբին, կրկին իշխող «Իմ քայլը» դաշինքի նախաձեռնությամբ, խորհրդարանը շտապ կերպով մեկ օրում հաստատեց փոփոխությունները, որոնց համաձայն՝ այսուհետ խորհրդարանական ընտրություններն անցկացվելու են միայն կուսակցական ցուցակներով, այսինքն՝ համամասնական ընտրակարգով։
Ակնհայտ է, որ քաղաքական մեծամասնությունն ինտենսիվորեն պատրաստվում է արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններին, որոնք նախատեսվում են հունիսի 20-ին։
Փորձագետները չեն կասկածում, որ առաջարկվող փոփոխություններն ընդունվելու են, քանի որ իշխող ուժը խորհրդարանում բավականաչափ մանդատներ ունի դրա համար։ Նրանք կարծում են նաև, որ ընտրություններում խախտումների համար պատիժը խստացնելու քաղաքական մեծամասնության փորձը լրացուցիչ իրավական զսպող լծակ է՝ իրական պատժիչ միջոցների անհրաժեշտությունից խուսափելու համար։
Արտահերթ ընտրություններն անցկացվում են՝ ի վերջո, քաղաքական ճգնաժամի հանգուցալուծման համար, որը Հայաստանում առաջացել է Արցախյան պատերազմից հետո։ Հայկական կողմի պարտությունից հետո ընդդիմությունը սկսեց պահանջել վարչապետի հրաժարականը։ Սակայն Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց, որ ընտրվել է երկրի բոլոր բնակիչների կամքով և չի հեռանալու միայն ընդդիմության կողմնակիցների պահանջով։ Արդյունքում՝ նա արտահերթ ընտրությունների անցկացման շուրջ պայմանավորվածություն ձեռք բերեց խորհրդարանում ներկայացված ընդդիմության հետ։
- Հեռանալ՝ վերադառնալու համա՞ր։ Ի՞նչ է նշանակում Հայաստանի վարչապետի հրաժարականը․ կարծիքներ
- Հայաստանում փոփոխվել է Ընտրական օրենսգիրքը․ խորհրդարանը շտապ կերպով ընդունել է փոփոխություններն ընտրություններին ընդառաջ
- Ելք ճգնաժամից՝ առանց Սահմանադրությունը հաշվի առնելո՞ւ։ Կարծիքներ՝ Հայաստանում կայանալիք արտահերթ ընտրությունների մասին
Ի՞նչ է առաջարկում իշխող դաշինքը
Ընտրական օրենսգրքում կատարվելիք փոփոխությունների փաթեթը ներկայացրել է իշխող մեծամասնության պատգամավոր Վահագն Հովակիմյանը։
Ըստ փոփոխությունների՝ առաջարկվում է ընտրողներին կաշառելու, ինչպես նաև որևէ բարիք խոստանալու համար պատժել 3-6 տարվա ազատազրկմամբ։ Օրենքով դեռևս նախատեսվում է ոչ միայն ազատազրկում, այլև տուգանք։
Փոփոխությունները վերաբերում են նաև ընտրողներին բարեգործության ձևով կաշառելու հնարավոր փորձերին։
Եթե թեկնածուները կամ նրանց ներկայացուցիչները նախընտրական արշավի ժամանակ ընտրողներին փոխանցեն որևէ բան՝ բացառությամբ ընտրական թռուցիկների, այսինքն՝ փող, սննդամթերք, ինչ-որ առարկաներ, կտուգանվեն 2-3 մլն դրամով, հնարավոր է նաև 3-6 տարվա ազատազրկում՝ ծանրացուցիչ հանգամանքների դեպքում։
Պլանավորվում է նաև մանրամասնել ընտրարշավին վերաբերող նորմերը։ Մասնավորապես, խախտման առանձին տեսակ է համարվելու նախընտրական քարոզարշավից հրաժարվել պարտադրելը։ Այժմ խախտում է համարվում միայն քարոզարշավին խոչընդոտելը։
Եթե փոփոխությունն ընդունվի, ապա այս խախտման համար մինչև մեկ միլիոն դրամ տուգանք կսահմանվի կամ մինչև երեք տարվա ազատազրկում։ Ծանրացուցիչ հանգամանքների, օրինակ, պաշտոնեական դիրքի չարաշահման կամ բռնության կիրառման դեպքում՝ 4-6 տարվա ազատազրկում։
Ընտրատեղամասում կամ դրա մուտքի մոտ ծեծկռտուքի համար 500 հազար դրամ տուգանք կամ 2 ամսից մինչև 3 տարվա ազատազրկում է նախատեսվում, ծանրացուցիչ հանգամանքների դեպքում՝ մինչև 6 տարի։
Քրեական պատասխանատվություն է նախատեսվում նաև ընտրություններին մասնակցող թեկնածուների կամ կուսակցությունների մասին կեղծ լուրերի հրապարակման համար։
Փորձագիտական կարծիք
Քաղաքական տեսաբան Հակոբ Բադալյան․
«Կարծում եմ, քաղաքական մեծամասնության այդ քայլն ունի, իհարկե, կանխարգելիչ նշանակություն ոչ միայն իրավական, այլ նաև հենց քաղաքական իմաստով:
Հայաստանյան իրողություններին ծանոթների համար գաղտնիք չէ, որ նախկին կառավարող համակարգը ներկայացնող ուժերը տնօրինում են մեխանիզմների, որոնք ներառում են, օրինակ, թաղային, քրեական ռեսուրս, որը տարիներ շարունակ կիրառել են իշխանություն եղած շրջանում:
Այդ իմաստով, քաղաքական մեծամասնությունը թերեւս անում է քայլ, որը մի կողմից իրավական լրացուցիչ լծակ է անհրաժեշտության դեպքում, մյուս կողմից գուցե կանխարգելիչ քայլ՝ պատժիչ իրական գործողության անհրաժեշտության չհասնելու համար:
Չեմ կարծում, թե տեղին է խոսել ընդդիմությանը վախեցնելու մասին, եթե ընդդիմությունը մտադիր չէ գործել օրենքի շրջանակից դուրս: Այլ կլիներ խնդիրը, եթե խստացվեին ոչ թե անօրինականության համար պատժաչափերը, այլ սահմանափակվեին օրինական պայքարի շրջանակները: Բայց, կարծես թե չկա օրինական պայքարի շրջանակների սահմանափակում:
Ինչո՞ւ այդպիսի քայլեր չեն արել առաջին ընտրությանը:
Այստեղ նախ հարկ է նկատել, որ առաջին ընտրությանն ընդառաջ՝ սահմանափակ էր օրենսդրական փոփոխության հնարավորությունը, որովհետեւ խորհրդարանում մեծամասնություն էր ոչ թե հեղափոխական իշխանությունը, այլ դեռեւս ՀՀԿ-ն [«թավշյա» հեղափոխությունից հետո իշխանության եկած կառավարությունը մեծամասնություն չուներ խորհրդարանում և հայտարարում էր, որ նախկին իշխող կուսակցության պատգամավորները տապալում են իրենց օրենսդրական նախաձեռնությունները, այդ պատճառով էլ արտահերթ ընտրություններ անցկացվեցին — JAMnews]։
Իհարկե, իր դերն ուներ և այն, որ իշխանությունը 2018-ի դեկտեմբերին իրեն զգում էր անհամեմատ ավելի ինքնավստահ, քան այժմ:
Մյուս կողմից, այստեղ կա, թերեւս, մեկ այլ էական հանգամանք: 2018-ի դեկտեմբերի արտահերթ ընտրությանը կառավարող նախկին համակարգը ներգրավված չէր, այսպես ասած, իր ամբողջ ճակատով: Ըստ էության, կար միայն ՀՀԿ մասնակցությունը, որպես այդպիսին: Մինչդեռ այդ համակարգը՝ իր թե՛ ֆինանսական, թե՛ թաղային, քրեական ռեսուրսով, ամենեւին միայն ՀՀԿ-ն չէ:
Իսկ ահա այս ընտրությանը, կարող ենք ասել, որ նախկին կառավարող համակարգը մասնակցելու է իր ամբողջ ճակատով, հետևաբար, բավականին բարձրանում է նաև, այսպես ասած, օրենքը շրջանցող ռեսուրսի կիրառման հավանականությունը»։
